FRANSIZ DEVRİMİNİN EVRENSELLİĞİ ÜZERİNE

Yıl 2007, Cilt: 3 Sayı: 11, 55 - 70, 15.12.2007

Özgür Adadağ

Öz

Fransız devrimi ve bu devrimin taşıdığı fikirler, farklı siyasal eğilimlerin eleştir­diği ya da savunduğu, kendi yaklaşımını desteklemek için olumlayarak ya da eleşti­rerek ona gönderme yaptığı, bir anlamda kendini ona göre konumladığı, ama her halükarda kayıtsız kalmadığı bir bütünü oluşturur. Diğer yandan, Fransız devrimi kendisinden sonra gelen devrimleri etkilemiş, bu devrimler ya onu model alarak ya da ondan farkını ortaya koymaya çalışarak ona gönderme yapmıştır. Sadece bu özel­likleri bile Fransız devriminin tarihteki önemli ve ayrıcalıklı yerini göstermeye yeter.
Çalışmamızda, Fransız devriminin farklı düşünce akımları ve diğer devrimler üzerindeki etkisine yoğunlaşarak, bu devrimin evrensellik boyutunu incelemeye ça­lışacağız. Bu amaçla, ilk bölümde Fransız devriminden önce gerçekleşen devrimlerle etkileşimi ve farklılıkları üzerinde, ikinci kısımda ise 1789 tarihi ile başlayan devrim sürecinin 19. yüzyıl Avrupa'sında yarattığı yankılar üzerinde duracağız. Burada al­ tını çizeceğimiz fikir, Fransız devriminin uzun vadeli etkisinin birbirine zıt iki yönü olduğudur. Son aşamada ise Fransız devriminin 20. yüzyıl devrimci hareketlerine model teşkil ettiğine, ancak bu modelin, örnek alanlar tarafından farklılaşılmaya ve aşılmaya çalışılan bir model olduğuna değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Devrim, Fransız Devrimi, İngiliz Devrimi, Osmanlı

Kaynakça

• Alain Rey, " Revolution". H istoire d' ıın mat , Faris, Edi tions Gallimard , 1989
• Andre Kaspi , Les Americains. 1. Naissan ce et essor des Etats-Unis, 1607-1945, Faris, Editions du Seuil, 1986
• Alexis de Tocqueville, De la democratie en Ameriqııe, Faris, GF Flammarion, 1981 (1. cilt 1835, 2. cilt 1840), Cilt II, Bölüm II, eh. III
• François Furet, "L'idee française de la revolution", La Revolııtion en debat, Faris, Gallimard/Folio, 1999
• Alain Clement ve Pierre Nora, "L' Ameriqu e et la Franc e: deux revolu tions et deux mond es", La revolution americaine et l' Euro pe, Paris, Editions du Cen tre National d e la Re cherche Scien tifiqu e, 1979
• Özgür Adadağ, "Devrim", Ahmet Cevizci (ed.), Felsefe An siklopedisi, Cilt 4, Ankar a, Babil yayınları, 2006
• Alexis de Tocqueville, L' Ancien Regime et la Revolution, Paris, Flammarion, 1988
• Philippe Raynaud, "Revolution americaine", P. Raynaud ve S. Rials (ed.), Dictionnaire de philosophie politiqııe, Paris, PUF, 1996
• François Fur et, "De l' homme sauvag e iı l' homme historique: l' ex perience am ericaine dans la cul ture français e", La revolution am ericai ne et /' Euro pe, Paris, Editions du Cen tre Nationa l d e la Recherche Scientifique, 1979
• Hannah Arendt, Essai sur la revolution, Cali. Tel / Gallimard, 1967
• Eric J. Hobsbawm, L'e re des rroolutions. 1789-1848, Coll. Pluriel / Fayard, 1969
• Raif Reichardt, "Revalutian", Michel Delan (ed.), Dictionnaire europeen des Lu mieres, PUF, 1997
• Michel Va velle, Id eologies et mentalites, Editians La Decauverte,1985
• Mona Ozouf, "Revolution", F. Furet ve M. Ozouf (ed.), Dictionnaire critique de la Revolut ion française, Flammarion , 1992
• Jacques Droz, L'Al/emagne et la Revolution française, Faris, PUF, 1949
• Philippe Raynaud, "Burke et les Allemands", The French Revolution and the Creation of Modern Political Culture. The Transformation of Political Culture 1789-1848, Cilt.3, Pergamon Press, 1989
• Robert Legros, "Le Romantisme politique", Alain Renaut (ed.), Lumieres et Romantisme. Histoire de la philosophie politique, Cilt 3, Calmann-Levy
• Özgür Adadağ, "Devrim- düzen ikile­ minde Osmanlı aydını", F. Ercan ve Y. Akkaya (ed.), Ka pitalizm ve Türkiye. Kapitalizm, Tarih ve Ekonomi, Ankara, Dipnot yayınlan, 2005
• Hamit Bozarslan, "L'impact de la Revolution française en Turquie (1876-1938)", Le Trimestre d u Monde, Sayı 6, 1989