ELEKTRONİK ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ İÇİN ÖN KIRMA VE ÖĞÜTME EKİPMANININ TASARIMI

Yıl 2024, Sayı: 717, 628 - 642

Furkan Bulut , Ayhan Çelik

Öz

Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile elektronik ürünler, hem evlerde hem de işyerlerinde kullanılarak hayatı kolaylaştırmaktadır. Kullanım ömrü dolmuş elektronik ürünlere ise elektronik atık adı verilir. Elektronik atıklar, yapılarında bulunan ağır metaller nedeniyle çevre ve insan sağlığı açısından büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Elektrikli ve elektronik atıkların geri dönüşümü, atıkların bertarafı ve değerli materyallerin geri kazanımı açısından son derece önemlidir. Saf metaller yerine geri dönüştürülmüş materyallerin kullanılması, öncelikle kayda değer enerji tasarrufu sağlamaktadır. Shredder ve çekiçli kırıcı makineleri, kompakt bir yapı altında toplayarak kırma ve öğütme işlemlerinin aynı ekipman içinde yapılabileceğini göstermekte, bu sayede maddi, zaman ve verim açısından kazanç sağlanmaktadır. Bu tür bir sürecin ilk kez kompakt bir tasarımda bir arada yapılabileceğini vurgulamak da önemlidir. Yapılan araştırmalar sonucunda, piyasada yer alan kırma işlemlerinin yapıldığı ekipmanların, istenilen tane boyutlarına, maliyete ve parça büyüklüklerine göre birçok çeşidi mevcuttur. Ön kırma elemanı olan shredder, bıçak sayıları, şaft sayıları ve elek kısımları açısından birbirinden ayrılmaktadır. Ön araştırmalara göre dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır: bıçak sayısı, şaft sayısı, bıçak tasarımı, kırma işlemlerinde bıçak kısımlarının zarar görmesi ve aşınması, malzemenin ön kırma ekipmanı içinde atlama yapmaması ve ekipman içinde sıkışma olmamasıdır. Bu nedenle, tork hesabı, redüktör gücünün hesaplanması, bıçak kısımlarının malzemeyi tutma açısından tasarımının uygun olması ve elek kısmının tasarımı tıkanma olmaması açısından önem taşımaktadır. Ön kırma ve çekiçli kırıcının kompakt bir yapıda olabilmesi için tasarımın buna uygun olması planlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

E-atık, geri dönüşüm, kıymetli metal, parçalayıcı, kırıcı, çekiçli kırcı

DESIGN OF PRE-SHREDDING AND GRINDING EQUIPMENT FOR THE RECYCLING OF ELECTRONIC WASTE

Öz

With the advancement of technology today, electronic products are used in both homes and workplaces, making life easier. Electronic products that have reached the end of their lifespan are referred to as electronic waste. Due to the heavy metals they contain, electronic waste poses a significant threat to environmental and human health. The recycling of electrical and electronic waste is important not only for waste disposal but also for the recovery of valuable materials. Using recycled materials instead of pure metals primarily leads to substantial energy savings. This study aims to demonstrate that shredding and grinding processes can be performed within the same equipment by integrating shredder and hammer mill machines into a compact structure. This integration will illustrate how financial, time, and efficiency gains can be achieved. This type of process is being presented for the first time in a compact design. Research indicates that there are many types of equipment available on the market for crushing processes, varying according to desired particle sizes, costs, and part sizes. Shredder pre-crushers differ in terms of the number of blades, the number of shafts, and the design of the screen parts. Preliminary research highlights several important factors, including the number of blades, the number of shafts, blade design, damage and wear to blade parts during crushing processes, preventing material from jumping within the pre-crushing equipment, and avoiding blockages within the equipment. Therefore, it is essential to calculate the torque, determine the reducer power, ensure the blade design is suitable for holding the material, and design the screen part to prevent blockages. The design is planned to effectively integrate pre-crushing and hammer mill functions into a compact structure.

Anahtar Kelimeler

E-waste, recycling, precious metals, shredder, hummer, crusher

Kaynakça

• Annoussamy, M., Richard, G., Recous, J. ve Guerif, J. (2000). Change in mechanical properties of wheat straw due to decomposition and moisture. Applied Engineering in Agriculture, 16(4), 475-479. doi: https://doi.org/10.13031/2013.5366
• Aysun, Ö. (2018). Atık baskılı devre kartlarından değerli metal geri kazanım yöntemlerinin çok ölçütlü karar verme teknikleri ile değerlendirilmesi. Mühendis ve Makina, 59(2), 3-7. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akufemubid/issue/43970/541295
• Ayşegül, K. ve Besim, A. (2011). Elektrikli ve elektronik atıkların zararları, yönetimi ve Türkiye’deki uygulamalarının değerlendirilmesi. Mühendis ve Makina, 62(3), 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iaud/issue/30057/324522
• Banu, Ç. (2009). Elektronik atıklardan değerli metal geri kazanımı (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. https://acikerisim.sakarya.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12619/81068
• Çiğdem, A. (2017). Elektronik atıklar ve çevre sağlığı. Mühendis ve Makina, 58(1), 3-5. https://dergipark.org.tr/tr/pub/adusbfd/issue/36645/418223
• Esra, T., Mustafa, Ö. ve Fırat, B. (2019). Baskı devre kartlarındaki değerli metallerin cevher zenginleştirme yöntemleri ile kazanımı. Mühendis ve Makina, 60(4), 4-7. https://dergipark.org.tr/tr/pub/madencilik/issue/51193/666380
• İlknur, Ş. (2019). Elektrikli ve elektronik eşya atıklarının geri dönüşümü konusunda halkın bilinç düzeyinin ölçülmesi: Sivas ili örneği. Mühendis ve Makina, 57(18), 2-6. https://dergipark.org.tr/tr/pub/opus/issue/44324/548371
• Oluwatobi, I., Okunola, O., Damilola, A. ve Oyebade, D. A. (2018). Development of shredding and washing machine for polyethylene terephthalate (PET) bottles pelletizer. International Journal of Engineering Science and Application. https://www.acarindex.com/international-journal-of-engineering-science-and-application/development-of-shredding-and-washing-machine-for-polyethylene-terephthalate-pet-bottles-pelletizer-1159866
• Tezcan, Ş. (2021). Makine Elemanları. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, s. 48-102.