ÇEVRE POLİTİKASININ EKONOMİK ARAÇLARI VE TÜRKİYE’DE BELEDİYE UYGULAMALARI

Yıl 2019, Cilt: 41 Sayı: 1, 23 - 50, 12.07.2019

Ülkü Arıkboğa

https://doi.org/10.14780/muiibd.582302

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmada, çevre politikasının ekonomik araçları Türkiye’deki belediye uygulamaları açısından ele alınmıştır. Bu kapsamda, belediyelerin günümüzde kullandığı ekonomik araçlar tespit edilerek, bu araçların etkinliği incelenmeye çalışılmıştır. Çalışmada öncelikle çevre sorunlarının çözümü konusunda geliştirilen çevre politikası araçlarından bahsedilmiş, düzenleyici, katılımcı ve ekonomik araçlar hakkında bilgi verilmiştir. Türkiye’de belediyelerin çevre politikasının ekonomik araçlarına ilişkin uygulamaları ise mevcut yasal düzenlemeler doğrultusunda belediyelerin yetkili olduğu alanlar kapsamında ele alınmıştır. Bu çerçevede, belediyelerin yasalar kapsamında kullandığı ekonomik araçlar; vergiler, harçlar, harcamalara katılma payları, ücretler başlıkları altında incelenmiştir. Ayrıca, belediyelerin son yıllarda atıkların geri dönüşümünü teşvik edici nitelik taşıyan bazı örnek uygulamaları da bir ekonomik araç olarak teşvikler başlığı altında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Politikasının Ekonomik Araçları, Çevre Vergileri, Çevre Temizlik Vergisi, Atık Ücretleri

Kaynakça

• ARIKBOĞA, Ü. (2016). Belediyelerin Gelir Yapısı: Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (33): 276-297.
• BALIN, B. E. (2011). Çevre Politikası: İktisadi Bir Yaklaşım, İstanbul, Derin Yayınları.
• BARDE, J. P. (1994). Economic Instrumets In Environmental Policy: Lessons From The OECD Experience And Their Relevance to Developing Economies, Working Paper:92, OECD Development Centre.
• BİYAN, Ö. ve Gök, M. (2014). Çevre Politikaları Kapsamında Avrupa Birliği ve Türkiye’de Çevre Vergilerinin Uygulanışı: Karşılaştırmalı Bir Analiz, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 7, Sayı 2: 281-310.
• CARTER, N. (2007). The Politics of the Environment, New York, Cambridge University Press.
• CONNELLY, J. and Smith, G. (2003). Politics and the Environment: From Theory to Practice, New York, Routledge.
• CORDATO, R. E. (2001). The Polluter Pays Principle: A Proper Guide for Environmental Policy. Washington D.C., Institute for Research on Economics of Taxation.
• Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü (2010). Atıksu Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz, Ankara, Çevre ve Orman Bakanlığı.
• Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü (2011). Evsel Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz, Ankara, Çevre ve Orman Bakanlığı.
• ERCAN, E. (2015). Türkiye’de Çevre Vergileri Mi Çevre Vergisi Mi? TBB Dergisi. Sayı 119: 209-226.
• EUROPEAN ENVIRONMENT AGENCY (EEA) (2005). Market Based Instruments for Environmental Policy in Europe, EEA Technical Report No:8/2005, Luxembourg, Office for Offical Publications of the European Communities.
• EUROPEAN ENVIRONMENT AGENCY (EEA) (2006). Using The Market For Cost-Effective Environmental Policy: Market-Based Instruments in Europe, Luxembourg, Office for Offical Publications of the European Communities.
• EUROPEAN ENVIRONMENT AGENCY (EEA) (2016). Environmental Taxation and EU Environmental Policies, Luxembourg, Office for Offical Publications of the European Communities.
• EUROSTAT (2018a). Environmental Tax Revenues. https://ec.europa.eu/eurostat/cache/metadata/en/env_ac_tax_esms.htm. Erişim Tarihi (27.12.2018).
• EUROSTAT (2018b). Environmental Tax Statistics. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Environmental_tax_statistics_-_detailed_analysis#Environmental_tax_revenue_in_Europe_in_2016 . Erişim Tarihi (27.12.2018).
• FULLERTON, D. and Metcalf, G.E.(1997). Environmental Taxes and The Double Dividend Hypothesis: Did You Really Expect Something For Nothing? National Bureau of Economic Research, Working Paper 6199. https://www.nber.org/papers/w6199.pdf (Erişim Tarihi 01.01.2019).
• GÜNDÜZ, İ. O. ve Agun, B. H. (2013). Çevre Vergilerinin Yerel Yönetim Düzeyinde Uygulanması: Avrupa Birliği ve Türkiye Uygulaması, Maliye Finans Yazıları, Yıl 27. Sayı 99: 55-79.
• https://atikyonetimi.ibb.istanbul/akilli-geri-donusum-konteyneri/ (Erişim Tarihi:19.01.2019).
• http://marmarahaber.gov.tr/NewsDetails.aspx?id=4464 (Erişim Tarihi: 22.01.2019).
• JAMALI, T. (2007). Ekolojik Vergiler (Çevre Vergileri), Ankara, Yaklaşım Yayıncılık.
• KELEŞ, R. ve diğerleri (2015). Çevre Politikası, Ankara, İmge Kitabevi.
• KRESIER, L. ve diğerleri (2013). Market Based Instruments: National Experiences in Environmental Sustainability, Cheltenham, Edward Elgar.
• MCCORMICK, J. (2001). Environmental Policy in the European Union, New York, Palgrave.
• MENGİ, A. (1997). Küresel Çevre Sorunları ve Politikaları, Ankara, Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları.
• MOUSSIS, N. (2004). Avrupa Birliği Politikalarına Giriş Rehberi, Çev. Ahmet Fethi, İstanbul, Mega Press.
• MUTLU, A. (2006). Küresel Kamusal Mallar Bağlamında Sağlık Hizmetleri ve Çevre Kirlenmesi: Üretim, Finansman ve Yönetim Sorunları, Maliye Dergisi, Sayı 150: 53-78.
• ORGANISATION FOR ECONOMIC CO-OPERATION AND DEVELOPMENT (OECD) (1989). Economic Instruments For Environmental Protection, Paris, OECD.
• ORGANISATION FOR ECONOMIC CO-OPERATION AND DEVELOPMENT (OECD) (1997). Environmental Taxes and Green Tax Reform, Paris, OECD.
• ORGANISATION FOR ECONOMIC CO-OPERATION AND DEVELOPMENT (OECD) (2006). The Political Economy of Environmentally Related Taxes, Paris, OECD.
• ORHAN, G. (2018). “Türkiye’de Çevre Politikaları,” Türkiyede Kentsel Alan ve Çevre Politikaları Analizleri, Ed. Elvettin Akman ve Cenay Babaoğlu, Ankara, Ekin Yayınevi, s.1-22.
• ROYAL SOCİETY (2002). Economic Instruments for the Reduction of Carbon Dioxide Emissions, Policy Document 26/2, Londra, The Royal Society.
• SARIKAYA, H. Z. (2004). Avrupa Birliği Uyum Sürecinde Çevre Politikaları ve Uygulamaları, Su Kirlenmeleri Kontrolü Dergisi, 14 (1): 1-10.
• SATIR REYHAN, A. (2014). Çevre Ekonomisinde Çevre Vergileri Uygulamaları, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 7, Sayı 1: 110-120.
• SEUFERT, J. H., Andrew, B. (2013). Analysis of Some Environmental Policy Instruments, Australia, University of Wollongong.
• SEZER, Ö. ve Dökmen, G. (2018). Kirleten Öder İlkesi Çerçevesinde Türkiyede Çevre Vergileri ve Negatif Dışsallıklar Sorunu, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 57: 163-181.
• SMITH, S. (2011). Environmental Economics: A Very Short Introduction. Oxford, Oxford University Press.
• STERNER, T., Coria, J. (2012). Policy Instruments for Environmental and Natural Resource Management. New York, RFF Press.
• ŞAHİN, Y. (2015). Kentleşme Politikası, Ankara, Ekin Yayınevi.
• T.C. Başbakanlık (2005). Türkiyede Yönetimler Arası Mali İlişkiler: Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Ankara.
• TOPRAK, D. (2017). Türkiye’nin Çevre Politikasında Yerel Yönetimlerin Rolü: Yerel Yönetim Bütçesinin İncelenmesi, Maliye Araştırmaları Dergisi, 3 (2): 173-193.
• TOSUNER, M. ve Tekbaş, A. (2004). Atık Su Bedeli ve Sıvı Atık Çevre Temizlik Vergisinin Gelişimi ve Niteliği Üzerine Bir İnceleme, Vergi Sorunları, Sayı 189: 33-45.
• TURNER, R. ve diğerleri (1994). Environmental Economics: An Elementary Introduction, London, Harvester Wheatsheaf.