AİLE VE KENT ARASINDAKİ ASİMETRİK ÇATIŞMA: AİLENİN KENTLE İMTİHANI

Yıl 2025, Cilt: 21 Sayı: 69 - Aile, 230 - 253, 13.11.2025

Enes Battal Keskin

Öz

Kent ve aile, sosyolojinin temel çalışma konuları arasında yer almaktadır. Günümüz toplumlarını bu iki
yapıyı dışlayarak ya da birbirinden bağımsız ele alarak anlamlandırmak mümkün görünmemektedir. Zira
hem kent hem de aile, toplumsal yapının temel dinamiklerini belirleyen ve bireylerin gündelik yaşamlarını
şekillendiren iki temel sosyolojik kategoridir. Her iki konuda meydana gelen değişimler toplum hayatını
şekillendirmektedir. İnsanlığın başlangıcında olduğu gibi, 21. yüzyılda da insanlar bir aileye doğmakta
ancak gittikçe daha fazla kentlerde yaşamaya mecbur bırakılmaktadır. Dünya gittikçe kentleşmekte, aile ise
hayatta kalma mücadelesi vermektedir. Başka bir açıdan bakıldığında, kentler büyümeye devam ederken
aileler küçülmektedir. Bu çalışma kent ve aile arasında bir gerilim hatta bir çatışma olduğu düşüncesi
üzerine temellendirilmektedir. Modernleşme süreci ile birlikte kentleşme, ilerlemenin ve bireyselleşmenin
simgesi hâline gelirken, aile kurumu geleneksel, hatta kimi zaman gerici veya baskıcı bir yapı olarak
kodlanmaktadır. Kent; özgürlük, bireysel tercih ve hareket serbestisinin mekân olarak yüceltilirken, aile ise
sorumluluğun, kısıtlamanın ve hatta kimi zaman şiddetin ortamı olarak sunulmaktadır. Böylece modern
kent merkezli toplum yapısı, örtük bir biçimde aile karşıtı bir pozisyon benimsemektedir. Bu çalışma, kent
ve aile çatışmasının çok boyutlu etkilerini teorik bir çerçevede ele alarak, mevcut sosyolojik literatüre katkı
sunmayı hedeflemektedir. Çalışma, bu bağlamda okuyucuyu “kent mi, aile mi?” şeklinde özetlenebilecek
yapısal bir ikilemle yüzleştirmeyi amaçlamaktadır. Günümüzde egemen eğilimin, tercihini büyük ölçüde
kentten yana kullandığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kent , Aile , Özgürleşme , Güvenlikli Hayat , Güvensiz Toplum.

Kaynakça

• Aktaş, C. (1992). Modernizmin evsizliği ve ailenin gerekliliği. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Alver, K. (2007). Siteril hayatlar. Ankara: Hece Yayınları.
• Aydın, M. (2014). “Tarihsel dönüşümü içinde aile ve kent ilişkisi”. Aile Sosyolojisi Yazıları içinde (ss. 83-100). İstanbul: Açılım Kitap.
• Aytaç, A.M. (2012). Ailenin serencamı. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Barbarosoğlu, F. (2019). Moda ve zihniyet. 9.baskı. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Barbarosoğlu, F.ve Şişman, N. (2021). Yeni anne babalar. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Bauman, Z. (2018). Bireyselleşmiş toplum. çev. Yavuz Alogan. 4.baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beck, U. (2011). Risk toplumu. çev. Kazım Özdoğan–Bülent Doğan. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Durkheim, E.(2004). Ahlak eğitimi. çev. Oğuz Adanır. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Durkheim, E. (2018). Felsefe dersleri. çev. Dença Kartun-Adem Beyaz. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Fukuyama, F. (2015). Büyük çöküş. çev. Hasan Kaya. İstanbul: Profil Yayıncılık.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. yay. haz. Cemal Güzel. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Giddens, A. (2018). Sosyoloji kısa fakat eleştirel bir giriş. çev. Ülgen Yıldız Battal. 7.baskı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Huxley, A. (2018). Cesur yeni dünya. çev. Ümit Tosun. İstanbul: İthaki Yayınları.
• İzzetbegoviç, A. (2019). “Ütopya ve aile”, Doğu Batı Arasında İslam içinde. çev. Edina Nurikiç. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Jacobs, J. (2022). Büyük amerikan şehirlerinin ölümü ve yaşamı. çev.Bülent Doğan. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kıray M. B. (1984). “Büyük kent ve değişen aile”, Türkiye’de Ailenin Değişimi Toplumbilimsel İncelemeler içinde. ss.69-78. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını.
• Lyon, D. (1997). Elektronik göz. çev. Dilek Hatatoğlu. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Sennett, R. (2011). Yeni kapitalizmin kültürü. çev. Aylin Onacak. 2.baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2013). Kamusal insanın çöküşü. çev. Serpil Durak-Abdullah Yılmaz. 4.baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Simmel, G. (2009). “Metropol ve zihinsel hayat”. Bireysellik ve Kültür içinde. çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları.
• Tezcan, M. (1984). “Kuşaklar arası çatışmalar”, Türkiye’de Ailenin Değişimi Toplumbilimsel İncelemeler içinde. ss.161-182. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını.
• Thorns, D. C. (2004). Kentlerin dönüşümü. çev. Esra Nal-Hasan Nal. İstanbul: Soyak Yayınları
• Tönnies, F. (2019). Cemaat ve cemiyet. çev. Emre Güler. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Weber, M. (2013). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu. çev. Milay Köktürk. 2.baskı. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Wirth, L. (2002). “Bir yaşam biçimi olarak kentlileşme”. 20.Yüzyıl Kenti içinde. der. ve çev. Bülent Duru-Ayten Alkan. ss.77-106. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.