DİJİTAL ÇAĞDA SOSYAL BİLİMLER: MUKALLİT SOSYAL BİLİMLER ÇAĞI

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 67 - Dijital Çağda Siyaset, 12 - 37, 16.12.2024

Utku Aybudak

Öz

Bu makale, modern sosyal bilimlerin 21. yüzyılda karşılaştığı zorlukları yapısal, ideolojik ve teknolojik
tehditlere odaklanarak incelemektedir. Diğer tüm alanlar gibi, sosyal bilimler de belirli bir
amaçla ortaya çıkmıştır: Ekonomik, siyasi ve sosyal alanlar da dâhil olmak üzere çeşitli alanlardaki
insan faaliyetlerini anlamak ve modern devlete, politikalarını formüle etmek için gerekli bilgileri
sağlamak. Başlangıçta modern devletin ekonomik ve sosyal politikalarını anlamak ve yönlendirmek
için kurulan sosyal bilimlerin artık bu fonksiyonunu kaybetme riski altında olduğu çalışmanın
temel argümanıdır. Yapısal tehditler, akademik disiplinlerin üniversite sistemi içinde katılaşmasından
kaynaklanmakta; yayın yapma ve akademik gelenekleri sürdürme vurgusu, gerçekliği anlama
yönündeki asıl misyonu gölgede bırakmaktadır. İdeolojik olarak özellikle Soğuk Savaş sonrası dönemde
liberal demokrasinin meşrulaştırıcı bir güç olarak sosyal bilimlere olan ihtiyacının azalması,
alanı daha da zayıflatmaktadır. Teknolojik olarak gözetim kapitalizminin ve büyük verinin yükselişi,
odağı hümanist analizden teknik veri odaklı yaklaşımlara kaydırarak temel bir zorluk oluşturmaktadır.
Makale, bu zorluklar ışığında sosyal bilimlerin rolünün yeniden değerlendirilmesi çağrısında
bulunmakta ve değişen manzaraya uyum sağlayıp sağlayamayacaklarını ya da demode olma riskiyle
karşı karşıya olup olmadıklarını sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Üniversite, Sosyal Bilimler, Gözetleme Kapitalizmi, Büyük Veri

Kaynakça

• Arnaudo, D. Computational Propaganda in Brazil: Social Bots During Elections. Computational Propaganda Research Project Oxford, 2017: 2-38.
• Becher, T., Trowler, Paul. (2001). Academic Tribes and Territories: Intellectual Enquiry and the Cultures of Discipline. Milton Keynes: Open University Press.
• Berg, M., Seeber, B. (2016). The Slow Professor: Challenging the Culture of Speed in the Academy. Toronto: University of Toronto Press.
• Bloch, M. (1983). Feodal Toplum. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: Savaş Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Devlet Üzerine College de France Dersleri (1989-1992). Çev. Aslı Sümer. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Braudel, F. (1983). Civilization and Capitalism 15th - 18th Century Volume II The Wheels of Commerce. London: Book Club Associate.
• Calzada, I. (2018). ‘Algorithmic Nations’: Seeing Like a City-Regional and Techno-Political Conceptual Assemblage. Regional Studies, Regional Science, 2018: 267-289.
• Cevizci, A., (2017). Aydınlanma Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Clark, W. (2006). Academic Charisma and the Origins of the Research University. Chicago: University of Chicago Press.
• CNN. 2006. https://money.cnn.com/2006/10/09/technology/googleyoutube_deal/ (erişildi: Ağustos 28, 2024).
• CNN. 2014. https://money.cnn.com/2014/02/19/technology/social/facebook-whatsapp/ (erişildi: Ağustos 28, 2024).
• Collins, R. (2020). Dünya Felsefe Tarihinin Oluşumu: Filozoflar Birbirlerini Nasıl Etkiledi? Çev. Tufan Göbekçin. İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• —. (2015). Sosyolojide Dört Ana Gelenek. Çev. Ümit Tatlıcan. İstanbul: Sentez Yayınları.
• Çağatay, N. B., Güven, A. (2024). Gözetim Kapitalizminin Yeni Yerel Yönetimleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 2024, 251-280.
• Çelik, T. (2019). Edebiyat Öğretiminde Muhafazakâr Kanon. Folklor/Edebiyat, 2019, 95-132.
• Çıkla, S. (2007). Türk Edebiyatında Kanon ve İnkılâp Kanunu. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 2007, 25-46.
• Doğan, K., Arslantekin, S. (2016). Büyük Veri: Önemi, Yapısı ve Günümüzdeki Durumu. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2016, 15-36.
• Elias, N. (2004a). Uygarlık Süreci Cilt I. Çev. Ender Ateşman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• —. (2004b). Uygarlık Süreci Cilt II. Çev. Erol Özbek. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Escobar, A. (1995). Encountering Development: The Making and Unmaking of the Third World. Princeton: Princeton University Press.
• Fukuyama, F. (2023). Tarihin Sonu ve Son İnsan. Çev. Veysel Tekelioğlu. Ankara: Panama Yayıncılık.
• Gordon, L. (2016). Disciplinary Decadence . New York: Routledge.
• Guzman, C., Silver, D., Döpking, L., Underwood, L., Parker, S. (2023). Toward a Historical Sociology of Canonization: Comparing the Development of Sociological Theory in the English-, German-, and French-Language Contexts since the 1950s. European Journal of Sociology, 2023: 259-302.
• Gülbenkian Komisyonu. (2003). Sosyal Bilimleri Açın Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor. İstanbul: Metis Yayınları.
• Han, J., Kamber, M., Pei, J. (2012). Data Mining Concepts and Techniques. Waltham: Morgan Kaufmann Publishers.
• Heawood, J. (2018). Pseudo-Public Political Speech: Democratic Implications of the Cambridge Analytica Scandal. Information Polity, 2018, 429-434.
• Hofmann, E. (2015). Big Data and Supply Chain Decisions: The Impact of Volume, Variety and Velocity Properties on the Bullwhip Effect. International Journal of Production Research, 2015, 5108-5126.
• Howard, P., Kollanyi, B. (2016). Bots, #Strongerin, and #Brexit: Computational Propaganda During the UK-EU Referendum. SSRN, 2016: 1-6.
• İnnis, H. (2007). İmparatorluk ve İleitşim Araçları. İstanbul: Ütopya Yayınevi.
• Moore, Jr, B. (2011). Diktatörlüğün ve Demokrasinin Toplumsal Kökenleri. Çev. Şirin Tekeli. Ankara: İmge Kitabevi.
• Stocking, Jr., G. (1982). Race, Culture, and Evolution Essays in the History of Anthropology. Chicago: Chicago University Press.
• Kalkan, M. (2019). Humboldt İdealinden Günümüze Alman Üniversite Zihniyeti. Düşünce Dergisi, 2019, 143-153.
• Kenan, S. (2015). Modern Üniversitenin Oluşum Süreci.» Osmanlı Araştırmaları, 2015: 333-367.
• Köse, H. (2020). Teknik Belirlenimci Medya Kültürü Bağlamında Dijital Gerçeklik-Veri-Anlam İlişkisi Üzerine Epistemik Bir Tartışma. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 2020: 7-29.
• Langfeld, G. (2023). Sanat Tarihinde Kanon: Kavramlar ve Yaklaşımlar. MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2023: 1-12.
• Leedham-Green, E. (1996). A Concise History of the University of Cambridge. Cambridge: Cambridge University Press.
• Lewis, D. (1973). Anthropology and Colonialism. Current Anthropology, 1973: 581-602.
• Lyon, D. (2003). Surveillance After September 11. Cambridge: Polity Press.
• Martinich, A. (1999). Hobbes A Biography. Cambridge: Cambridge University Press.
• Nyabola, N. (2018). Digital Democracy, Analogue Politics How the Internet Era is Transforming Politics in Kenya. Londra: Bloomsbury Publishing.
• Perkin, H. (2007). History of Universities.» International Handbook of Higher Education İçinde, Forest J., Altbach, P. 159-207. Dordrecht: Springer.
• Pirenne, H. (2014). Ortaçağ Kentleri. Çev. Şadan Karadeniz. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Saygılı, A. (2014). Jean Bodin’in Egemenlik Anlayışı Çerçevesinde Kralın İki Bedeni Kuramına Kısa Bir Bakış. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2014: 185-198.
• Schögler, R. (2018). Translation in the Social Sciences and Humanities: Circulating and Canonizing Knowledge. Journal of Comparative Poetics, 2018: 62-90.
• Siegel, E., Davenport, T. (2013). Predictive Analytics: The Power to Predict Who Will Click, Buy, Lie, or Die. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Statista. 2024. https://www.statista.com/statistics/269615/social-network-penetration-byregion/ (erişildi: Ağustos 26, 2024).
• Şenel, A. (2006). Kemirgenlerden Sömürgenlere İnsanlık Tarihi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Erdoğan Tarakçı, İ., Baş, M. (2018). Post-Truth Medya ve Tüketici Davranışlarına Etkisi: “Genç Yetişkinler” Üzerine Keşifsel Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2018: 1110-1122.
• Tilly, C. (2001). Zor, Sermaye ve Avrupa Devletlerinin Oluşumu. Çeviren Kudret Emiroğlu. Ankara: İmge Kitabevi.
• Tosh, J. (2002). The Pursuit of History: Aims, Methods and New Directions in the Study of Modern History. Essex: Pearson Education,
• Varoufakis, Y. (2023). Techno-Feudalism What Killed Capitalism. Penguin Random House.
• Wallerstein, I. (2003). Anthropology, Sociology, and Other Dubious Disciplines. Current Anthropology 44, no. 4, 2003, 453-465.
• —. (2011). Dünya-Sistemleri Analizi Bir Giriş. Çev. Abadoğlu, E., Ersoy, N. İstanbul: BGST Yayınları. —. (2014). Modern Dünya Sistemi 4. Çev. Boyacı, L. İstanbul: Yarın Yayıncılık.
• Wikipedia. 2024. https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:About (erişildi: Ağustos 30, 2024).
• Wilkinson, D., Thelwall, M. (2010). Social Network Site Changes Over Time: The Case of MySpace. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 2010: 2311-2323.
• Zuboff, S. (2021). Gözetleme Kapitalizmi Çağı. Çev. Uzunçelebi, T. İstanbul: Okuyan Us Yayınları.