KDİ ABDÜLCEBBR'IN BİLGİ SİSTEMİNDE ALGI-AKIL İLİŞKİSİ

Yıl 2010, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 22, 01.02.2010

Yunus Cengiz

Öz

Anahtar Kelimeler

-

KDİ ABDÜLCEBBR'IN BİLGİ SİSTEMİNDE ALGI-AKIL İLİŞKİSİ

Öz

Bu yazının amacı, Kâdî Abdülcebbâr’ın bilgi sistematiği açısından önem arz eden akıl ve algı kavramları arasındaki ilişkiyi çözümlemektir. Akılcı yaklaşımıyla bilinen Mu’tezile ekolüne mensup bir düşünür olan Kâdî Abdülcebbâr’a göre akıl, bir yeti veya cevher değil insanın bilinçli eylemlerini ve düşünsel çıkarımlarını sağlayan ilkeler düzeyindeki bilgilerdir. Kâdî, insanın herhangi bir bilgiye doğuştan sahip olduğunu kabul etmez. Ona göre akıl dahil tüm bilgiler ampirik tecrübeyle oluşur. Her bilgi zaman bakımından algıyla başlasa da bu bilgilerin test edilmesi akıl ile mümkün olur. Kâdî Abdülcebbâr bu tutumuyla akıl ve algı arasındaki döngüsel süreçte akla yargıç olmak gibi bir misyon yükler

Anahtar Kelimeler

Kâdî Abdülcebbâr, Mu’tezile, Akıl, Algı, Bilgi

Kaynakça

• Aristoteles, (2007). Nikomakhos'a etik (S. Babür, Çev.). Ankara: Bilgesu.
• Arslan, A. (2007). İlkçağ felsefe tarihi (Aristoteles). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Akarsu, B. (1999). İmmanuel Kant’ın ahlak felsefesi. İstanbul: İnkılâp
• Bağdâdî, Ebû Mansur Abdulkahir. M. (t.y.) Usûlu’d-dîn. Beyrût: Dâru’l- Kütübi’l-‘İlmiyye.
• Bolay, S. H. (1993). Aristo metafiziği ile Gazali metafiziğinin Karşılaştırılması. İstanbul: MEB.
• Câbirî, A.( 2001). el-‘Âklu’l-ahlâkyyu’l-‘Arab. Beyrût: Merkezu Dirâsâti’l- Vahdeti’l-‘Arabî.
• Cengiz, Y. (2003). Şehâdete dayanarak gaybın çıkarsanması yönteminin Kelâm ilmindeki işleniş biçimi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Cürcânî, Ş. (H. 1306). Kitâbu’t-ta’rîfât. Mısır: Matba’tu’l-Hayriyye.
• Denkel, A. (1998). Bilginin temelleri. İstanbul: Metis.
• Descartes, R. (1997). Felsefenin ilkeleri (M. Akın, Çev.). İstanbul: Say.
• Eş’arî, Ebû’l-Hasan. (1950). Makâlâtü’l-İslâmiyyîn. Kâhire: Mektebetu’n- Nahdeti’l-Mısriyye.
• Fârâbî, Ebû Nasr. (1995). Ârâü Ehli Medîneti’l-Fâdıla. Beyrût: Mektebetü’l- Hilâl.
• Fârâbî, Ebû Nasr. (1986). Risâle fi’l-‘akl (M. Bouyges, Çev.). Beyrût: Dâru’l- Maşriq.
• Gölcük, Ş. (1997). Bâkıllânî ve insanın fiilleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Güneş, K. (2003). İslam düşüncesinin şekillenişinde akıl ve nass. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Habermas, J. İletişimsel eylem kuramı ( M. Tüzel, Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Hourani, G. (1971). Islamic rationalism the ethics of ‘Abd al-Jabbar. Oxford: Clarendon.
• İbn Manzur, M. (1302). Lisanu’l-‘Arab. Mısır: el-Matbaatu’l-Amiriyye.
• İbn Rüşd, Ebû’l-Velîd. (t.y.). eş-Şerhu’l-kebîr li kitâbi’n-nefs li Aristo. (İbrahim Garbî, Latinceden Arapçaya Çev.). Tunus: Beytu’l-Hikme.
• İsfahânî, Ebû’l-Kâsım Râğıb (t.y.) el-Müfredât fi ğaribi’l-Kur’ân (Muhammed Seyyid Keylânî, Thk.). Beyrût: Dâru’l-Ma’rife.
• Kâdî, Abdülcebbâr. (t.y.). el-Muğnî fi ebvâbi’t-tevhîd ve’l-‘adl (Mahmûd Muhammed Kâsım, Thk.). (Cilt 4-20). Kâhire.
• Kâdî, Abdülcebbâr. (1965). Şerhu usûli’l-hamse. Kahire: Mektebetü Vehve.
• Kant, I. (1999). Crituque of pure reason. Philosophical writings. New York: Cuntinuum.
• Mahmud, H. (1988). el-Medhel ilâ dirâsati ‘ilmi’l-kelâm. Pakistan: idâretü’l- Kur’ân ‘ulumu’l-İslâmiyye.
• Nesefî, Ebû’l-Mu’în. (1993). Tabsiratu’l-edille fi usûli’d-dîn (H. Atay, Thk.). Ankara: DİB.
• Nisâbûrî, E. R. (1969). fi’t-Tevhîd Divânu’l-Usûl. (Muhammed Abdulhadi Ebû Reyde, Thk.). Matbaatu Mısır, Dâru’l-Kütüb.
• Kindî, Y. (1950). Resâilu’l-Kindî el-felsefiyye (Muhammed Abdulhadi Ebû Ride, Neşr.). Kahire: Daru’l-Fikri’l-Arabî.
• Sâbûnî, N. (1995). el-Bidâye fi usûli’d-dîn. (B.Topaloğlu, Neşr.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Sâmî, Ş. (1989). Kamûs-ı Türkî. İstanbul: Enderun.
• Taftazânî, S. (1976). Şerhu ‘akâidu’n-Nesefî. İstanbul: Bahar.
• Zeyne, H. (1978). el-Aklu, inde’l- Mu’tezile. Beyrût: Dâru’l-Afaki’l-Celîle.