İKTİSADİ DÜŞÜNCE TARİHİ YAZIMINDA AVRUPA MERKEZCİ MİKRO YAKLAŞIMA ALTERNATİF BİR ÖNERİ YA DA MUHAFAZAKÂRLIĞI AŞMAK

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 59, 50 - 69, 17.11.2020

Ömer Torlak

Öz

Bu çalışmanın amacı iktisadi düşünce tarihi yazımı için iki öneri getirmektir. Bu amaca yönelik olarak çalışmada öncelikle iktisadi düşünce tarihi yazımının Ortodoks makro bakış açısından kurtularak yeniden biçimlendirilmesine yönelik bakış açısı ortaya konmaya çalışılmıştır. Yine bu çalışmada Avrupa-merkezci iktisadi düşünce tarihi yazımının dışında başka medeniyetlere ait iktisadi düşüncelerin de var olduğu ve onların da dikkate alınması gerektiğine vurgu yapılmaktadır.
Bu çalışmanın mikro iktisadi bakış açısından makro iktisadi çerçeveyi bir açıklama denemesi olduğu da söylenebilir. Bir başka ifadeyle, bu çalışma ile iktisadi düşünce tarihine girişimcilerin tarihsel süreç içindeki katkıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. 15. yüzyıldan 17. yüzyılın ortalarına kadar olan dönemdeki sermaye sahibi ve girişimci tüccarların iktisadi düşüncenin gelişimine katkıları bilinmektedir. Dolayısıyla iktisadi düşünce tarihine mikro bir bakış açısı getirmesi yönüyle bu çalışmanın özgün değeri de ortaya çıkmaktadır.
Çalışmanın ikinci önemli katkısı, Avrupa-merkezci iktisadi düşünce tarihine Osmanlı Devleti’nde tecrübe edildiği gibi tüccar ve zanaatkârların lonca şeklindeki örgütlenmeleri ve iş yapma biçimlerinden hareketle ortaya konmuş olmasıdır. Çalışmada ortaya konulan öneriler, iktisadi düşünce tarihindeki baskın karakter ve medeniyetleri yok saymamakta, baskın anlayış dışındaki her türlü birikimin düşünce tarihinin dışında bırakılması eksikliğine eleştirel bir bakış geliştirmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

İktisadi düşünce tarihi yazımı, Ortodoks yaklaşım, mikro bakış, Avrupa-merkezcilik, lonca teşkilatı

Kaynakça

• Bakan, J. (2007). Şirket – Kar ve Güç Peşindeki Patolojik Kurum. (Çev. R. G. Öğdül). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dayı, H. (2020). Çağdaş Liberal Devlette Güç ve Adalet Problemi. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Ersoy, A. (2008). İktisadi Teoriler ve Düşünceler Tarihi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Faroqhi, S. (2003). Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak ve Yaşamak. (Çev. G. Çağalı Güven ve Ö. Türesay). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Faroqhi, S. (2017). Osmanlı Zanaatkârları – İmparatorluk Döneminde Zanaatkârlar ve Loncalar. (Çev. Z. Kılıç). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Ferro M. (2002). SömürgecilikTarihi. (Çev. M. Cedden). Ankara: İmge Kitabevi.
• Galbraith, J. K. (2004). İktisat Tarihi. (Çev. M. Günay). Ankara: Dost Kitabevi.
• Genç, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Hamitoğulları, B. (1986). Çağdaş İktisadi Sistemler -Strüktürel ve Doktrinal Bir Yaklaşım-. 4. Baskı. Ankara: Savaş Yayınları.
• Haney, L. H. (1949). History of Economic Thought. New York: The Macmillan Company.
• Higgs, H. (2001). The Physiocrats. Kitchener: Bothoche Books.
• Islahi, A. A. (2017). İslam İktisat Düşüncesi ve Kurumlar (16. Yüzyıl). (Çev. K. Yıldırım). İstanbul: İktisat Yayınları.
• Jones, G. ve Sluyterman K. E. (2007). “İngiliz ve Hollanda İşletme Tarihi”. Dünya İşletme Tarihi. Ed. F. Amatori ve G. Jones, (Çev. A. Ersoy). Ankara: Dost Kitabevi. ss. 131–168.
• Kallek, C. (2018). Sosyal Servet – İslam’da Yönetim-Piyasa İlişkisi. İkinci Baskı. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Kipping, M. (2007). “İşletme-Devlet İlişkileri: Performans Sorunlarının Ötesinde”. Dünya İşletme Tarihi. Ed. F. Amatori ve G. Jones. (Çev. A. Ersoy). Ankara: Dost Kitabevi. ss. 412–435.
• Küçükkalay, A. M. (2008). İktisadi Düşünce Tarihi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Le Goff, J. (2018). Ortaçağ Tüccarları ve Bankerleri. (Çev. O. Adanır). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Le Goff, J. (2019). Ortaçağ Batı Uygarlığı. (Çev. H. Güven ve U. Güven). 3. Baskı. Ankara: DoğuBatı Yayınları.
• Orman, S. (2001). İktisat, Tarih ve Toplum. İstanbul: Küre Yayınları.
• Özel, M. (2019). Roman Diliyle İş Hayatı. İstanbul: Küre Yayınları.
• Pamuk, Ş. (206). Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları. 6. Basım, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Smith, A. (2016). Milletlerin Zenginliği. (Çev. H. Derin). XI. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Sombart; W. (2017). Burjuva-Modern Ekonomi Dönemine Ait İnsanın Ahlaki ve Entelektüel Tarihine Katkı. (Çev. O. Adanır). 3. Baskı. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Tabakoğlu, A. (2005). İktisat Tarihi – Toplu Makaleler I. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Tomanbay, M. (2020). İktisat Okulları ve Ünlü İktisatçılar. Ankara: İmge Kitabevi.
• Wood, A. C. (2013). Levant Kumpanyası Tarihi. (Çev. Ç. E. İpek). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Yi, E. (2018). 17. Yüzyıl İstanbul’unda Lonca Dinamikleri. (Çev. B. Zeren). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.