MUHAFAZAKÂR PARADİGMA: “DOGMA” VE “ÖNYARGI"

Yıl 2004, Cilt: 1 Sayı: 1, 11 - 30, 15.06.2004

Bengül Güngörmez

Öz

Aydınlanma düşünürü ünlü filozof Immanuel Kant “Sapere aude, bilme cesareti göster: bu Aydınlanma'nın düsturudur” diye yazmıştı. Goethe ise ünlü eseri Faust'ta Wagner'e Aydınlanma'nın bu düsturunu biraz da ironiyle karışık tekrarlatıyordu: "Çok şey biliyorum ama herşeyi bilmeliyim." Hem Kant'a hem de Wagner'e göre, özgür iradelerine sahip, eşit bireyler başkalarının rehberliğine ihtiyaç duymaksızın "Akıl”larıyla her şeyi sorgulayabilir ve tasarlayabilirlerdi. Onlar dogma ve önyargılara, yani geleneğe, “bütün insanlıkta ortak” olduğu kabul edilen kendi akıllarıyla karşı çıkabilirlerdi. Bu, aynı zamanda Kant'ın söylediği gibi, Aydınlanma düşüncesinin de temel düsturuydu.
Muhafazakar düşünce varoluşunu, reddettiği Aydınlanma düşüncesine borçludur. Çünkü muhafazakârlık bir tepkiden doğmuştur: Aydınlanmacı “Akıl”a tepkiden. Muhafazakârlık, Aydınlanmacı "Akıl”a karşı "dogma" ve "önyargı"nın, yani "gelenek"in müdafaasıdır. Bu yüzden muhafazakârlığın ayırıcı özelliği, Aydınlanma “Akıl”ının savaş açtığı "dogma" ve "ön yargı”lara yani "gelenek"e vurgudur. Bu vurguyu anlamaksızın muhafazakâr düşünceyi anlayamayız.

Anahtar Kelimeler

Muhafazakarlık, Dogma ve önyargı, Gelenek

Kaynakça

• Gadamer, Hans-George. "Tarih Bilinci Sorunu," Toplum Bilimlerinde Yorumcu Yaklaşım, Der: Paul Rabinow ve William Sullivan, çev. Taha Parla, İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları, 1990.
• Goethe, Johann W. Faust, çev. Nihat Ülner, Ankara: Öteki Yayınevi, 2000. Gordon, Marshall. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınay, Derya Kömürcü, Ankara: Bilim Sanat Yayınları, 1999.
• Habermas, Jürgen, "Gadamer'in Hakikat ve Yöntem'inin Eleştirisi,“ Hermeneutik ve Hümaniter Disiplinler, Gadamer Habermas, Gadamer - Ricoeur, Gadamer - Derrida Tartışması, Derleyen ve Tercüme Eden: Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2002, s.200-231.
• James, William. Pragmatism: A New Name for Old Ways of Thinking. Hackett Publishing Company, USA, 1986.
• James, William. The Meaning of Truth. Longman Green and Co, New York, 1911.
• Kant, Immanuel. "An Answer to the Question: What is Enlightenment,” From Modernism to Postmodernism An Anthology. Ed. Lawrence E. Cahoone, Blackwell Publishers, Oxford, 2000.
• Küçükömer, İdris. Düzenin Yabancılaşması, Batılılaşma. İstanbul: Bağlam Yayınları, 1994. Lee, Stephen J. Avrupa Tarihinden Kesitler 1494-1789. çev. Ertürk Demirel, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2002.
• MacIntyre, Alasdair Erdem Peşinde. çev. Muttalip Özcan, İstanbul: Ayrıntı Yayıları, 2001. Magee, Bryan. Felsefenin Öyküsü. çev. Bahadır Sina Şener, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2000.
• Mannheim, Karl. İdeoloji ve Ütopya. Ankara: çev. Mehmet Okyavuz, Epos Yayınları, 2002.
• Nisbet Robert A. Conservatism Dream And Reality, Transaction Publishers, New Brunswick, 2001.
• Nisbet, Robert A. History of the Idea of Progress Basic Books, Inc., Publishers, New York, 1980.
• Oakeshott, Michael, "On Being Conservative," Rationalism in Politics and Other Essays. J. W. Arrowsmith Ltd, New York, 1962.
• Philippe, Beneton. Muhafazakârlık. İstanbul: çev. Cüneyt Akalın, İletişim Yayınları, 1991.
• Stone, Lowell Brad.“Robert Nisbeton Conservative Dogmatics,“ Society. (Mart/ Aralık 2000)
• Stone, Lowell Brad. Robert Nisbet, Communitarian Traditionalist. ISI Books, Wilmington, 2000.
• Suvanto Pekka. Conservatism From The French Revolution to the 1990s. Trans. Roderick Fletcher, The Ipswich Book Company ltd, Great Britain, 1997.