BIR DİJİTAL SİYASAL GERÇEKLİK OLARAK POST-TRUTH

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 67 - Dijital Çağda Siyaset, 61 - 73, 16.12.2024

Armağan Öztürk

Öz

Post-truth, hakikatin önemsizleştiren tüm epistemolojik ve politik tartışmalarını ortak bir çerçevede
yeniden üreten bir kavramdır. Post-truthla, postmodernizm arasında neden-sonuç ilişkisi olduğu
yaygın bir şekilde kabul edilir. Her şeyin göreceli hâle gelmesi ve yorumun bilginin yerine geçmesi
post-truthla sonuçlanan gelişmelerin başlangıcı sayılır. Ancak post-truth tipi bir düşünce iklimi
sadece göreciliğe ve belirsizliğe indirgenemez. Sosyal medya determinizmi ve popülizm de en az
postmodernizm kadar önemlidir. Sosyal medya yanıltıcı malzeme, yalan haber ve çarpıtılmış içeriği
hızla yaymaktadır. Çok sayıda kaynağı belirsiz veriye muhatap kalan bireyler ya yankı odalarına
çekilmekte ya da demagogların abartılı tepkilerine maruz kalarak uyuşmaktadırlar. Gücünü sosyal
medyadan alan post-truth; inkarcılık, safsata ve komplo teorilerinin popülerleştiği bir düşünsel
iklime yol açmıştır. Post-truthun üçüncü ayağı ise popülizmdir. Popülistler, çok kolay bir şekilde
yalan söylemekte; söyledikleri yalanları ortaya çıkaran, ahlak veya hukuk dışı eylemleri ifşa eden
girişimleri ise, halkın sesini kısmaya dönük müdahaleler olarak görmekteler. Bu çalışma post-truthu;
postmodernizm, sosyal medya ve popülizm başlıklarında tartışmaya açarken dijital siyasal
gerçekliğin yarattığı etik politik sorunlara da dikkat çekmektedir

Anahtar Kelimeler

Post-truth, postmodernizm, Sosyal Medya, Popülizm, Yalan

Kaynakça

• Açıkalın, Ş. N ve M. Canbey (2022). Post-Truth Bağlamında Sosyal Medya. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi. 2022. 57, ss. 1-11.
• Arendt, H. (2012). Geçmişle Gelecek Arasında. Çev: B. S. Şener. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aristoteles. (2007). Sofistlerin Çürütmeleri Üzerine. Çev: O. Özügül. İstanbul: Say Yayınları.
• Ball, J. (2017). Post-Truth: How Bullshit Conquered the World. UK: Biteback Publishing.
• Balta, E., Kaltwasser, C. R., Yagci, A. H. (2021). Populist Attitudes and Conspiratorial Thinking. Party Politics. 2021. 28 (4), pp. 1-13.
• Barzilai, S., Chinn, C. A. (2020). A Review of Educational Responses to the “Post-Truth” Condition: Four Lenses on “Post-Truth” Problems. Educational Psychologist. 2020 vol. 55 (3), pp. 107–119. https://doi.org/10.1080/00461520.2020.1786388
• Baudrillard, J. (2011). Simülasyon ve Simulakrlar. Çev: O. Adanır. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bauman, Z. (2014). Yasa Koyucular İle Yorumcular. Çev: Kemal Atakay, İstanbul: Metis Yayınları.
• Björnsson, G. (2016). Outsourcing The Deep Self: Deep Self Discordance Does Not Explain Away Intuitions in Manipulation Arguments. Philosophical Psychology. 2016. 29 (5), ss. 637-653.
• Conrad, P. (1992). Medicalization and Social Control. Annual Review of Sociology. 1992. 18, ss. 209-232.
• Canovan, M. (1981). Popülism. New York & London: Harcourt Brace Jovanovich.
• Coşgun, M. (2021). Post-truth: Hegemonyanın Yeni İdeolojik Aygıtı. Akademik Hassasiyetler. 2021,15 (8), ss. 67- 82.
• Crick, B. (2005). Populism, Politics and Democracy. Democratization. 2005,12 (5), pp. 625-632.
• Daldal, A., Conker, A., Nas, Ç. (2023). Aşı Karşıtlığı ve Covid-19 Pandemisi Sürecinde Türkiye’deki Yansımalarına Kuramsal ve Sosyo-Politik Bir Bakış: Bilimselliğin Reddi, Tıbbileştirme ve Komplocu-Popülist Söylemler. Amme İdaresi Dergisi. 56 (3), 2023, ss. 35-58.
• Debord, G. (2012). Gösteri Toplumu. Çev. A. Emekçi, O. Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Douglas, K. M., Uscinski, J. E. et al. (2019). Understanding Conspiracy Theories. Advances in Political Psychology. 40 (1), 2019, pp. 3- 35.
• Duman, D. D., Ünür, E. (2022). Özne ve Söylem Bağlamında Aşı Karşıtı Protestoların Toplumsal Hareketler Sosyolojisi Kapsamında İncelenmesi. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi. 10 (1), 2022, ss. 98-127.
• Foucault, M. (2003). Cinselliğin Tarihi. Çev: H. U. Tanrıöver. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Büyük Kapatılma. Çev: Ergüden, I., F. Keskin, F. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fuller, S. (2022). Hakikat Sonrası, Güç Oyunu Olarak Bilgi. Çev: Bilgiç, E. Ankara: Fol Yayınları.
• Gerbaudo, P. (2018), Maske ve Bayrak, Popülizm, Yurttaşlık ve Küresel Protesto. Çev. Saraçoğlu, D. İstanbul: Kafka Yayınları. Gross, P. R., Lewitt, N., Lewis, W. M. (1996). The Flight from Science and Reason. New York: Academy of Sciences.
• Güven, A. (2020). Hakikatin Yitimi Olarak Post-Truth: Bir Kavramlaştırma Denemesi. İnsan & İnsan, 7 (23), 2020, ss. 20-36.
• Han, B. C. (2015). The Transparency Society. Trans. E. Butler. California: Stanford University Press.
• Harvey, D. (2003). Postmodernliğin Durumu. Çev: Savran, S. İstanbul: Metis Yayınları.
• Hyvönen, M. (2018). As a Matter of Fact: Journalism and Scholarship in the Post-Truth Era. Post-Truth, Fake News Viral Modernity & Higher Education. (Ed.) A. Peters, M. A. at al. 2018. Springer, pp. 121-133.
• Keyes, R. (2006). The Post-truth Era: Dishonesty and Deception in Contemporary Life. US: St. Martin’s Publishing Group.
• Keyes, R. (2017). Hakikat Sonrası Çağ. D. Özçetin, D. İzmir: Deli Dolu Yayınları.
• Laclau, E. (2007). Popülist Akıl Üzerine. Çev: Çevik, N. B. İstanbul: Epos Yayınları.
• Latour, B. (2004). Why Has Critique Run out of Steam? From Matters of Fact to Matters of Concern. Critical Inquiry, 30 (2), 2004, pp. 225-248.
• Lockie, S. (2017). Post-Truth Politics and the Social Sciences. Environmental Sociology, 3 (1), 2017, pp. 1-5. doi: 10.1080/23251042.2016.1273444
• Lyotard, J. F. (1990). Postmodern Durum. Çev: Çiğdem, A. İstanbul: Arı Yayınları.
• MacCormick, J. (2012). Nine Algorithms that Changed the Future: The Ingenious Ideas that Drive Today’s Computers. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• McComiskey, B. (2017). Post-Truth Rhetoric and Composition. Logan: Utah State University Press.
• McIntyre L. (2018). Post-Truth. Cambridge, MA: MIT Press.
• Mouffe, C. (2019). Sol Popülizm. Çev: Yanık, A. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mudde, C. and Kaltwesser, C. R. Kaltwasser (2013). Populism. (Ed.) Freeden, M., Stears, M. The Oxford Handbook of Political Ideologies. Oxford: Oxford University Press. 2013, pp. 494-512. Mudde, C. and Kaltwasser, C. Rovira (2019). Popülizm, Kısa Bir Giriş. Çev. Erdem Türközü, S. Ankara: Nika Yayınları.
• Müller, J.W. (2019). Popülizm Nedir?. Çev. Yıldız, O. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Platon. (2002). Devlet. Çev. Eyuboğlu, S., Cimcoz, M. A. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Postman, N. (2012). Televizyon: Öldüren Eğlence. Çev. Pilgir, A. E. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Öztürk, A. (2020). Popülizmin İdeolojik Matrisi. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 5 (2), 2020, 199-220.
• Ryan, M., D. Kellner (2011). Politik Kamera. Çev. Özsayar, E. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Selim, F. (2023). Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. Kaygı, 22 (1), 2023, 498-543. Şener, N. K. (2018). “Doğruluk Kontrol Merkezi” ve “Yalan Haber” Kavramlarına İlişkin İçeriklerin Medyada Yansımasının Araştırılması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29, 2018, 355–373.
• Skinner, Q. (2004). Machiavelli. Çev. Atilla, C. İstanbul: Altın Yayınları.
• Tesich, S. (2021). Yalanlar Rejimi. Çev. Ercan, E. E. Cogito, Hakikat Sonrası. 104, 2021, 23- 29.
• Terzi, A. (2020). Post-truth Kavramı ve Türkçe Karşılıkları Üzerine. Türk Dili 69 (820), 2020, 80-86.
• Wallerstein, I. (2009). Liberalizm ve Demokrasi, Bildiğimiz Dünyanın Sonu. Çev: Birkan, T. İstanbul: Metis Yayınları. ss. 100-118.
• Yüksel, G. H., Topuzoğlu, A. (2019). Aşı Redlerinin Artması ve Aşı Karşıtlığını Etkileyen Faktörler- Güncel Bir Gözden Geçirme. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 4 (2), 2019, 244-258.