İKTİDAR SÖYLEMİNİN.ARACI OLARAK İDEOLOJİNİN SİYASALLAŞMASI

Yıl 2005, Cilt: 1 Sayı: 4, 245 - 260, 15.04.2005

M. Zeki Duman

Öz

İdeolojilerin, toplumsal yaşamın inşası ve kurgulanışında merkezî öneme sahip olduğu noktası yadsınamaz. Ancak, çok uzun, karmaşık ve olağanüstü derecede zengin bir tartışma zeminine sahne olan kavramın; sosyolojik bir analiz aracı olarak kullanılmasına, atıf yaptığı toplumsal fenomenin (ge­nelde bilim alanı ile siyaset alanı) arasındaki ilişkiler düzleminde yoğunlaşmasına karşın, araçsal bir söylem olarak neliği üzerinde hala spekülasyonun ötesine giden bir kuram ya da yaklaşımdan söz etmek mümkün değildir. Bu nedenledir ki, ideoloji kavramına yüklenilen farklı anlamlar, düşünsel dönü­şüm ve paradigma değişmelerinin simgesi haline gelmekten kurtulamıyor.
Bu çalışmada, söz konusu ideoloji konseptine ilişkin ortaya atılmış kimi düşüncelerden yola çıkarak, kavramın ifade etmeye çalıştığı alanları, özel­likle siyaset-hegemonya ilişkisi bağlamında çözümlemek, siyasal bir sistemi oluşturmada organik üretim işlevini gören ideologların (aydınların) iktidarla olan ilişkisini, modernizm süreci içinde ortaya koymak, ardından ideolojiyle beslenen siyasal bir yapının (özellikle ulus-devlet ) bağlamında ortaya çı­ kardığı toplumsal ve kültürel göndergeleri ve görüngüleri üzerinde bazı çı­karsamalar yapmak olacaktır.

Anahtar Kelimeler

İdeoloji, mistifikasyon, meşrulaştırılma, ulusçuluk

Kaynakça

• Ahmet Davutoğlu, Küresel Bunalım, Küre Yayınları, İstanbul, 2002.
• Ahmet İnsel, "Sosyal Teoriler, İdeolojiler, Siyaset Bilimi ve Günümüz", Küyerel Düşünce Grubu Paneller Dizisi (Der.: S. Talay), Küyerel Yayınları, İs­tanbul, 1997.
• Alain Touraine, Eşitliklerimiz ve Farklılıklarımızla Birlikte Yaşayabilecek miyiz?, (Çev.: O. Kunal),Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2002.
• Alain Touraine, Modernliğin Eleştirisi, (Çev.: H. Tufan), Yapı Kredi Yayınları, İs­tanbul, 2002.
• Alex Callinicos, Toplum Kuramı Tarihsel Bir Bakış, (Çev.:Y.Tezgiden), İletişim Yay., İst., 2004.
• Ali Bulaç, Ulus-devlet, iz Yayıncılık, İstanbul, 1998.
• Ali Bulaç, Bir Aydın Sapması, İz Yayıncılık, İstanbul, 1995.
• Alvin W.Gouldner, The Future Of Intellectuals and the Rise of the New Class, New York: Seabury Pres,1979.
• Ania Loomba, Kolonyalizm Postkolonyalizm, (Çev.: M. Küçük), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2000.
• Anthony Giddens, Modernliğin Sonuçları, (Çev.: E. Kuşdil), Ayrıntı Yayınları, İs­tanbul, 1992.
• Antonio Gramsci, Aydınlar ve Toplum, (Çev.: V. Günyol vd.), Alan Yayınları, İs­tanbul,1985.
• Cem Deveci, "Foucault'nun İktidar Kavramsallaştırmasında Siyasal Boyutun Ayrıştırılamazlığı" Doğu Batı, 9 (1999).
• Cemil Meriç, Mağaradakiler, İletişim Yayınları, İstanbul, 1997.
• E. Fuat Keyman, "Eleştirel Düşünce: İletişim, Hegemonya, Kimlik/Fark", Devlet Sistem ve Kimlik, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.
• Edibe Sözen, Söylem, Paradigma Yayınları, İstanbul, 1999.
• Edward Said, Entelektüel, (Çev.: T. Birkan), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1997.
• Edward Shils, "The Concept and function of ideology", International Encyclopedia of Social Sciences, Cilt 7, New York, 1968.
• Ergun Doğan, Kimlikler Kıskacında Ulusal Kişilik, İmge Kitabevi, Ankara, 2000.
• Etyen Mahçupyan, Türkiye'de Merkeziyetçi Zihniyet Devlet ve Din, Yol Yayınları, İstanbul, 1998.
• Ferhat Kentel, "90'lar Türkiye'sinde Kamusal Yüzleriyle Aydınlar", Cogito, 31 (2002).
• Fikret Başkaya, "Neden Resmî İdeoloji", Yeni Türkiye, 23-24 (1998). Fikret Başkaya, Paradigmanın İflası, Doz Yayıncılık, İstanbul, 1997.
• Hüsamettin Arslan, "Postmodernite, Postmodernizm ve Türkiye" Postmodern Sosyal Analiz ve Postmodern Eleştiri, John W.Murphy, (Çev.: H. Arslan), Paradigma Yayınları, İstanbul, 2000.
• Immanuel Wallerstein-Etienne Babibar, Irk Ulus Sınıf, (Çev.: N. Ökten), Metis Yay., İstanbul, 2000.
• Jurgen Habermas, Öteki Olmak, Ötekiyle Yaşamak, (Çev.:İ.Aka),Yapı Kredi Yayın­ ları, İst., 2002.
• Kürşat Bumin, Okulumuz, Resmî İdeolojimiz ve Politikaya Övgü, Yol Yayınları, İs­ tanbul, 1998.
• Louis Althusser, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, (Çev.:Y.Alp vd.), İthaki Yay., İst., 1995.
• Mehmet Ali Kılıçbay, Biz Zaten Avrupalıyız, Kesit Yayıncılık, İstanbul, 1997.
• Mehmet Aysoy, Geleneksel Sonrası Toplum Üzerine, Açı Yayınları, İstanbul, 2003.
• Metin Çulhaoğlu, İdeolojiler Alanı ve Türkiye Örneği, Öteki Yayınları, Ankara, 1999.
• Micheal Hardt-Antonio Negri, İmparatorluk, (Çev.: A. Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2000.
• Michele Barrett, Marx'tan Foucault'ya İdeoloji, (Çev.: A. Fethi), Doruk Yayınları, Ankara, 2004.
• Nilüfer Göle, Mühendisler ve İdeoloji, Metis Yayınları, İstanbul, 1998.
• Oya Bayar," Batıcılıkla Tutuculuk Arasında Sol Aydınlar", Cogito, 31 (2002).
• Ozan Erözden, Ulus-Devlet, Dost Yayınları, Ankara, 1997.
• Ömer Demir, Bilim Felsefesi, Vadi Yayınları, Ankara, 2000.
• P.Marie 'Rosenau, Post-modernizm ve Toplum Bilimleri,(Çev.:T. Birkan), Bil. Sanat Yay., Ank., 2004.
• Peter Burke, Bilginin Toplumsal Tarihi, (Çev.:M.Tunçay), Tarih Vakfı Yay., İstanbul, 2001.
• Serpil Sancar Üşür, İdeolojinin Serüveni, İmge Kitabevi, Ankara, 1997.
• Sinan Özbek, İdeoloji Kuramları, Bulut Yayınları, İstanbul, 2000.
• Şehmus Güzel, Devlet-Ulus, Alan Yayınları, İstanbul, 1995.
• Şerif Mardin, Din ve İdeoloji, İletişim Yayınları, İstanbul, 1997. Şerif Mardin, İdeoloji, İletişim Yayınları, İstanbul, 1999.
• Terry Eagleton, İdeoloji, (Çev.: M. Özcan), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1991.
• Turhan Ilgaz, "Heidegger Entelektüel miydi?", Cogito, 31 (2002).
• Ulrich Beck, Siyasallığın İcadı, (Çev.:N.Ülner), İletişim Yayınları, İstanbul, 1999.
• Zygmunt Bauman, Siyaset Arayışı, (Çev.: T. Birkan), Metis Yayınları, İstanbul, 2000.
• Zygmunt Bauman, Yasakoyucular ile Yorumcular, (Çev.: K. Atakay), Metis Yayın­ ları, İst.,1996.