Bêcih û Bêwar, Di Berhemên Fawaz Husên de Wuslat û Fîraq

Yıl 2024, , 64 - 83, 25.10.2024

Mehmet Şirin Filiz

https://doi.org/10.19059/mukaddime.1496756

Öz

Fîraq û wuslat ji demên kevnare heya serdema me gelek caran bûne mijara edebiyatê. Ev mijar wekî ji veqetîna tiştekî û bêrîkirina wî di edebiyatê de cih digrin. Ev tişt dikare bibe evîndar an jî welat. Di nav vê çarçoveyê de veqetîn û bêrîkirina welat jî cureyeke wuslat û fîraqê ye. Di vegeranên bi vî rengî de lehengek ji ber sedemên cuda mecbûr dimîne ku ji welatê xwe derkeve û paşê jî vedigere welatê xwe ango digihîje wuslatê. Ev mijar bêtir di edebiyata dîasporayê de têne dîtin. Di vê edebîyatê de ku wekî edebiyata penaberan jî tê dizanîn problemên penaberan ku ew li xeribiyê rûbirû mane û hesret û vegera welat mijarên sereke ne. Mijarên bi vî rengî di edebiyata kurdî ya dîasporayê de jî têne dîtin. Kurdên ku gihaştin Ewropayê li vir civakên dîasporîk ava kirin. Ji ber îmkanên vê derê hem ji aliyê siyasî ve hem jî ji aliye çandî ve gelek tişt bi dest xisitin û derdorekî gîrîng ya nivîskarên dîasporayê li vir ava bû. Fawaz Husênê ku ev ji zêdetîrê çil salî ye li Parîsê dijî jî wekî nivîskarekî dîasporîk yek ji wan nivîskaran e ku herî zêde van mijaran di edebiyata xwe de bi kar aniye. Ji ber vê sedemê ev xebat dil dike ku destnîşan bike ka gelo di cîhana wî ya edebî de wuslat û fîraq çawa reng vedane. Di nav vê çarçoveyê de di vê xebatê de, kurteçîrok û romanên wî hatine analîzkirin. Di encamê de hatiye dîtin ku di navenda cihana wî ya edebî de bajarê Amûdê ku ew lê ji dayik bûye û bajarê Parîsê hene ku ew li wir di sirgûnê de dijî. Amûdê bajarê wî yê zarokatiyê û xewn û xeyalên nîvcomayî ye û Parîs jî bajarê biyanîbûn û melankoliyê ye. Karakterên wî jî di navbera van herdu bajaran de bê cih û bê war mane û bi wê hêviyê dijîn ku rojeke vegerin welatê xwe ango bigihijên wuslatê ve dijîn.

Anahtar Kelimeler

Fîraq, Wuslat, Koçberî, Biyanîbûn, Melankolî

Yersiz Yurtsuz Fawaz Husên’in Eserlerinde Firaq ve Wuslat

Öz

Firak ve vuslat antikiteden günümüze edebiyatta sıklıkla işlenen konulardır. Bu konular bir şeyden ayrılış ve bu şeye karşı duyulan özlem şeklinde edebiyatta görülür. Bu şey sevgili ya da vatan olabilir. Bu çerçevede vatandan ayrılış ve vatana duyulan özlem firak ve vuslatın bir türüdür. Bu tür anlatılarda kahramanın farklı nedenlerden ötürü vatanından ayrılmak zorunda kalması ve ülkesine geri dönerek vuslata ermesi şeklinde edebiyatta görülür. Bu konular daha çok diaspora edebiyatında görülür. Göçmen edebiyatı olarak ta bilinen bu edebiyatta göçmenlerin yeni ulaştıkları kentlerde karşılaştıkları sorunlar ile anavatanlarına duydukları özlem ve geri dönme arzusu ana konulardır. Benzer konular Kürt diaspora edebiyatında da görülebilir. Avrupa’ya göç eden Kürtler burada diaspora toplumları oluşturdular. Burada elde ettikleri imkânlar sayesinde siyasal alanlarda olduğu kadar kültürel alanlarda da kazanımlar elde ettiler ve önemli bir kürt diaspora yazar çevresi oluştu. Bu çerçevede kırk yılı aşkın bir süredir Pariste yaşayan Fawaz Husên firak ve vuslat konularını eserlerinde en çok işleyen yazarlardan biridir. Bu nedenle bu çalışma onun anlatı dünyasında firak ve vuslatın nasıl işlendiğini göstermeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede, bu çalışmada onun roman ve öyküleri incelenmiştir. Sonuç olarak görülmüştür ki onun anlatı dünyasının merkezinde doğduğu şehir olan Amidabad ile sürgünde yaşadığı şehir Paris bulunmaktadır. Amidabad çocukluğunun, yarım kalmış düşlerinin şehriyken Paris ise yabancılaşmanın ve melankololin şehridir. Karakterleri de bu iki şehir arasında yersiz yurtsuz bırakılmış ve birgün vuslata erme umudu ile yaşayan karakterlerdir.

Anahtar Kelimeler

Firak, Vuslat, Göç, Yabancılaşma, Melankoli

Kaynakça

• Abdulla, N. (2009). İmparatorluk Sınır ve Aşiret, Kurdistan ve 1843-1932 Türk-Fars Sınır Çatışması. (M. Aslan, Wer.) İstanbul: Avesta.
• Brah, A. (2005). Cartographies of Diaspora: Contesting Identities. London and New York: Routledge.
• Bruinessen, M. V. (1998). ‘Shifting National and Ethnic Identities: The Kurds in Turkey and the European Diaspora’. Journal of Muslim Minority Affairs, 18(1), 39-52.
• Chambers, I. (2005). Göç, Kültür, Kimlik. (İ. Türkmen, & M. Beşikçi, Wer.) İstanbul: Ayrıntı.
• Çiftçi, M. (2022). Penaberî di Lehengsazîya Romana Barê Şevê ya Fawaz Husên da li Gorî Rêbaza Realîzma Efsûnî. Nûbihar Akademî, 5(17), 55-69. doi:DOI: 10.55253/2022.
• D'addario, C. (2007). Exile and Journey in Seventeeth-Century Literature. Cambridge: Cambridge Universty Press.
• Eagleton, T., Jameson, F., & Said, E. W. (1993). Milliyetçilik, Sömürgecilik ve Yazın. (Ş. Kaya, Wer.) İstanbul: Kabalcı.
• Edwards, B. H. (2003). The Practice of Diaspora, Literature, Translation, And The Rise of Black Internationalism. Cambridge, Massachusetts and London: Harvard University Press.
• Eliassi, B. (2012). Ülkemde Bir Yabancı İsveç'teki Kürt Gençlerinin Aidiyet Politikaları. (H. İlhan, Wer.) İstanbul: Avesta.
• Hamelink, W., & Bariş, H. (2014). Dengbêjs on borderlands: Borders and the state as seen through the eyes of Kurdish singer-poets. Kurdish Studies, 2(1), 34-60. file:///C:/Users/mehmet/Downloads/Hamelink.Baris_Dengbejsonborderlands.pdf