SIHHAT U MARAZ'DA AHLT-I ERBAANIN İŞLENİŞİ

Yıl 2010, Cilt: 1 Sayı: 1, 125 - 141, 01.01.2010

Muhittin Eliaçık

Öz

Anahtar Kelimeler

-

SIHHAT U MARAZ'DA AHLÂT-I ERBAANIN İŞLENİŞİ

Öz

Fuzûlî’nin tıp bilgilerini sergilediği Sıhhat u Maraz adlı risalesinde belirleyici unsur ahlât-ı erbaadır. Bu eser, hıltların vücutta bulundukları organlar ve tedavi bakımından dikkat çekici yönler içerir. Eski tıp anlayışında önemli bir yeri bulunan ve Batı’da humoral patoloji, Doğu’da da ahlât-ı erbaa diye anılan teori, insan bedenindeki dört sıvının dengede olmasıyla bedenin de sıhhatte olacağı esasına dayanır. Eserinde bu teoriyi çok iyi bildiğini gösteren Fuzûlî, bu teorideki dört sıvıdan ikisini insan bedeninde farklı yerlere oturtmuş, tedavide de karmaşık bir durum ortaya koymuştur. Bu durum, genel olarak teorinin yanlış işlendiğini göstermese de, hıltlar için seçilen organlar ve tedavide uygulanan perhizler, eserin hıltlar teorisi tablosuyla ve bir tıp eseriyle titizlikle karşılaştırılmasını gerekli kılmaktadır. Bu makalede bu eser, teori tablosu ve seçilen bir tıp eseriyle mukayese edilecektir

Anahtar Kelimeler

Fuzûlî, Sıhhat u Maraz, Ahlât-I Erbaa, Mukayese, Teori Tablosu

Kaynakça

• Gölpınarlı, A. (1940), Hüsn ü aşk=Sıhhat u Maraz, Muhammed b. Süleyman el- Bağdadi Fuzuli, İÜ Tıp Tarihi Enstitüsü.
• Bayat, A. H. (2003). Tıp tarihi (1.bs.). İzmir. (320 s.)
• Erdemir, A. D. (1989). Ahlât-ı Erbaa. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 2, 24.
• Ayan, H. (1994). Sıhhat ü Maraz (sağlık ile hastalık) veya Hüsn ü Aşk (güzellik ile aşk), SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1, 3-12.
• Ayan H. (1997). Fuzûlî'nin Hüsn ü Aşk (Sıhhat u Maraz)'ı, SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3, 115-120.
• Rescher, O. (1979). Fuzuli Maraz u Sıhhat (N.H. Lugal, Çev.) Osnabrück:Biblio Verlag.
• Suveren, K.ve Uzel, İ. (1988). İlk Türkçe tıp yazmalarına genel bir bakış, Tıp Tarihi Araştırmaları, 2.
• Şeşen, R. (1993). Ortaçağ İslam tıbbının kaynakları ve XV. yüzyılda Türkçe'ye tercüme edilen tıp kitapları, Tıp Tarihi Araştırmaları 5.
• Yıldırım, N. (2004/2005). XV. yüzyıla ait anonim bir cerrahnâme, Cerrahi yöntemlerin kullanıldığı fasıllar, tıbbi terminoloji ile bitki, drog ve madde İsimleri, Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, 10-11, 325-433.
• http://tr.wikipedia.org/wiki/Geleneksel_Anadolu_Halk_Hekimliği
• http://www.lokmantaha.com/default.asp?Sayfa=icerik&ID=407