Urfa’da Genel Seçimler (9., 10. ve 11. Dönem)

Yıl 2019, , 53 - 75, 30.05.2019

Kazım Paydaş İbrahim Halil Tanık

https://doi.org/10.19059/mukaddime.452663

Cited By: 3

Öz

Türkiye’de 7 Ocak 1946’da Demokrat Parti’nin
kurulmasıyla yeni bir dönem başladı. Demokrat Parti’nin kurulmasıyla uzun
zamandır beklenen çok partili hayatın gerçekleşmesi hız kazandı. 1946
seçimlerine tam hazırlanamayan Demokrat Parti 1950 ve sonrası seçimlerde varlık
göstermeyi başardı. Bu noktada etkili olduğu illerden birisi de Urfa’dır. Çok
partili hayatın gelmesi, Urfa’da siyasî hayatı değiştirdi. 1950 ve 1954 yılı
genel seçimlerinde Urfa’da başarılı olan Demokrat Parti, 1957 genel
seçimlerinde yerini Cumhuriyet Halk Partisine devretti. Bu çalışmada, 1950,
1954 ve 1957 genel seçimlerinin Urfa’ya yansıması ele alınacaktır. Devlet
arşivleri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanakları, yerel basın gibi
kaynaklardan yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Urfa’da Seçimler, Çok Partili Hayat, İktidar, Muhalefet

Kaynakça

• Kaynakça
• Arşiv Kaynakları
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• Cumhurbaşkanlığı Arşivi
• Celal Bayar Arşivi
• TBMM Arşivi
• Gazeteler
• T.C. Resmi Gazete
• Akgün
• Demokrat Urfa
• Demokrat Türkiye
• Urfanın Sesi
• Feryad
• Sivereğin Sesi
• Viranşehir
• Kitaplar, Tezler ve Makaleler
• Ahmad, F. (2007). Bir Kimlik Peşinde Türkiye, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ahmad, F. (1996). Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, İstanbul: Hil Yayınları.
• Ahmad, F., Ahmad, B. T. (1976). Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945-1971, İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Akça, B. (2007). 1915 Ermeni Tehciri ve Urfa Mutasarrıfı Şehit Nusret Bey, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Akın, F. (2004). Türkiye’de Çok Partili Dizgeye Geçiş Sürecinde Demokrat Parti-Cumhuriyet Halk Partisi İlişkileri (1946-1947), Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Albayrak, M. (2004). Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Anonim, (1952). Doğu Üniversitesi Hakkında Rapor, Ankara: MEB Yayınevi.
• Anonim, (1968). Urfa İl Yıllığı 1967, Sivas: Doğuş Matbaası.
• Anonim, (1982). TBMM Kütüphane ve Dokümantasyon Müdürlüğü, Seçim, Seçim Sistemleri ve Türkiye’de Uygulamalar, Ankara: TBMM Yayınları.
• Anonim, (2010). TBMM, Milletvekili Albümü Cilt: II, Ankara: TBMM Yayınları.
• Anonim, (2012). Türkiye İstatistik Kurumu, Milletvekili Genel Seçimleri, Ankara: TÜİK Matbaası.
• Asoğlu, İ. (2014). 223 Numaralı Şanlıurfa Şerʿiyye Sicili'nin Transkripsiyon Ve Değerlendirmesi (H.1304-H.1334 /M.1887-M.1916), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, , Şanlıurfa.
• Atayakul, F. A. (2007). Türkiye’de Demokrat Parti Döneminde Genel Seçimler (1950-1954-1957), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydemir, Ş. S. (1991). İkinci Adam Cilt: II, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Black, J. (2009). Savaş ve Dünya Askeri Güç ve Dünyanın Kaderi 1450-2000, Ankara: Dost Yayınları.
• Demirkent, I. (1994). Urfa Haçlı Kontluğu, Ankara: TTK Yayınları.
• Deringil, (2015). Denge Oyunu; İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Duverger, M. (1993). Siyasi Partiler, Çev. Ergun Özbudun, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Ekinci, A. (2011)“Urfa’da Yahudilik ve Hıristiyanlık”, Geçmişten Günümüze Şanlıurfa’da Dinî Hayat
• Ekinci, A. (2006). Müze Şehir Urfa, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ekinci, A. (2006). Ortaçağ’da Urfa, Efsane, Tarih, İnanç, İlim ve Felsefe Kenti, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Ekinci, A. (2007). “Urfa ve Çevresinde Türk Akınları (M.Ö. VII - M. S. XIV. Yüzyıl). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 259-273.
• Ekinci, A. (2008)Harran Mitolojisi ve Tarihi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ekinci, A. (2011). “Urfa’da Türbeler ve Ziyaretgâhlar”, Geçmişten Günümüze Şanlıurfa’da Dinî Hayat, 189-194.
• Ekinci, A. (2013). “Antik Site’den Postmodern Çağa Urfa’da Ölmeyen Bir Ruh: Onikiler”, ŞURKAV, Sayı: 16, 3-7.
• Ekinci, A. (2017). “Religions And Prophets”, Şanlıurfa The City Of Civilizations Where Prophets, Editör: Abdullah Ekinci, Alparslan Açıkgenç, Albukhary Foyndation, Malezya, 2017, 62-85.
• Ekinci, A., Paydaş, K. (2008). Taş Devrinden Osmanlıya Urfa Tarihi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Eser, G., Orak, A. (2016). “Türkiye’de Mesleki ve Teknik Eğitimin Geliştirilmesinde Öncü Bir Kurum: Urfa Erkek Sanat Enstitüsü”. Journal of International Social Research, Cilt: 9 Sayı:46, 185-199.
• Goloğlu, M. (1982). Demokrasiye Geçiş, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Hart, L. (1998). II. Dünya Savaşı Tarihi Cilt: 1, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hayes, E. R. (2002). Urfa Akademisi, İstanbul: Yaba Yayınları.
• Heper, M., Landau, J. M. (1991). Political Parties and Democracy in Turkey, London: Tauris Publised.
• İlyas, A. (2015). “1950 Seçimlerinin Urfa’ya Yansıması”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 37, 341-346.
• İlyas, A. (2017). Türkiye’de Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Urfa 1923-1950, Konya: Çizgi Kitapevi.
• Karpat, K. H. (2010).Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kısak, M. (2016). Kıbrıs Barış Harekâtı'na Katılan Urfalı Gaziler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Kutkan, Ö. (2013). Osmanlı Anadolu'sunda Bir Protestan Misyonu: Urfa (1857-1910), Basılmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Orak, A. (2015). İkinci Dünya Savaşı Sürecinde Urfa, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa.
• Oran Arslan, N., Topçu, İ. (2017). “Kars'ta 1950-1954-1957 Milletvekili Seçimleri ve Demokrat Parti”, Atatürk Üniversitesi TAED, Sayı: 58, 389-407.
• Oran, B. (2009). Türk Dış Politikası Cilt: I, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Otyam, F. (1994). 40 Yıl Önce 40 Yıl Sonra, Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Özçelik, İ. (2003). Milli Mücadele'de Güney Cephesi Urfa (30 Ekim 1918--11 Temmuz 1920), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Özşavlı, H. (2005). Urfa Ermenileri Sosyal-Siyasi ve Kültürel Hayat, Ankara: Gazi Kitapevi.
• Palalı, İ. (2016). “Milli Mücadelede Urfa”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Yıl: 38, Cilt: 114, Sayı: 224, 125-136.
• Paydaş, K. (2004). “Artuklular'ın Urfa ve Çevresindeki Faaliyetleri ve Bu Faaliyetlerin Türk Tarihindeki Önemi”, Türk Dünyası Araştırmaları Sayı: 152, 147-158.
• Paydaş, K. (2005). “Büyük Selçuklu Devleti Kumandanlarından Urfa Fatihi Bozan Bey”. Türk Dünyası Araştırmaları Sayı: 156, 75-82.
• Paydaş, K. (2005). “Kutalmışoğulları'nın Urfa ve Havalisine Gelmeleri ve Bu Hadisenin Anadolu Selçuklu Devleti'nin Kuruluşundaki Önemi”, Türk Dünyası Araştırmaları Sayı: 155, 91-99.
• Pınar, M. (2016). “Cumhuriyet Halk Partisinin Urfa Teşkilatlanması”, Yüzüncüyıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 26, 375-400.
• Segal, J. B. (2002). Edessa (Urfa) Kutsal Şehir, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Soysal, İ. (2000). Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları Cilt: 1, Ankara: TTK Yayınları.
• Şahin, E., Tunç B. (2015). “Demokrat Parti’nin Kuruluş Süreci ve DP – CHP Siyasî Mücadelesi (1945-1947)”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, Cilt: I, Sayı: 2, 31-69.
• Tamkin, N. (2009). Britain, Turkey and The Soviet Union 1940-1945, New York: Palgrave Macmillan Published.
• Taş, Y. (2013). “19. Yüzyılda Urfa’da Bir Tarikat Şeyhi: Erbilli el-Hâc Abdülkâdir Efendi (Ö. 1898)”, Turkish Studies, Volume 8/11 Fall, 313-328.
• Taş, Y. (2013). Kadı Sicillerine Göre XIX. Asrın İkinci Yarısında Urfa’da Sosyal Hayat, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Taş, Y. (2014). “Şeriyye Sicillerine Göre Ermenilerin Urfa Kazası’ndaki Vakıf Faaliyetleri (1884-1889)”, Route Educational and Social Science Journal (RESS), Volume 1 (3), October, 242-254.
• Taş, Y. (2015). “Osmanlı’nın Son Yüzyılında Urfa’da Kadın Vakıfları”, History Studies, Volume 7, Issue 1, March, 191-211.
• Timuroğlu Bozkurt, S. (2006). “Esat Mahmut Karakurt’un Roman(s)larında Erkek Kahramanlar”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Turan, A. N. (2002). XVI.Yüzyılda Ruha (Urfa) Sancağı, Ankara: TTK Yayınları,
• Ünlü Soylu, P. (2015). Türkiye’de İkinci Dünya Savaşı Sonrasında İktisadi Politikanın Dönüşümü (1945-1950), Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, Y. (2016). Urfa Halkevi (1934-1951), İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Yılmaz, E. (2010). “1954 Seçimlerinin Önemi, Öne Çıkan Özellikleri Ve Siyasi Sonuçları”, e-Journal of New World Sciences Academy, Volume: 5, Number: 4, 541-551.
• Yücel, İ. (2011). “Bir Misyonerlik Uygulamasının Teorisi ve Pratiği: Urfa Amerikan Körler Okulu (1902-1914), Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 14, 65-86.
• Zürcher, E. J. (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• İnternet Kaynakları
• http://www.ismetinonu.org.tr/ismet-inonu-1944-1950.htm erişim tarihi: 21.02.2018
• https://www.tobb.org.tr/EskiBaskanResimleri/uzeyir_avunduk.JPG erişim tarihi: 07.05.2018
• https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/917/200805461_1946.pdf?sequence=1&isAllowed=y Erişim Tarihi:25.06.2018.