GENÇ TÜRKLER: HUDUT BOYLARININ ÇOCUKLARI?

Yıl 2008, Cilt: 4 Sayı: 16-17, 233 - 242, 15.06.2008

Erik Jan Zurcher Çevirmen: İ̇lknur Türe

Öz

Habsburg, Prusya, Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu gibi Avrupa İmparatorluklarının tarihi, farklı çevreleri/kenarları denetimde tutmaya çalışan güçlü merkezi imparatorluklar olarak yazılsa da bu imparatorlukların her birinin merkezî karakteristiklerini tanımlamada çevredekilerin rolü büyüktür. Örneğin Prusya, Baltık ve Slav nüfusu ile karşı karşıya bulunan, Almanca konuşan bölgelerin doğu kısımlarında vücut bulmuştur. Habsburg’un askerî ve siyasî geleneği, Saksonya, Rhineland ya da Württemberg’den tamamen farklı bir çevrede şekillenmiştir; Rusyanın dünya görüşü de, önce Moğolların halefi olan devletlerden özgürleşmesi sırasında, sonrasında ise bu devletleri fethi sırasında şekillenmiştir. Rusya, başından beri, Hıristiyanlık ile İslam arasındaki sınır çizgisinde varolmuş bir devlet idi. Habsburg iktidarının kökenleri, başka yerlere isnat edilse de, Habsburg İmparatorluğunun bariz vasıfları, yani çokuluslu devlet olması ve “Hıristiyanlığın koruyucusu” olması, Müslüman Osmanlı Türkleri ile mücadelesi sırasında teşekkül etmiştir. Bunu söylemek bir abartı sayılmamalıdır. Habsburg Osmanlı ile önce Viyana kapılarında daha sonra da Macaristan ve Kuzey Balkanların alınması sırasında çatışmıştır. 14. yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğunun İslam ile Hıristiyan Bizans arasındaki sınırda ortaya çıkışı ve gelişimi de hakeza çok önemlidir. 1930’larda Paul Wittek’ten, 1990’larda Camal Kafadar’a kadar, tüm erken Osmanlı İmparatorluğu tarihçileri, hududun kültürel ikliminin önemi üzerinde durdukları görülmektedir. Wittek The rise of the Ottoman Empire-Osmanlı İmparatorluğunun Yükselişi isimli çalışmasında, erken dönem Osmanlı kültürünü “gazi” etosunun belirlediğini ileri sürer. Wittek, özellikle bu tezi ile tanınmaktadır. William McNeill Europe’s Steppe Frontier-Avrupa’nın Step Sınırı adlı ufuk açıcı çalışmasında şu fikri ileri sürmüştür: Osmanlı İmparatorluğu, devlet cihazını ayakta tutabilmek için sürekli sınırlarını genişletmek zorundaydı; fetihler bir yerde sona erince devlet mevcut halkın vergilerini artırmak zorunda kaldı; bu da sosyal düzenin tedirgin edici bir şekilde değişimine yol açtı.

Anahtar Kelimeler

Genç Türkler, Erik Jan ZURCHER, Osmanlı İmparatorluğu

Kaynakça

• Paul Wittek, The Rise of the Otoman Empire, London, 1938.
• Cemal Kafadar, Between two Worlds. The construction of the Otoman State, Berkely, LA, 1995.
• William Hardy McNeill, Europe’s Stepe Frontier, 1500-1800, Chicago, 1964.
• Matthew Anderson, The Eastern Question 1774-1923. A study in international relati-ons, London, 1966, 254 ff; Hilmar Kaiser, Imperialism, racism and development theo-ries. The construction of a dominant paradigm on Otoman Armenians, Ann Arbor, 1997,6-7; Geoffrey Lewis, Modern Turkey, London, 1974
• M.Şükrü Hanioğlu, The Young Turks in opposition, Oxford,1995; preparing for a re-volution. The Young Turks, 1902-1908, Oxford, 2001.
• Feroz Ahmad, The Making of Modern Turkey, London, 1993
• Feroz Ahmad, The Young Turks. The Committee of Union and Progress in Turkish Politics 1908-1914, Oxford,1969
• Henry Elisha Allen, The Turkish Tranformation. A study in social and religious de-velopment, Chicago,1935
• Bernard Lewis, The emergence of Modern Turkey, London, 1961
• Stanford Shaw, History of the Otoman Empire and Modern Turkey. Re-form,Revolution and Republic. The Rise Of Modern Turkey 1808-1975, vol.2, Cambrid-ge, 1977
• Richard D.Robinson, The First Turkish Republic. A case study in national develop-ment, Cambridge, MA, 1963
• Sina Akşin, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki,İstanbul, 1987
• Kazım Karabekir, İttihat ve terakki Cemiyeti Neden Kuruldu, Nasıl İdare olundu, İstanbul, 1982
• Tarık Zafer Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler. İttihat ve Terakki. Bir Çağın, Bir Kuşağın, Bir Patinin Tarihi, cilt 3, İstanbul, 1989
• Eric Jan Zürcher, “Young Turks, Otoman Muslims and Turkish Nationalists: Iden-tity Politics,1908-1938”, in Kemal H. Karpat(ed.), Otoman Past and Today’S Turkey, Le-iden, 2000
• Eric Jan Zürcher, “Kemalist Düşüncenin Osmanlı Kaynakları”, in Tanıl Bora(ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, cilt2, İstanbul, 2002