From Said-i Kurdi to Said-i Nursi Kurdish Culture and Bediuzzaman

Yıl 2024, Sayı: 4, 40 - 53, 31.12.2024

Ahmet Yıldız

Öz

It is important to know the periodic characteristics of Kurdish culture in order to understand Bediüzzaman’s political socialization. Indeed, the reflections of this culture in the process of encountering modernity and within the traditional texture are also included in the texts of Bediüzzaman Said Nursi from the Old Said period. The way the Old Said, whom we can define as the “Kurdish Said,” included Kurdish culture in his texts also gives an idea about the form Kurdish culture took through Islam and tradition in the process of facing modernity. When we look at the fact that Said Nursi included the classical peaks of Kurdish poetry such as Melayê Cizîrî (Molla Ahmed-i Cezirî), prominent Sufis such as Mela Abdurrahman-ı Cami (Molla Mosque), Kurdish epics such as Qewlê Newala Sîsebanê and various proverbs and idioms in the texts he wrote in the later periods of his life, the key role of Kurdish culture in understanding Bediüzzaman and his thought becomes more apparent. The identity problem that emerged during the process of Kurdish culture’s encounter with nationalism and the way it affected the identities Bediuzzaman had through the modern state and Islam in his life is also one of the main discussion topics of this study. The aim of the study is to trace this culture in Bediuzzaman’s life and works from a historical sociological perspective and to reveal its impact on his political socialization. For this purpose, a brief critique will be made of approaches that understand Bediuzzaman exclusively through Kurdish identity and culture and approaches that reject/ignore this relationship, based on works that shed light on the socio-political structure of the period, Bediuzzaman’s own works and biographies written about him.

Anahtar Kelimeler

Political socialization, Kurdish culture, Kurdish nationalism, Said-i Kurdi, Said-i Nursi

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited. Legal responsibility lies with the authors.

Said-i Kürdi'den Said-i Nursi'ye Kürt Kültürü ve Bediüzzaman

Öz

Bediüzzaman’ın politik sosyalleşmesini anlamak açısından Kürt kültürünün dönemsel özelliklerini bilmek önemlidir. Nitekim, bu kültürün modernlikle karşılaşma sürecinde ve geleneksel doku içindeki yansımalarına Bediüzzaman Saîd Nursi’nin Eski Said dönemindeki metinlerinde de yer verilmektedir. “Kürt Saîd” olarak tanımlayabileceğimiz Eski Said’in yazdığı metinlerde Kürt kültürüne yer verme biçimi, Kürt kültürünün modernlikle karşılaşma sürecinde İslam ve gelenek üzerinden aldığı biçim konusunda da bir fikir vermektedir. Said Nursi’nin, Melayê Cizîrî (Molla Ahmed-i Cezirî) gibi Kürt şiirinin klasik zirveleri, Mela Abdurrahman-ı Cami (Molla Câmi) gibi önde gelen sufileri, Qewlê Newala Sîsebanê gibi Kürtçe destanlar ve çeşitli atasözleri ve deyimlere hayatının sonraki dönemlerinde kaleme aldığı metinlerde de yer vermesine bakıldığında, Kürt kültürünün Bediüzzaman’ı ve fikriyatını anlamadaki anahtar rolü daha belirgin hale gelmektedir. Kürt kültürünün milliyetçilikle eklemlenme sürecinde ortaya çıkan kimlik problemini Bediüzzaman’ın hayatında modern devlet ve İslam üzerinden sahip olduğu kimlikleri etkileme biçimi de bu çalışmanın ana tartışma konularından biridir. Çalışmanın amacı, tarihsel sosyolojik bir perspektifle, Bediüzzaman’ın hayatı ve eserlerinde bu kültürün izlerini sürmek ve politik sosyalleşmesindeki tesirini ortaya koymaktır. Bunun için dönemin sosyopolitik yapısına ışık tutan eserler, Bediüzzaman’ın kendi eserleri ve hakkında kaleme alınan biyografilerden hareketle Bediüzzaman’ı münhasıran Kürt kimlik ve kültürü üzerinden anlayan yaklaşımlarla bu ilişkiyi reddeden/yok sayan yaklaşımların kısa bir kritiği yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Siyasi sosyalleşme, Kürt kültürü, Kürt milliyetçiliği, Said-i Kürdi, Said-i Nursi

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur. Hukuki sorumluluk yazarlara aittir.

Kaynakça

• Aydınkaya, Fırat. Bediüzzaman’ın Hançeri. İstanbul: Avesta, 2020.
• Bazidi, Mela Mahmude. Kürtlerin Gelenek ve Görenekleri. Çev.: Murad Celali, İkinci baskı. İstanbul, Nubihar, 2022.
• Badıllı, Abdulkadir. Mufassal Tarihçe-i Hayat I. İstanbul: 1998.
• Canlı, Cemalettin-Beysülen, Yusuf Kenan. Zaman İçinde Bediüzzaman. İstanbul: İletişim, 2010.
• Nursi, Said. Asar-ı Bediiyye, Nutuk 7. İstanbul: Envar Neşriyat, 2010.
• Nursi, Said. Asar-ı Bediiyye, Redd-ül Evham. İstanbul: Envar Neşriyat, 2010.
• Nursi, Said. Asar-ı Bediiyye, Münazarat. İstanbul: Envar Neşriyat, 2010.
• Nursi, Said. Asar-ı Bediiyye, Divan-ı Harb-i Örfi. İstanbul: Envar Neşriyat, 2010.
• Nursi, Said. Mesnevi-i Nuriye, çev. Abdulkadir Badıllı. İstanbul: Zehra Yayıncılık, 1998.
• Nursi, Said. İçtimai Dersler. İstanbul: Zehra Yayınları, 2009.
• Nursi, Said. “Esile-i Sitte,” Mektubat. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat, 2007.
• Nursi, Said. İşarat-ül İcaz, çev. Abdulkadir Badıllı. İstanbul: İttihad, 2004.
• Nursi, Said. Muhakemat. İstanbul: Söz Basım Yayın, 2010.
• Nursi, Said. Şualar, 12. Şua. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat, 2007.
• Nursi, Said. Tarihçe-i Hayat. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat, 2007.
• Nursi, Said. Sözler. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat, 2007.
• Nursi, Said. Mektubat. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat, 2007.
• Silopi, Zınar (Kadri Cemil Paşa). Doza Kürdistan. İstanbul: Avesta Yayınları, 2014.
• Somer, Murat, “Why Aren’t Kurds Like the Scots and theTurks Like the Brits? Moderation and Democracy in the Kurdish Question.” Cooperation and Conflict: Journal of the Nordic International Studies Association, Cilt 43(2): 220–249.
• Toprak, Z. Fuat vd. “Seyda Molla Yasin Toprak (Yüsri) Hayatı ve İlmî Kişiliği,” Şarkiyat 1 (Nisan 2009), 121-132.
• Zınar, Muhyiddin. Said: Kürtlüğün Kayıp Risalesi. İstanbul: Nubihar, 2022.
• Yıldız, Ahmet. Ne Mutlu Türküm Diyebilene. Türk Ulusal Kimliğinin Etno-Seküler Kuruluşu. İstanbul, İletişim, 2001.
• http://www.erisale.com/#content.tr.9.280 (Erişim Tarihi: 12.02.2024)
• https://www.risalehaber.com/said-nursinin-kurtce-makalesi-225535h.htm (Erişim Tarihi:12.02.2024).
• https://www.risalehaber.com/cemal-gurselsaid-nursiyi-ispartaya-defnedin-108550h.htm (Erişim Tarihi: 27 Eylül 2024).