TÜRKİYE’DE EĞİTİM BİR MAXWELL CİNİ OLACAK MI?

Yıl 2005, Cilt: 2 Sayı: 6, 31 - 52, 15.09.2005

Yasin Aktay

Öz

Özet: Bu yazıda Fransız sosyolog Pierre Bourdieu’ya referansla, modern toplumda ayırımların yeniden-üretim mekanizması olarak eğitim ele alınmaktadır. Bourdieu’nun Fransız eğitim sistemini temel alan gözlem ve tespitleri ile Türkiye’deki durumum bir karşılaştırılması sunulmaktadır. Türk eğitim sistemindeki eşitsizliklerin yeniden üretimi ve özellikle meslek liselerinin durumu incelenmektedir. Bu bağlamda Bourdieu'nun genellikle Fransız eğitim sistemi için yaptığı gözlemlerin Türkiye'deki eğitim pratiğine uyarlanmasının bazı sorunlar ele alınmaktadır. Türkiye yapısı itibariyle Fransa'daki kadar katı bir sınıfsal yapıya sahip değildir. Devşirme ilkesi sınıflar arasındaki geçişliliği sağlayan ilginç örneklerden biri olarak gösterilmektedir. Ve bunun gibi mekanizmalar yoluyla genel olarak eğitim bir sınıfsal ayrıştırıcı mekanizma olarak çalışması engellenmektedir. Ancak son zamanlarda meslek liselerine uygulanmaya başlanan katsayı ayırımı Türkiye’nin daha önce yabancısı olduğu bir sınıf ayırımcılığının izlerini taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de eğitim, Eğitim sosyolojisi, Kültürel sermaye, habitus, meslek liseleri, imam-hatip liseleri, homo-academicus

Kaynakça

• Akşit, B. (1991). Islamic Education in Turkey: Medrese Reform in Late Ottoman Times and Imam-Hatip Schools in the Republic, R. L. Tapper (ed.), Islam in Modern Turkey, London: IB Tauris, s. 145-170.
• Akşit, Bahattin ve Mustafa Kemal Coşkun (2004) Türkiye’nin Moderneşmesi Bağlamında İmam-Hatip Okulları, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, İslamcılık, 6. Cilt, derleyen Yasin Aktay, İstanbul: İletişim Yayınları
• Aktay, Yasin (2002). Eğitimde Küresel İmkanlar: Küreselleşen Dünyada Eğitimde Fırsat Eşitliği Ve Özgürleşim Fırsatları Üzerine, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Cilt 2, sayı 1, s. 7-22,
• Aktay, Yasin (2003). Üniversiteden Multiversiteye Taşra-Merkez Diyalektiği, Toplum ve Bilim, sayı 97, s. 93- 123.
• Arendt, H. (1968). Crisis in Education. Between Past and Future: Eight Exercises in Political Thought. Penguin Books. s. 173-196.
• Bourdieu, Pierre (1988). Homo Academicus, Fransızca’dan İngilizceye çev. Peter Collier, Cambridge: Polity Press.
• Bourdieu, Pierre (1990). The Logic of Practice, translated from the French (1980) by R. Nice, California: Stanford University Press.
• Bourdieu, Pierre (1995). Pratik Nedenler, Fransızca’dan çev. Hülya Tufan, İstanbul: Kesit Yayınları
• Bourdieu, Pierre & Passeron, Jean-Claude (1970). Reproduction in Education, Society and Culture, Fransızca'dan İngilizceye çev. Richard Nice, İngilizce'de 3. baskı 1992, London: Sage Publications.
• Coleman, James S. vd. (1966). Equality of Educational Opportunity, Washington, DC: Government Printing Ofice.
• Delaney, Carol (2001). Tohum ve Toprak: Türk Köy Toplumunda Cinsiyet ve Kozmoloji, çev. Sevda Somuncuoğlu ve Aksu Bora, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Subaşı, Necdet (2005). Ara Dönem Din Politikaları, İstanbul: Küre Yayınları.