Sanatsal Bir İfade ve Politik Eleştiri Biçimi Olarak Oyun Kavramına Bakış

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 69 - 86, 28.06.2024

Melisa King

https://doi.org/10.29228/sanat.39

Öz

Bağımsızlık, özgürlük ve yaratıcı edimlerin kaynağı olarak kabul edilen oyun oynama eylemi, Romantik dönemden itibaren birçok sanatçı, filozof ve yazar için sanatı besleyen hatta onunla iç içe geçen bir kavram olarak ele alınmıştır. Dada akımı ile başlayarak, süregelen politik sorunları ve savaşları eleştirmek için bir eylem biçimine dönüşebilen oyun, günümüz sanatında interaktiflik aracılığıyla da izleyiciyi politik, sosyal ve /veya kültürel eleştirinin merkezine yerleştirebilme olanağı sağlamaktadır. Çünkü oyun, birçok felsefeciye göre gündelik hayatta kırılmalar ve çatlaklar oluşturarak dayatılmış sistemin dışına çıkma olanağı sağlar. Aynı zamanda, bireysel olarak yaratıcılığı ve özgürlüğü tetikleyebildiği gibi kolektif olarak bir aradalık ve bütünlük hislerini de canlandırabilen özellikler taşır. Bu anlamda kendisine ifade yolu bulan oyun, yaratıcı estetik bir sanat biçimine dönüşür.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Oyun, Politik Eleştiri

Kaynakça

• Arter (2022). Sergi: OyunBu. 1 Mayıs 2023 tarihinde https://www.arter.org.tr/sergi/oyunbu/306 adresinden edinilmiştir.
• Artun, A. (2004). Baudelaire’de sanatın özerkleşmesi ve modernizm. 1 Haziran 2023 tarihinde http://www.aliartun.com/yazilar/baudelairede-sanatin-ozerklesmesi-ve-modernizm/ adresinden edinilmiştir.
• Artun, A. (2003). Kuramda avangardlar ve Bürger’in avangard kuramı. 1 Haziran 2023 tarihinde http://www.aliartun.com/yazilar/kuramda-avangardlar-ve-burgerin-avangard-kurami/ adresinden edinilmiştir.
• Antmen, A. (2013). Sanatçılardan yazılar ve açıklamalarla 20. yüzyıl Batı sanatında akımlar. Sel Yayıncılık.
• Baudelaire, C. (2001). Kötülük çiçekleri (S. Maden, Çev.) Çekirdek Yayınları.
• E-skop. (2012). “Müstesna kadavra: Desen ve figürün bozulması”. 20 Nisan 2024 tarihinde https://www.e-skop.com/skopbulten/mustesna-kadavra-desen-ve-figurun-bozulmasi/671 adresinden edinilmiştir.
• E-skop (2013). Marcel Duchamp ile bir söyleşi (N. Örge, Çev.). 1 Temmuz 2023 tarihinde https://www.e-skop.com/skopbulten/marcel-duchamp-ile-bir-soylesi/1218 (Orijinal yayın tarihi 1971) adresinden edinilmiştir.
• E-skop (2015). Sahte para (A. Boren, Çev.). 9 Şubat 2024 tarihinde https://www.e-skop.com/skopdergi/sahte-para/2605 adresinden edinilmiştir.
• E-skop (2016). Galeri dada. 1 Haziran 2023 tarihinde https://www.e-skop.com/skopbulten/dadanin-100-yili-galeri-dada/2855 adresinden edinilmiştir.
• E-skop (2018). Sanatın sınırları. 9 Haziran 2023 tarihinde https://www.e-skop.com/skopbulten/sanatin-sinirlari/3787 adresinden edinilmiştir.
• E-Skop (2019). Aldo van Eyck ve oyun alanı olarak kent (O. Turan, Çev.). 7 Haziran 2023 tarihinde https://www.e-skop.com/skopbulten/aldo-van-eyck-ve-oyun-alani-olarak-kent/5014 (Orijinal Yayın tarihi 2013) adresinden edinilmiştir.
• Fondazione Sandretto Re Rebaudengo (2023). Július Koller. J.K. Ping-Pong Club. 1 Kasım 2023 tarihinde https://fsrr.org/en/mostre/julius-koller-j-k-ping-pong-club/ adresinden edinilmiştir.
• Gadamer, H.G. (2005). Güzelin güncelliği- Oyun, sembol ve festival olarak sanat (F. Tepebaşılı, Çev.). Çizgi Kitabevi.
• Grewal, A. (2022). Political art brought to your gameboards: Yara El Sherbini’s participatory ınstallations. 1 Şubat 2024 tarihinde https://www.artshelp.com/political-games-political-thinking-yara-el-sherbinis-participatory-art-installations/ adresinden edinilmiştir.
• Google Arts & Culture (t.y.). Flux pinpon, George Maciunas. https://artsandculture.google.com/asset/flux-pinpon-0001/EwFuAn8WJtL4AA
• Karabekir, J. (2015). Türkiye’de kadınlarla ezilenlerin tiyatrosu: Feminist bir metodolojiye doğru. Agora Kitaplığı.
• Kaygısız, İ. (2021). Sermayenin küresel saldırısına karşı başkaldırı –Prag “çeşitlilik, birlik, direniş”. 10 Ocak 2021 tarihinde https://www.teorivepolitika.net/index.php/arsiv/item/737-sermayenin-kuresel-saldirisina-karsi-baskaldiri-prag-cesitlilik-birlik-direnis adresinden edinilmiştir.
• Hopkins, D. (2006). Dada ve gerçeküstücülük (S.K. Angı, Çev.). Dost Kitabevi.
• Huizinga, J. (2015). Homo ludens oyunun toplumsal işlevi üzerine bir deneme. Ayrıntı Yayınları.
• Lefebvre, H. (2013) Gündelik hayatın eleştirisi II, gündelik hayat sosyolojisinin temelleri (I. Ergüden, Çev.). Sel Yayıncılık.
• MoMa (2024). Cadavre exquis, Yves Tanguy, Joan Miró, Max Morise, Man Ray. https://www.moma.org/collection/works/35701?sov_referrer=art_term&art_term_slug=exquisite-corpse
• Remai Modern (2019). Rirkrit Tiravanija: Tomorrow is the question. 9 Aralık 2023 tarihinde https://remaimodern.org/whats-on/exhibitions-all/rirkrit-tiravanija/ adresinden edinilmiştir.
• Schiller, F. (2001). İnsanın estetik eğitimi üzerine bir dizi mektup (G. Aytaç, Çev.). Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tate (t.y.). Július Koller. Universal physical-cultural operation (ping-pong). 9 Şubat 2024 tarihinde https://www.tate.org.uk/art/artworks/koller-universal-physical-cultural-operation-ping-pong-t12440 adresinden edinilmiştir.
• Turan, E. Y. (2019). Schiller: Sanatın oyunda özgürlük olarak yansıması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 505-513.
• Yaşar Üniversitesi Haber Portalı (2016). Oyuncak bahane, esas olan oyun oynamak. 9 Şubat 2024 tarihinde https://haber.yasar.edu.tr/yasam/oyuncak-bahane-esas-olan-oyun-oynamak.html adresinden edinilmiştir.