Sosyal Bilimler Metni Olarak Mukaddime: Bir Meta-Anlatı

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 2, 201 - 216, 31.10.2016

Kadir Canatan

https://doi.org/10.19059/mukaddime.64184

Cited By: 4

Öz

Mukaddime, 14. yüzyılda yaşamış olan ünlü Müslüman düşünür İbn Haldun tarafından yazılmış bir sosyal bilim yapıtıdır. Bu yapıtın önemi, ancak 19. yüzyıldan itibaren anlaşılmaya başlanmıştır. Her ne kadar klasik dönem düşünürleri arasında İbn Haldun, üzerinde en fazla çalışma yapılan kişi olsa da Mukaddime’nin amaçladığı niyet ve proje tam olarak anlaşılmış değildir. İşte, bu makale Mukaddime’nin bu yönünü açıklığa kavuşturmayı amaçlamaktadır. Özellikle bilimsel bir tarih anlayışına ulaşmak için İbn Haldun’un ne tür fikirler geliştirdiği ortaya çıkarılacaktır. Bu bağlamda onun tarih biliminin felsefi temelleri kadar sosyoloji ile ilişkisi de gündeme gelecektir.

Anahtar Kelimeler

Mukaddime, İbn Haldun, meta-anlatı, toplumsal değişme

Muqaddimah as a Text of Social Sciences: A Meta-Narrative

Öz

The Muqaddimah, written by a well known muslim philosopher Ibn Khaldun in 14th century, is a social science text. This text started to be appreciated not before than 19th century. Even though Ibn Khaldun is one of the most studied thinkers of classical era, the intention of his famous work Muqaddimah has not been analyzed and understood to the full extent. This article aims to enlighten this part of Muqaddimah. Especially to reach an understanding of scientific history, it will be revealed which ideas have Ibn Khaldun developed. In this context, his relationship with sociology will be mentioned besides philosophical bases of his history science.

Anahtar Kelimeler

Muqaddimah, Ibn Khaldun, meta-narrative, social change.

Kaynakça

• Aslan, A. (1997). İbn-i Haldun: İbn-i Haldun’un İlim ve Fikir Dünyası. Ankara: Vadi.
• Al-Azmeh, A. (1981). Ibn Khaldun in Modern Scholarship: A Study in Orientalism. London: Third World Center For Research And Publishing.
• Baalı, F. (1988). Society, State And Urbanism. Ibn Khaldun’s Sociological Thought. Albany: Ny. State University of New York Press.
• Bayraktar, M. (1987). İslam’da Evrimci Yaratılış Teorisi. İstanbul: İnsan.
• Cabiri, M. A. (2000). Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı. İstanbul: Kitabevi.
• Canatan, K. (2005). İslam Sosyolojisi. İstanbul: Beyan.
• Canatan, K. (2009). Mukaddime: Klasik Sosyal Bilimler Sözlüğü. İstanbul: Rasyo.
• Canatan, K. (2013). İbn Haldun Perspektifinden Bilgi Sosyolojisi. İstanbul: Açılım.
• Dursun, T. & Hassan, Ü. (2008). İbn Haldun’da Uygarlıkların Yükselişi ve Çöküşü. İstanbul: Kaynak.
• El Husri, S. (2001). İbn Haldun Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Dergâh.
• Enan, M. A. (1975). Ibn Khaldun: His Life and Work, Sh. Muhammed Ashraf, Lahore.
• Faghirzadeh, S. (1982). Sociology of Sociology: In Search of … Ibn Khaldun’s Sociology, Then and Now. Tehran: The Soroush Press.
• Falay, N. (1978). İbn-i Haldun'un İktisadi Görüşleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Enstitüsü.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1939). İbn Haldun ve Felsefesi. İstanbul: Türkiye Harsi ve İçtimai Araştırmalar Merkezi Kitapları.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1951). İbn Haldun’da Tarih Telakkisi ve Metot Nazariyesi. İstanbul: Üçler.
• Hassan, Ü. (1998). İbn Haldun'un Metodu ve Siyaset Teorisi. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm.
• Hülagü, O. (1999). Farabi ve İbn Haldun’da Devlet Düşüncesi. İstanbul: Kırkambar.
• Kendir, H. (2004/2). Mukaddime C. I-II. İstanbul: Yenişafak.
• Kozak, İ. E. (1984). İbn Haldun’a Göre İnsan-Toplum-İktisat. İstanbul: Pınar.
• Lacoste, Y. (2002). Tarih Biliminin Doğuşu: İbn Haldun. İstanbul: Donkişot.
• Lacoste, Y. (1984). The Birth of History And The Past of Third World. London: Verso Editions.
• Rabi, M. M. (1967). The Political Theory of Ibn Khaldun. Leiden: E.J. Brill.
• Mahdi, M. (1964). Ibn Khaldun’s Philosophy of History. Chicago: The Univesity Of Chicago Press.
• Okumuş, E. (2008). Osmanlı’nın Gözüyle İbn Haldun. İstanbul: İz.
• Öncü, A. (1993). Sosyoloji ya da Tarih: İbn Haldun ve Mukaddime Üzerine Bir Deneme. Ankara: Öteki.
• Schmidt, N. (1967). Ibn Khaldun: Historian, Sociologist and Philosopher. New York.
• Şentürk, R. (Ed.) (2009). İbn Haldun Güncel Okumalar. İstanbul: İz.
• Toku, N. (2002). İlm-i Umran, İbn Haldun’da Toplum Bilimsel Düşünce. Ankara: Akçağ.
• Uludağ, S. (2004/1). Mukaddime. C. I-II, İstanbul: Dergâh.
• Uludağ, S. (1993). İbn Haldun: Hayatı, Eserleri, Fikirleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ülger, İ. (2004). İbni Haldun: Işığın Kaynağı- 4. İstanbul: Berfin.
• Ülken, H. Z. & Fahri, Z. (1940). İbn-i Haldun. Ankara: Kanaat.
• Van Berkel, M. & Künzel, R. (Eds.) (2008). Ibn Khaldun en Zijn Wereld. Amsterdam: Bulaaq.