Mevlânâ Celaleddîn Rûmî ve Melâyê Cizîrî’nin Düşüncesinde Varlığın Kaynağı ve Varoluşun Sırrı Olarak Aşk

Yıl 2016, Cilt 7, Sayı 1, 53 - 71, 18.04.2016

Mehmet DORU

Öz

Aşk, İslam filozof ve sûfîlerinin önemli bir kısmının hem varlığın kökeni hem de varoluş aleminin nesneleri arasındaki ilişkiyi açıklamada başvurdukları önemli bir konudur. Bu çalışmada aşkın ontolojik ve varoluşsal anlamları, biri 13.yüzyıl Konya’da diğeri 17.yüzyıl Cizre’de ortaya çıkmış iki büyük sûfî olan Mevlana Celaleddin Rûmî’nin ve Melayê Cizîrî’nin eserleri üzerinden ele alınacaktır. Bu iki mutasavvıfın düşüncelerinde ve özellikle varlık felsefelerinde aşk kavramının rolü ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Aşk, Mevlânâ, Melâyê Cizirî

Kaynakça

• Aclûnî. (1985). Keşfu’l-Hafâ, Beyrut.
• Afifî, E. (1999). Muhyiddin İbnû’l-Arabî’de Tasavvuf Felsefesi (M. Dağ, Çev.). İstanbul: Kırkambar.
• ________(2004). Tasavvuf İslam’da Manevi Devrim (H. İ. Kaçar-M. Sülün, Çev.). İstanbul: Risale.
• ________(2011). İslâm Düşüncesi Üzerine Makaleler (E. Demirli, Çev.). İstanbul: İz.
• Ayvazoğlu, B. (1995). Aşk Estetiği. İstanbul: Ötüken.
• Bozkurt, B. (2010). Molla Ahmed-i Cezirî’nin Divan’ında Vahdet-i Vücûd Anlayışı. Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu Bildirileri içinde, (s. 625-636). Ankara: Şırnak Üniversitesi Yayınları.
• Bozkurt, Ö. (2010). İslâm Filozoflarının İnsan-Tanrı İlişkisinde Bazı Sorunlar. Eski Yeni Dergisi 19, 17-25.
• Cizîrî, M.A. (2009). Dîwan. (O. Tunç, Çev.). İstanbul: Nûbihar.
• Çubukçu, İ.A. (1993). Mevlânâ ve Felsefesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26, 97-118.
• Doru, M. N. (2012). Melayê Cizîrî: Felsefî ve Tasavvufî Görüşleri. İstanbul: Nûbihar.
• __________(2010). Molla Ahmed El-Cezerî’nin Felsefesinde Ontolojik Aşk. Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu Bildirileri içinde, (s. 597-603). Ankara: Şırnak Üniversitesi Yayınları.
• Doski, M. E. (2008). Şîrovekirna Dîwana Melay-i Ceziri. Duhok: Spirez.
• el-Efgani, İ. (1987). Celalu’d-din er-Rumî Beyne’s-Sûfiyye ve Ulemai’l-Kelam. Kahire: Daru’l-Mısriyye.
• el-Kusayyir, A. (2003). Akidetu’s-Sûfiyye Vahdetu’l-Vücûd el-Hafiyye. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
• Emiroğlu, İ. (2008). Mevlânâ’da Aşkı İfade Etme İmkânı ve Aşk Betimlemeleri, DEÜİFD 27, 1-40.
• İbn Arabî. (2006). İlâhî Aşk. (M. Kanık, Çev). İstanbul: İnsan.
• İbn Sîna. (1999). Risale fi’l-Işk. F. Sezgin (Ed.). Islamic Philosophy içinde V.35, Frankfurt am Main.
• Karibullah, H. (1996). Felsefetü Vahdeti’l-Vücûd, Kahire: Daru’l-Mısriyye el-Lübnaniyye.
• Mevlânâ. (1957). Divan-ı Kebîr. (Abdulbâkî Gölpınarlı, Haz.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• _________(1965). Mecâlis-i Sab‘a, (Abdulbâki Gölpınarlı, Haz. ve Çev.). Konya: Konya Turizm Derneği.
• _________(2007). Mesnevî, (Adnan Karaismailoğlu, Haz.). Ankara: Akçağ.
• _________(2005). Rubailer, (Cengiz Onurcan, Haz.). İstanbul: Kırkambar.
• Nacî, M. A. (2004). Şerhu’d-Divani’ş-Şeyh el Cezeri, Duhok: Spirez.
• Ögke, A. (2009). İbnü’l-Arabi’nin Füsusu’l-Hikem”inde Ayna Metaforu, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi 10/23, 78-89.
• ________(2005). Tasavvufta “Kenz-i Mahfi” Düşüncesi ve Sofyalı Bâlî Efendi’nin (960/1553) “Küntü Kenzen Mahfiyyen” Şerhi Bağlamında Varoluşun Anlamı, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi 5/12, 9-24.
• Öner, N. (2009). Klasik Mantık. Ankara: Vadi.
• Öngören, R. (2004). Mevlânâ Celâleddîn-î Rûmî, Diyanet İslam Ansiklopedisi XXIX, 441-445. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özervarlı, M. S. (2005). Molla Cezerî, Diyanet İslam Ansiklopedisi XXX, 241-243. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Scattolin, G. (2001). İslam Tasavvufu’nda Allah Sevgisi, (A. G. Gezgin, Çev.). Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi 5, 233-252.
• Şahin, N. (2001). Mevlânâ Celâleddin Rûmî ve G.W.F. Hegel’de Bazı Metafizik Konuların Karşılaştırılması. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi 2/5, 83-109.
• Terzi, E. (2006). Mevlânâ Celâleddin Rumî. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Tunç, O. (2009). Molla Ahmed-i Cezirî ve Divanı, Mela Ahmedê Cizîrî. Dîwan, çev. O. Tunç, Çev. İçinde (ss.17-23). İstanbul: Nûbihar.
• Uluç, T. (2006). İbn Arabî’de Mistik Sembolizm, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırmalar Dergisi 7/16, 151-90.
• Uludağ, S. (1991). Aşk (Tasavvufta), Diyanet İslam Ansiklopedisi IV, 11-17. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• _________(1995). İbn Arabî. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Yakıt, İ. (2000). Batı Düşüncesi ve Mevlânâ, İstanbul: Ötüken.
• ______ ( 2010). Mevlânâ’da Aşk Felsefesi, İstanbul: Ötüken.
• Yöyler, C. (2006). Şîroveya Dîwana Melayê Cizîrî. İstanbul: İstanbul Kürt Enstitüsü.
• Zıvıngî, A. (t.y.). el-Ikdu’l-Cevheri fi Şerhi Divani’ş-Şeyhi’l-Cezeri. Kamışli.