YABANCI PORTFÖY YATIRIMLARINI ETKİLEYEN UNSURLAR: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2025, Cilt: 47 Sayı: 1, 77 - 95, 14.04.2025

Çağatay Mirgen

https://doi.org/10.14780/muiibd.1495318

Cited By: 1

Öz

Portföy yatırımları çoğunlukla hisse senetleri, kamu veya özel kuruluşların çıkardığı borç senetleri ve diğer para piyasası araçlarını barındırmaktadır. Yatırımcılar ise hangi finansal araçlara yatırım yapacaklarını bir dizi faktörü dikkate alarak yapmaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı, yabancı yatırımcıların kararlarını etkileyen ekonomik ve finansal değişkenleri belirlemektir. Yabancı portföy yatırımları bağımlı değişken ve bağımsız değişkenler olarak faiz oranı, döviz kuru ile seçili endeksler olan BIST 100, Dow Jones 30, Nasdaq 100, FTSE 100 ve DAX ele alınmıştır. Çalışmada kullanılan veri seti, Mart 2011 ile Temmuz 2023 yılları arasındaki aylık verileri kapsamaktadır. Araştırmada ARDL sınır testi kullanılarak, kurulan model için değişkenlerin kısa ve uzun dönem ilişkileri incelenmiştir. Bulgular, döviz kuru, BIST 100, Nasdaq 100, FTSE 100 ve DAX'ın yabancı portföy yatırımları üzerinde anlamlı etkileri olduğunu, faiz oranı ve Dow Jones 30'un ise anlamlı bir etkisi olmadığını ortaya koymuştur. Özellikle döviz kurunun negatif, BIST 100, Nasdaq 100 ve FTSE 100'ün ise pozitif etkileri tespit edilmiştir. Bu sonuçlar döviz kuru ve borsa endekslerinin yabancı yatırımcıların karar alma süreçleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Portföy Yatırımları , ARDL , Türkiye

Etik Beyan

Çalışma kapsamında etik kurul onay belgesine ihtiyaç yoktur.

Kaynakça

• Arslan, S., & Çiçek, M. (2017). Yabancı portföy yatırımları ile döviz kuru ilişkisi: Türkiye’de yabancı sermayenin vergilendirilmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 292-299. https://dergipark.org. tr/tr/download/article-file/1124040
• Aydın, Y., & Aksoy, B. (2023). Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımları, portföy yatırımları, dolar kuru ile BİST100 endeksi arasındaki ilişki üzerine ampirik bir inceleme. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 499–512. http://doi.org/10.25287/ohuiibf.1214906
• Berk, N. (2017). Finansal yönetim. Türkmen Kitabevi
• Bulut, E., Dikmen, F. H., & Çermikli, A. H. (2018). Türkiye’nin uluslararası yatırım pozisyonu ve yatırım gelirgider dengesi: 2000-2016. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 49-77. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/465155
• Chandio, A. A., Jiang, Y., & Rehman, A. (2019). Using the ARDL-ECM approach to investigate the nexus between support price and wheat production: an empirical evidence from Pakistan. Journal of Asian Business and Economic Studies, 26(1), 139-152. https://doi.org/10.1108/JABES-10-2018-0084
• Chi, N. T. D. (2023). Impact of money supply and macroeconomic indicators on foreign portfolio investment: evidence from Vietnam. Banks and Bank Systems, 18(4), 94-104. http://dx.doi.org/10.21511/ bbs.18(4).2023.09
• Doğukanlı, H., & Çetenak, H. (2008). Yabancı portföy yatırımları ile hisse senedi getirisi arasındaki ilişki: İMKB’de sınama. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 37-57. https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/46763
• Engle, R. F., & Granger, C. W. (1987). Co-integration and error correction: representation, estimation, and testing. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 55(2), 251-276. https://www.jstor.org/stable/1913236
• Esen, E., Yıldırım, S., & Kostakoğlu, S. F. (2012). Feldstein-Horioka hipotezinin Türkiye ekonomisi için sınanması: ARDL modeli uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 251-267. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oguiibf/issue/5717/76525
• Ezirim, C. B., Ezirim, U. I., Ogungbure, A., & Chekwa, C. (2022). Autoregressive distributed lag (ARDL) analysis of foreign portfolio ınvestments determination in Nigeria. Journal of Applied Business and Economics, 24(4),76-88. https://doi.org/10.33423/jabe.v24i4.5354
• Gülcan, N., & Özdemir Höl, A., (2021), Finansal zaman serilerinde uzun dönemli ilişkilerin analizi, İ. Çelik & S.Kahyaoğlu (Ed.), Finansal zaman serisi analizi içinde (ss. 127-251). Gazi Kitabevi
• Güngör, M. (2021). Döviz kuru, VIX korku endeksi ve yabancı portföy yatırımları etkileşimi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (32), 1034-1042. https://doi.org/10.31590/ejosat.1044711
• Haider, M. A., Khan, M. A., Saddique, S., & Hashmi, S. H. (2017). The impact of stock market performance on foreign portfolio ınvestment in China. International Journal Of Economics and Financial Issues, 7(2), 460-468. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijefi/issue/32035/354511
• Jacob, T., Raphael, R., & Antony, A. (2022). Relationship between foreign portfolio investment and exchange rate: the case of India using VECM testing approach. BIMTECH Business Perspective, 5(2), 1-17. https:// doi.org/10.1177/bsp.2022.3.2.28
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-3), 231-254. https://doi.org/10.1016/0165-1889(88)90041-3
• Keskin, N. (2021). Ülke kredi notlarının portföy yatırımları ve doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 28(2), 333-353. https://doi.org/10.18657/yonveek.894426
• Madura, J. (2012). Uluslararası Finansal Yönetim I / International Financial Management I. Çev. Hatice Doğukanlı, 10. Basımdan Çeviri. Nobel Yayıncılık.
• Markowitz, H. (1952). Portfolio selection. The Journal of Finance, 7(1), 77-91. https://doi. org/10.1111/j.1540-6261.1952.tb01525.x
• Moawad, R. R. (2019). Financial development and economic growth: ARDL model. International Multilingual Journal of Science and Technology, 4(7), 625-632. https://imjst.org/index.php/vol-4-issue-7-july-2019/
• Ngure, F. K., Kariuki, P. W., & Mburugu, K. N. (2022). Intervening effect of foreign portfolio investment on the relationship between macroeconomic factors and stock return of firms listed at the securities exchanges in East Africa. Webology, 19(2). https://www.webology.org/abstract.php?id=2372
• Nwosa, P. I., & Adeleke, O. (2017). Determinants of FDI and FPI volatility: an E-GARCH approach. CBN Journal of Applied Statistics, 8(2), 47-67. https://dc.cbn.gov.ng/jas/vol8/iss2/3
• Ouattara, B. (2004). Modelling the long run determinants of private investment in Senegal (No. 04/05). Credit Research Paper. https://hdl.handle.net/10419/81768
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326. https://doi.org/10.1002/jae.616
• Salim, M. N., & Hariandja, N. M. (2018). Factors affecting joint stock price index (CSPI) and the impact of foreign capital investment (PMA) period 2009 to 2016. Humanities and Social Sciences Letters, 6(3), 93- 105. https://doi.org/10.18488/journal.73.2018.63.93.105
• Sevil, G., & Ünkaracalar, T. (2020). CDS primleri ile portföy yatırımları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Maliye ve Finans Yazıları, (113), 285-300. https://doi.org/10.33203/mfy.654360
• Sevüktekin, M., & Çınar, M. (2017). Ekonometrik zaman serileri analizi: eviews uygulamalı, Dora Basım Yayım
• Sharpe, W. F. (1964). Capital asset prices: a theory of market equilibrium under conditions of risk. The Journal of Finance, 19(3), 425-442. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1964.tb02865.x
• Şenol, Z., & Koç, S. (2018). Yabancı portföy yatırımları, borsa ve makroekonomik değişkenler arası ilişkilerin VAR yöntemiyle analizi: Türkiye örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi (21), 1-20. https://doi.org/10.18092/ulikidince.358108
• TCMB (2024). Ödemeler Dengesi İstatistikleri. https://www.tcmb.gov.tr/
• Telek, C. (2020). VIX endeksinin Türkiye’de portföy yatırımları ve döviz kurlarıyla ilişkisi. İzmir İktisat Dergisi, 35(3), 635-646. https://doi.org/10.24988/ije.202035314
• Tong, T., Ortiz, J., Xu, C., & Li, F. (2020). Economic growth, energy consumption, and carbon dioxide emissions in the E7 countries: a bootstrap ARDL bound test. Energy, Sustainability and Society, 10(1), 1-17. https:// doi.org/10.1186/s13705.020.00253-6
• Turaboğlu, T. T. (2018). Uluslararası yatırım akımları. G. Delice & İ. Ege (Ed.), Uluslararası finans teori politika ve uygulama, 2. Baskı içinde (ss. 327-350). Gazi Kitabevi
• Yıldız, A. (2012). Yabancı portföy yatırımlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 26(1). 23-37. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/30377