TEKNOLOJİ, İKTİSAT VE İNSAN SACAYAĞINDA BİR DENGE ARAYIŞI: EROL GÜNGÖR ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 64 - Gelenekten Geleceğe Bir Aydın: Erol Güngör, 125 - 160, 13.12.2023

Mehmet Dinçaslan

Öz

İnsan ihtiyaçlarının karşılanmasında teknolojinin payı yadsınamaz bir hakikattir. Bununla birlikte modern teknoloji, genellikle faydacı, hazcı ve emperyalist aklın idealleri etrafında şekillendiğinden, hem insan ilişkilerini ve hem de uluslararası ilişkileri esaslı dönüşüme uğratmıştır. Teknolojik ilerlemeler, yaratıcı yıkım olgusuyla kadim medeniyetleri ve millî kültürleri örselemiş, bunların yerine küresel kültür anlayışının yerleşmesini sağlayan bir araç olarak kullanılmaya başlanmıştır. Tecrübe edilen iki büyük savaş ve çok sayıda iktisadî ve toplumsal buhran ve bunalımlar, millî kültür ve medeniyet idraki noktasında arayışların güçlenmesine yol açmıştır.

Erol Güngör, söz konusu arayışlara temas eden, teknolojik ilerlemeler ile medeniyet ve kültür değişmeleri arasındaki ilişkileri inceleyen bir aydın olarak, bu çalışmanın hareket noktasını oluşturmaktadır. Güngör’ün teknoloji, iktisat ve insan unsurları arasında kurduğu bağ, kurumsal iktisat ile iktisat sosyolojisine açılmayı gerektirmektedir. Makalenin amacı; Güngör’ün yaklaşımıyla teknolojik ilerlemeler, medeniyet idraki ve kültür unsurları arasındaki etkileşimin genel/kavramsal mahiyetini ve Osmanlı Devleti-Türkiye örneği üzerinden yansımalarını değerlendirmektir. Güngör’ün teknoloji, kültür ve medeniyet başlıkları ve ana kavramları çerçevesinde kaleme aldığı eserler makalenin kapsamını oluşturmaktadır. Bu amaç ve kapsam doğrultusunda, Güngör’ün farklı bağlamlarda kullandığı kavramlar analiz edilmiş, bunların birbirleriyle bağlantıları ortaya koyulmuş ve değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Erol Güngör, Medeniyet, Kültür, Teknolojik Gelişme, Kurumsal İktisat, İktisat Sosyolojisi

Kaynakça

• Akgül, M. (2009). “Erol Güngör’ün Türk Modernleşmesine Bakışı”. Kültür Ocağında Bir Mütefekkir Erol Güngör içinde s. 129-137. İstanbul: KOCAV Yayınları.
• Atasoy, F. (2023). “Türk Sosyolojisinde Erol Güngör Okulu”. Türk Yurdu, (428), 18-24.
• Aydın, M. (2009). Erol Güngör ve İslâmın Bugünkü Meseleleri. Kültür Ocağında Bir Mütefekkir Erol Güngör içinde s. 113-126. İstanbul: KOCAV Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (2022). Erken Kayan Yıldız Erol Güngör. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı.
• Chavance, B. (2019). Kurumsal İktisat (Çev: T. A. Onmuş). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Görgün, T. (2003). “Medeniyet - Modern Tartışmalar”. TDV İslâm Ansiklopedisi Cilt:28 içinde (s.298-301). İstanbul: TDV İSAM Yayınları.
• Güngör, E. (1998). Sosyal Meseleler ve Aydınlar (4. Basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (1999a). Dünden Bugünden Tarih-Kültür ve Milliyetçilik (9. Basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (1999b). Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik (12. Basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2000a). İslâmın Bugünkü Meseleleri (13. Basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2000b). Ahlâk Psikolojisi ve Sosyal Ahlâk (4. Basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Güngör, E. (2002). Türk Kültürü ve Milliyetçilik (15. Basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Hanioğlu, Ş. (1992). “Batılılaşma - Giriş”. TDV İslâm Ansiklopedisi Cilt: 5 içinde (s. 148-152). İstanbul: TDV İSAM Yayınları.
• Kitapcı, İ. (2019). İktisat Sosyolojisi – İktisatta ve Toplumda Kaybolan Ruhu Bulma Arayışı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Öz, M. (2023). “Erol Güngör ve Geçmişten Geleceğe Türk Milliyetçiliği”. Türk Yurdu, (428), 6-9.
• Özakpınar, Y. (1999). Kültür Değişmeleri ve Batılılaşma Meselesi (3. Baskı). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özçelik, E. ve Özveren, M. (2015). Kurumsal İktisat’ın Dünü, Bugünü, Yarını. Ekonomik Yaklaşım, 26 (96), 17-57.
• Özveren, E. (2007). “Kurumsal İktisat: Aralanan Karakutu”. Kurumsal İktisat (Der. E. Özveren) içinde (s. 15-43). Ankara: İmge Kitabevi.
• Şahbaz, Y. (2022). Akıntıya Karşı Bir Aydın Erol Güngör. Ankara: Kadim Yayınları.
• Swedberg, R. (2018). “Economic Sociology”. The New Palgrave Dictionary of Economics (3.Edition) içinde (s. 3375-3384). London: Palgrave Macmillan.
• Tanpınar, A. H. (2003). Mahur Beste (6. Basım). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Türkdoğan, O. (2009). “Erol Güngör’ün Modern Türk Düşüncesindeki Yeri”. Kültür Ocağında Bir Mütefekkir Erol Güngör içinde s. 105-109. İstanbul: KOCAV Yayınları.
• Yılmaz, F. (2018). “Kurumsal İktisat: İktisat ile Sosyolojinin Sınırlarında Bir Tarih”. İktisat Sosyolojisi Kurucu Düşünürler ve İktisat Okulları Özelinde Bir Çalışma (Ed. A. A. Eren ve E. Kırmızıaltın) içinde (s. 223-249). Ankara: Heretik Basın Yayın.
• Yılmaz, M. (2008). “Erol Güngör”. Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Cilt:4 Milliyetçilik (Ed. T. Bora) içinde (s. 650-657). İstanbul: İletişim Yayınları.