BEDÎUZZAMAN SAİD NURSÎ’NİN KIZIL İCAZ ŞERHİ ÜZERİNE YAZILAN TALİKAT ÇALIŞMALARINA GENEL BİR BAKIŞ

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 41 - 62, 31.12.2022

Mehmet Salih Gecit

Öz

Bediuzzaman Said Nursî’nin Kızıl İcâz adlı eseri, İmam Abdurrahman el-Ahderî’nin “es-Süllem fî İlmi’l-Mantık” adlı kitabı üzerine yazdığı şerh kitabıdır. Bediuzzaman’ın yazdığı bu şerh üzerine de onun kardeşi Molla Abdülmecid Nursî ve Molla Sadreddin Yüksel ta’likat adıyla bazı açıklama ve ilavelerde bulunmuşlardır. Daha sonra Molla Musa Celâlî bu talikatları bir araya getirip kendisi de birtakım ta’lîkler ekleyerek yeni bir kitap yazmıştır. Böylece hem Ahderî’nin “Süllem”, Said Nursî’nin “Kızıl İcâz” kitaplarının rahat ve kolay bir şekilde anlaşılmasını sağlamış, hem de Molla Abdülmecid Nursi ile Molla Sadreddin Yüksel’in Talikat’ını bir arata getirip kendisi de talikat yazmakla bu kitapların normal seviyede Arapça bilen ve mantık ilmi konusunda bilgisi olan herkesçe istifade edilir olmasını sağlamıştır. Nitekim Molla Musa Celâlî’nin bu eserinin yayınlanmasından sonra birkaç tane Kızıl İcaz tercümesi de yapılmıştır. Bu da söz konusu eserin önemli bir eser olduğunu göstermektedir. Bu nedenle elinizdeki makalemizde Bediuzzaman Said Nursî’nin “Kızıl İcaz” adlı eseri üzerinde yapılan çalışmaları ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

Mantık, Süllem, Kızıl İcaz, Ta’likat, Bediuzzaman.

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed el-Cerrâhî, (2001), Keşfü'l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs amme iştehara mine’l-Ehâdîsi ala elsineti’n-Nâs, (tahk. Yusuf b. Mahmud el-Hac Ahmed), I-II, Mektebetü İlmi’l-Hadîs, Dımeşk.
• Aclûnî, İsmail b. Muhammed el-Cerrâhî, (2001), Keşfü'l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs amme iştehara mine’l-Ehâdîsi ala elsineti’n-Nâs, (tahk. Yusuf b. Mahmud el-Hac Ahmed), I-II, Mektebetü İlmi’l-Hadîs, Dımeşk.
• Ahderî, Abdurrahman b. Muhammed es-Süllemel-Münevrak, Haşimi Yayınları, 2015. Ahderî, Abdurrahman Süllem, Hâşimî Yayınları, İstanbul, 2015.
• Ahderî, Abdurrahman b. Muhammed es-Süllemel-Münevrak, Haşimi Yayınları, 2015. Ahderî, Abdurrahman Süllem, Hâşimî Yayınları, İstanbul, 2015.
• Ahderî, Abdurrahman, Metnu’s-Süllem fî İlmi’l-Mantık, Matbaatu Mustafa Muhammed, Mısır, 1354.
• Ahderî, Abdurrahman, Metnu’s-Süllem fî İlmi’l-Mantık, Matbaatu Mustafa Muhammed, Mısır, 1354.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, Mektebetu’l-İslamiyye, Beyru, ty.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, Mektebetu’l-İslamiyye, Beyru, ty.
• Beki, Niyazi, “Kızıl Îcâz” Tercüme ve Şerhi, Tenvir Neşriyat, İstanbul, 2020.
• Beki, Niyazi, “Kızıl Îcâz” Tercüme ve Şerhi, Tenvir Neşriyat, İstanbul, 2020.
• Bingöl, Abdulküddus, “İsagûci”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2000.
• Bingöl, Abdulküddus, “İsagûci”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2000.
• Bolay, M. Naci, “Ahdarî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 1988.
• Bolay, M. Naci, “Ahdarî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 1988.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, Ebu Abdillah, Sahîhi’l Buhârî, Daru İbn-i Kesîr, Beyrût, 1987.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, Ebu Abdillah, Sahîhi’l Buhârî, Daru İbn-i Kesîr, Beyrût, 1987.
• Celâlî, Molla Musa, Ta’lîkât alâ Kızıl Îcâz, Sembol Yayınları, İstanbul, 2009.
• Celâlî, Molla Musa, Ta’lîkât alâ Kızıl Îcâz, Sembol Yayınları, İstanbul, 2009.
• Celâlî, Molla Musa, Ta’likâtun alâ Kızı’l-Îcâz li Bediu’z-Zaman Saîd en-Nursî, Sembol Yayınları, İstanbul, 2009.
• Celâlî, Molla Musa, Ta’likâtun alâ Kızı’l-Îcâz li Bediu’z-Zaman Saîd en-Nursî, Sembol Yayınları, İstanbul, 2009.
• Darekutnî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer b. Ahmed, el-Mu’telef ve’l-Muhtalak, Beyrut 1406/1986.
• Darekutnî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer b. Ahmed, el-Mu’telef ve’l-Muhtalak, Beyrut 1406/1986.
• İbn Hazm, Usûlu’l-Ahkâm, 2/61; İbn Abdilberr, Camiu Beyâni’l-İlm, 2/925.
• İbn Hazm, Usûlu’l-Ahkâm, 2/61; İbn Abdilberr, Camiu Beyâni’l-İlm, 2/925.
• Demenhûrî, Ahmed b. Abdulmün’im İzâhu’l-Mübhem min Meânî’s-Süllem Hâşimî Yayınları, İstanbul, 2017.
• Demenhûrî, Ahmed b. Abdulmün’im İzâhu’l-Mübhem min Meânî’s-Süllem Hâşimî Yayınları, İstanbul, 2017.
• Demenhûrî, Ahmed b. Abdulmün’im, İzâhu’l-Mübhem min Meânî es-Süllem, Hâşimî yayınevi, İstanbul, 2017, s. 34-35.
• Demenhûrî, Ahmed b. Abdulmün’im, İzâhu’l-Mübhem min Meânî es-Süllem, Hâşimî yayınevi, İstanbul, 2017, s. 34-35.
• Demenhûrî, Ahmed b. Abdülmun’im, İzâhu’l-Mübhem li Meâni’s-Süllem, Tahk. M. Ebû Zeyd el-Ezherî, Dâru’l-Besâir, 2008.
• Demenhûrî, Ahmed b. Abdülmun’im, İzâhu’l-Mübhem li Meâni’s-Süllem, Tahk. M. Ebû Zeyd el-Ezherî, Dâru’l-Besâir, 2008.
• Abdullah Demir, “Bediüzzaman Said Nursi’nin Mantıkla ilgili İki Eseri: Kızıl İcaz ve Talikat”, Journal of Quranic Studies and Modern Science (JQSMS), 2021, Volume 2, Issue 3, p. 61-72.
• Abdullah Demir, “Bediüzzaman Said Nursi’nin Mantıkla ilgili İki Eseri: Kızıl İcaz ve Talikat”, Journal of Quranic Studies and Modern Science (JQSMS), 2021, Volume 2, Issue 3, p. 61-72.
• Ebherî, Esiruddin İbn Ömer, İsâgûcî, Gonca Yayınları, İstanbul, 1987.
• Ebherî, Esiruddin İbn Ömer, İsâgûcî, Gonca Yayınları, İstanbul, 1987.
• Elçi, Mehmet Sadık, Son dönem Alimlerinden Molla Sadreddin Yüksel ve Fetvaları, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Diyarbakır, 2010.
• Elçi, Mehmet Sadık, Son dönem Alimlerinden Molla Sadreddin Yüksel ve Fetvaları, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Diyarbakır, 2010.
• Ferâhîdî, Halil b. Ahmed Kitâbu’l-Ayn, Tahk. Abdulhamîd Hendâvî, Dâru’l-Kutub el-İlmiyye, Beyrût, 2003.
• Ferâhîdî, Halil b. Ahmed Kitâbu’l-Ayn, Tahk. Abdulhamîd Hendâvî, Dâru’l-Kutub el-İlmiyye, Beyrût, 2003.
• Fîzûzâbâdî, Mecduddin, Muhammed b. Ya’kub el-Kâmûsu’l-Muhît, Müessesetu’r-Risâle, Beyrût, 2005.
• Fîzûzâbâdî, Mecduddin, Muhammed b. Ya’kub el-Kâmûsu’l-Muhît, Müessesetu’r-Risâle, Beyrût, 2005.
• Gazâlî, Muhammed b. Muhammed, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, Kahire, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî. Gür, Rauf Pehlivan, “Önsöz” (İsaguci Tercümesi), Gonca Yayınları, İstanbul, 1987.
• Gazâlî, Muhammed b. Muhammed, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, Kahire, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabî. Gür, Rauf Pehlivan, “Önsöz” (İsaguci Tercümesi), Gonca Yayınları, İstanbul, 1987.
• İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Dâru’l-Meârif, Kâhire, tsz.
• İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Dâru’l-Meârif, Kâhire, tsz.
• Küçük, Hasan, İslâm’da ve Batı’da Mantık, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1988.
• Küçük, Hasan, İslâm’da ve Batı’da Mantık, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1988.
• Mağnisâvî, Mahmûd Hasan, Muğni’t-Tüllâb, Tahk. Muhammed Can, Şefkat Yayınları, İstanbul, 1023.
• Mağnisâvî, Mahmûd Hasan, Muğni’t-Tüllâb, Tahk. Muhammed Can, Şefkat Yayınları, İstanbul, 1023.
• Mâlik b. Enes, Muvatta, İstanbul, 1981.
• Mâlik b. Enes, Muvatta, İstanbul, 1981.
• Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî, es-Sahih, Kâhire, 1956.
• Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî, es-Sahih, Kâhire, 1956.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali, Sünen-i Nesâî. Tahk. Muhammed Nasruriddin el-Albâni, Mektebetu’l-Maârif, Riyad, 1988.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali, Sünen-i Nesâî. Tahk. Muhammed Nasruriddin el-Albâni, Mektebetu’l-Maârif, Riyad, 1988.
• Nursî, Said, Kastamonu Lahikası, Tenvîr Neşriyât, İstanbul.
• Nursî, Said, Kastamonu Lahikası, Tenvîr Neşriyât, İstanbul.
• Nursî, Said, Kızıl Îcâz (Saykalu’l-İslâm İçinde, Sözler Baskısı).
• Nursî, Said, Kızıl Îcâz (Saykalu’l-İslâm İçinde, Sözler Baskısı).
• Nursî, Said, Kızıl Îcâz, Evkâf Matbaası, 1339.
• Nursî, Said, Kızıl Îcâz, Evkâf Matbaası, 1339.
• Salihî, İhsan Kasım, Kızıl Îcâz Takdimi, “Saykalu’l-İslâm” İçinde, Sözler Yayınları, İstanbul, 2011.
• Salihî, İhsan Kasım, Kızıl Îcâz Takdimi, “Saykalu’l-İslâm” İçinde, Sözler Yayınları, İstanbul, 2011.
• Sâvî, Kâdî Zeynuddîn Ömer b. Sehlân, el-Besâiru’n-Nusayriye fî İlmi’l-Mantık, Tahk. Hasan el-Merâğî, İran.
• Sâvî, Kâdî Zeynuddîn Ömer b. Sehlân, el-Besâiru’n-Nusayriye fî İlmi’l-Mantık, Tahk. Hasan el-Merâğî, İran.
• Şankıtî, Muhammed b. Mahfûz, ed-Dav’u’l-Maşrık alâ Süllemi’l-Mantık, Tahk. Abdülhamid el-Ensârî, Dâru’l-Kutub el-İlmiye, Beyrût, 2007.
• Şankıtî, Muhammed b. Mahfûz, ed-Dav’u’l-Maşrık alâ Süllemi’l-Mantık, Tahk. Abdülhamid el-Ensârî, Dâru’l-Kutub el-İlmiye, Beyrût, 2007.
• Şensoy, Sedat, “Şerh”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2010.
• Şensoy, Sedat, “Şerh”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2010.
• Şensoy, Sedat, “Ta’lîkât”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2010.
• Şensoy, Sedat, “Ta’lîkât”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2010.
• Taylan, Necip, Mantık Tarihçesi, Problemleri, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1996.
• Taylan, Necip, Mantık Tarihçesi, Problemleri, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1996.
• Topaloğlu, Bekir, “Metîn”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2004.
• Topaloğlu, Bekir, “Metîn”, TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 2004.
• Topuzoğlu, Tevfik Rüşdü, “Hâşiye” TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 1997.
• Topuzoğlu, Tevfik Rüşdü, “Hâşiye” TDV İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, İstanbul, 1997.
• Yazoğlu, Ruhattin – İmamoğlu, Tuncay, Klasik Mantık, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2014.
• Yazoğlu, Ruhattin – İmamoğlu, Tuncay, Klasik Mantık, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2014.
• Öner, Necati, Klasik Mantık, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1986.
• Öner, Necati, Klasik Mantık, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1986.
• Taylan, Necip, Anahatlarıyla Mantık, Ensar Yayınları, İstanbul, 2011
• Taylan, Necip, Anahatlarıyla Mantık, Ensar Yayınları, İstanbul, 2011