BİR İMPARATORLUĞUN ARAPSAÇI SONU: OSMANLININ BATIYLA KARŞILAŞMALARI ve BATILILAŞMA MESELELERİ - GENEL BAKIŞ

Yıl 2008, Cilt: 4 Sayı: 16-17, 9 - 31, 15.06.2008

Engin Deniz Akarlı Çevirmen: Bülent Uçpunar

Öz

19. yüzyılda Osmanlı toprakları ile sanayileşen Avrupa ülkeleri arasında hızla gelişen deniz ticaretinden en çok istifade edenler liman şehirleriydi. Yirminci yüzyıla ulaşıldığında, önde gelen dış ticaret limanları, daha önce hiç olmadığı kadar büyümüş ve kozmopolit nüfuslarıyla birlikte çok canlı ekonomik, kültürel ve siyasi merkezler haline gelmişlerdi. İstanbul, geçmişte çok uzun bir süre yaptığı gibi, doğu Akdeniz bölgesinde başlıca deniz ve kara yollarının birleşimine çok iyi bir şekilde kurulmuş olan ve çok geniş bir coğrafyayı yöneten bir imparatorluğun merkezi olarak yine başı çekiyordu.
İstanbul'un nüfusu 1830'da 375,000'den 1840'da 1.125 milyona çıktı. Önemli sayıda yabancı barındıran nüfus yapısı imparatorluk nüfusunun zengin etnik ve dini dokusunu yansıtıyordu. 19. yüzyılda, şahsi, devlet, iş ve dini tasarruflar için şehirde, şehrin geçmişindeki kıyas konusu olabilecek herhangi bir çağda inşa edilenden daha fazla abidevi bina yapıldı. Şehir altyapısı ciddi iyileşmeler geçirdi. Yeni iletişim ve ulaşım vasıtaları İstanbul'u taşraya ve ayrıca diğer ülkelere daha etkili bir şekilde bağladı. Bu gelişmeler İstanbul'u hem yaşamak için daha iyi bir yer hem de ekonomik ve kültürel olarak daha canlı bir şehir haline getirdi.

Anahtar Kelimeler

Batı, Batılılaşma, Modernleşme, Engin Deniz AKARLI

Kaynakça

• Donald Quataert, "The Age of Reforms, 1812-1914", An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1330-1914
• Pars Tuğlacı, The Role of the Balian Family in Ottoman Architecture (İstanbul: Yeni Çığır, 1990).
• İlhan Tekeli, "Kentsel Dönüşüm", Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (İstanbul: İletişim, 1985), 4:878-90
• Zeynep Çelik, The Remaking of İstanbul (Seattle: University of Washington Press, 1933)
• Özdemir Kaptan(Arkan), Beyoğlu (İstanbul: İletişim, 1988); ve Zeynep Rona, ed.,Osman Hamdi Bey ve Dönemi (İstanbul: Yurt,1993)
• Engin Deniz Akarlı'nın aşağıdaki çalışmaları üzerine bina edilmiştir. "The Problems of External Pressures, Power Struggles, and Budgetary Deficits in Ottoman Politics un-der Abdülhamid II (1876-1909)
• Karl Polanyi, The Great Transformation’da (Boston: Beacon, 1957) "Libe-ral Çağ" olarak irdelenir. Ayrıca bkz. Eric Hobsbawm, The Age of Revolution, 1789-1848 (New York: Mentor, 1962)
• Hobsbawn, The Age of Capital, 1848-1875 (New York: Scribner, 1975).
• Roderic Davison, Reform in the Ottoman Empire, 1856-1876 (Princeton, NJ: Princeton University Pres, 1963), 270-408
• Hakkı Tarık Us, ed., Meclis-i Meb’usan, 1293:1877, Zabıt Ceridesi, 2 cilt (İstanbul: Vakit, 1940 ve 1954)
• İlber Ortaylı, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı (İstanbul: Hil, 1983), 116-7