Mardin’deki Arapça Sözlü Kültürünün Korunmasında Hikâye Gecelerinin Rolü

Yıl 2016, , 243 - 257, 30.10.2016

Ahmet Abdülhadioğlu

https://doi.org/10.19059/mukaddime.82199

Cited By: 5

Öz

Arap edebiyatında İslam öncesi dönemden günümüze kadar edebi bir tür olarak hikâye anlatıcılığı, önemli bir yer tutmaktadır. Her dönem farklı isimlerle adlandırılan bu edebi tür, 18. yy.’ın ortalarında başta Suriye olmak üzere diğer Arap ülkelerinde de yaygınlaşmış ve zamanla bir meslek haline gelmiştir. Bu mesleği icrâ edenler, halka açık alanlarda, evlerde ve kahvehanelerde, hikâyeleri dinleyicilerine aktarmışlardır. Aynı kültür ve meslek, Türkiye’de Arapçanın konuşulduğu illerden biri olan Mardin’de de 1960’lı yıllara kadar devam etmiş, zengin bir kültürü aktarma yanında, burada konuşulan mahalli lehçenin korunmasında da önemli bir rol üstlenmiştir. Bu makalede, İslam öncesi dönemden başlayarak Arap toplumlarında bu sanatın nasıl geliştiği ve Mardin özelinde hikâye gecelerinde hangi konuların ele alındığı, Arapça kültürü ve burada konuşulan yerel Arapça lehçeyi muhafaza etmede nasıl bir rol üstlendiği anlatılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mardin, hikâye geceleri, anlatıcı, lehçe ve kültür

Kaynakça

• el-Absî, A. (1964). Dîvân, Tahkîk ve Dirâse: Muhammed Said Mevlevî. Kahire: el-Mektebu’l-İslami.
• el-Akkâd, M.‘A. (2013). Eseru’l-‘arab fi’l-hadârati’l-avrubiyye. Kahire: Hindâvi.
• Ashbourne, L. M., Baobaid, M. (2014). Parent-Adolescent Storytelling in Canadian-Arabic Immigrant Families (Part 1): A Ground Theory, The Qualitative Report, Volume 19, Article 59, p.1-21.
• Bağı, R., Karahasanoğlu, S. (2015). Türkiye’de Yaşayan Arap Alevileri (Nusayriler)’in Etnik ve Müzikal Kimliği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar, C.14, sy:53 (48-61).
• Berekât, B. (2012). Makâhi’l-Kuds fi’l-‘ahdi’l-Usmânî, Havliyyâtu’l-Kuds, sy:13, Yaz.
• Bergstrasser, G. (2006). Sami Dilleri Tarihi (H. Kılıç, E. Tanrıverdi, Çev.). İstanbul: Anka.
• Cuma, H. (2009). el-Hakevâti ve terbiyetu’l-kıyem, Mecelletu’l-Bâhisîn el-Elektrûniyye, 27 Şubat 2016 tarihinde http://albahethon.com/?page0show_det&id=599 adresinden erişildi.
• Guneym, G. (2011). Zâhiretu’l-mesrah ‘inde’l-‘arab, Mecelletu Câmi‘eti Dimeşk, c:27, sy: 3-4, Bahar.
• Hüseyin, T. (2012). Min hadîsi’ş-şi‘ri ve’n-nesr. Kahire: Muesseset Hindâvî li’t-Ta’lîm ve’s-Sekâfe.
• Kemaluddin, M. (1975). el-‘Arab ve’l-mesrah. Kahire: Daru’l-Hilâl.
• Kılıç, C. (2012). Geçmişten Günümüze Kıssa Kültürü ve Modern Çağın Ahlak Düşüncesine Katkıları, Modern Çağda Ahlak Sempozyumu, Konya 7-8 Mayıs 2010, (s.567-594). Konya: Konya İlahiyat Dergisi.
• Muhmelât, Ö. (2011). el-Hakevâti ve’s-siyeru’ş-şa̒ biyye, Cerîdetu’l-Cemâhîr, sy: 13398, Halep, 29 Şubat 2016 tarihinde http://jamahir.alwehda.gov.sy/node/372359 adresinden erişildi.
• Murad, A. (tsz). Kıssatu’z-Zîr Sâlim ebu Leyla el-Muhelhil el-Kebîr, Kahire: Mektebetu’l-Cumhuriyyeti’l-Mısriyye.
• Ong, W. J. (2012). Sözlü ve Yazılı Kültür-Sözün Teknolojileşmesi (S. Postacıoğlu Banon, Çev.). İstanbul: Metis.
• Öztürkatalay, L. (1995). Mardin ve Mardinliler, İstanbul: Seçil.
• es-Safedî, R. (2011). el-Fennu’l-kasasî fi’n-nesri’l-‘arabî hattâ matla‘i’l-karni’l-hâmisi’l-hicrî, Dimaşk: el-Heyetu’l-‘Âmmetu’s-Suriyye li’l-Kitâb.
• Sanders, B. (2013). Öküzün A’sı: Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi (3. Baskı) (Ş. Tahir, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• es-Sarîhî, A. S. (2012). Tavzîfu’t-turâs fi’l-mesrahi’l-Yemenî, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, el-Hâc el-Hudar Üniversitesi, Betina.
• Sekmen, M. (2015). Söz Sanatından Eylem Sanatına: Yaratıcı Drama ve Oyunculuk Etkinliği Olarak Hikâye Anlatımı. Ankara: Pegem Akademi.
• Uğur, M. (1986). Vaaz Kıssacılık ve Hadiste Kussas, AÜİFD, C: 28, sy: 1 (291-326).
• Tıngöy, Ö., Güneşer, A. vd. (2006). Using Storytelling in Education, 4. Uluslararası Etkileşimli Ortak Tasarımı Sempozyumu, İstanbul 28-30 Nisan 2006, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.