TANZİMAT'IN ERDEMİ: ÖZELEŞTİRİ ve ADALET PROBLEMATİĞİNİN İHYASI

Yıl 2008, Cilt: 4 Sayı: 15, 175 - 193, 15.12.2008

Fatih Demirci

Öz

Osmanlı devletinin kuruluş felsefesi, meşruiyetini dine ve daha çok da geleneğe dayandırmıştır. Bu gelenek, devletin bekasını, padişahın mutlak güce sahip olmasına ve adaleti tesis etmesine bağlamıştır. Bu nedenle, adalet, devletin varoluşunun temelidir. Osmanlı devleti, bu anlayışı koruduğu için, devlet çözülmeye ve yıkılmaya başlayınca, adaleti ihya ederek devletin varlığını sürdürmeyi amaçlamıştır. 17. yüzyıldan itibaren başlayan devletteki yozlaşma, 19. yüzyıla kadar artarak devam edince, Osmanlı Devleti, “kanun-ı kadim”e başvurarak adaleti yeniden tesis etmek suretiyle devletin kurtuluşunu amaçlamıştır. Tanzimat Fermanı da, bu çerçevede adaleti yeni bir formülasyon içinde ihya ederek devleti kurtarmayı amaçlamış olan bir belgedir. Bu amacını da kısmen gerçekleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat, Adalet, Adalet Dairesi, Devlet Problematiği, Yönetimde Yozlaşma

Kaynakça

• Abadan, Yavuz, “Tanzimat Fermanı’nın Tahlili”, Tanzimat 1, İstanbul, 1999.
• Abdurrahman Şeref Efendi, Tarih Musahabeleri, Sadeleştiren, Enver Koray, Ankara, 1985.
• Ahmet Cevdet Paşa, Ma’ruzat, Haz. Yusuf Halaçoğlu, İstanbul, 1980.
• Ahmet Cevdet Paşa, Tezakir, 1–12, Yay. Cavid Baysun, Ankara, 1991.
• Akşin, Sina, Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi, 1789–1980, Ankara, 1996.
• Balı, Ali Şafak, “Tarih Boyunca Türk Devletlerinde Siyasi İktidarın Meşruluk Temelleri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12, 1–2, Konya, 2004.
• Cassirer, Ernst, Devlet Efsanesi, Çev. Necla Arat, İstanbul, 1984.
• Cemal Kafadar, “Osmanlı Siyasal Düşüncesinin Kaynakları Üzerine Gözlemler”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 1, Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası, Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, İstanbul, 2001.
• Çadırcı, Musa, Tanzimat Sürecinde Türkiye, Ülke Yönetimi, Ankara, 2007.
• Çaylak, Adem, Osmanlı’da Yöneten ve Yönetilen, Bir Şerif Mardin İncelemesi, Ankara, 1998.
• Davison, Roderic, Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, 1856–1876, Cilt 1, Çev. Osman Akınhay, İstanbul, 1997.
• Davison, Roderic, Osmanlı-Türk Tarihi (1774–1923), Çev. Mehmet Moralı, İstanbul, 2004.
• Okumuş, Ejder, “Osmanlı Devleti’nde Modernleşme Süreci”, Osmanlı Devleti’nde Eğitim Hukuk ve Modernleşme, Ejder Okumuş, Ahmet Cihan, Mustafa Avcı, İstanbul, 2006. Engelhardt, Tanzimat ve Türkiye, Çev. Ali Reşad, İstanbul, 1999.
• Ergene, Boğaç A., “On Ottoman Justice: Interpretations in Conflict (1600-1800), Islamic law and Society, Vol. 8, No: 1, 2001.
• Göyünç, Nejat, “Osmanlı Devleti Hakkında, Kuruluşunun 700. Yılı Münasebetiyle”, Cogito, Osmanlılar Özel Sayısı, Sayı: 19, İstanbul, 1999.
• Hale, William, Türkiye’de Ordu ve Siyaset, Çev. Ahmet Fethi, İstanbul, 1996.
• Imbert, Paul, Osmanlı’da Yenilenme ve Türkiye’nin Sorunları, Çev. Muammer Sarıkaya, İstanbul, 2007.
• İlgürel, Mücteba, “Kitab-ı Müsteab”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, Cilt 10, Osmanlılar, İstanbul, 1993.
• İnalcık, Halil, “Osmanlı Toplum Yapısının Evrimi, Çev. Mehmet Özden, Fahri Unan, Türkiye Günlüğü, Sayı: 11, Yaz 1990.
• İnalcık, Halil, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet, İstanbul, 2000.
• İnalcık, Halil, Seyitdanlıoğlu, Mehmet, Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparator-luğu, Ankara, 2006.