Geleneksel Otorite ve Liderlik: Dini Aktörler Olarak Seydalarda Dinsel İtibarın İnşa Süreçleri

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 1, 195 - 212, 30.05.2019

Deniz Aşkın , Nadir Suğur

https://doi.org/10.19059/mukaddime.460718

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, geleneksel dini kurum ve aktörlerinin tarihsel süreç
içerisinde var olma stratejileri ile beraber aktörlerin mevcut durumda daha çok
hangi yöntemler ile geleneksel otorite ve itibarlarının devamını sağladığı
üzerinde durulmuştur. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sıklıkla ‘seyda’
olarak karşımıza çıkan dini aktörler, Max Weber’in çalışmalarına referansla
fonksiyon karizması kapsamında anlaşılmaya çalışılmıştır. Fonksiyon karizmasına
sahip seyda kendi özel ve sınırlı alanında belli bir hâkimiyet ile var olan
itibar ve otoritesinin devamını sağlama yönünde bir takım girişimlerde
bulunurken yeni yerlere ve müntesiplere ulaşma gayreti içinde olduğu da
görülmektedir. Bu bağlamda geleneksel dini argümanların yoğun hissedildiği
özellikle kırsal kesimlerde seydalar karizmalarının sunum alanı olarak taziye,
düğün, cenaze ama özellikle toplumsal sorunlarda aracı veya çözücü olarak ön
plana çıkarak meşruiyetlerini sağlarlar. Çünkü seyda bu şekilde sürdürmek
istediği karizmasının bir gereği olarak alanda olmak ve kendisini ispat etmek
zorundadır. Aksi durumda karizmanın istikrarsız doğasından kaynaklı olarak
varlık imkânı bulamaz. Bu yönüyle bu çalışmada toplamda 30 seyda ile yarı
yapılandırılmış görüşme formu uygulanarak nitel-yorumsamacı-etnografik bir
çalışma gerçekleştirilmiş ve seydaların dinsel itibarlarının inşası için
uyguladığı formülasyonlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Seyda, Dinsel İtibar, Fonksiyon Karizması, Geleneksel Toplum

Kaynakça

• Aşkın, D. (2018). Türkiye’de Medreseler Seydalık Ve Meşruiyet Arayışları. Anadolu Üniversitesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir.
• Çağlayan, E. (2018). Kemalist Ulus Devletin İnşası. İstanbul: Açılım Kitap.
• Çiftçi, Y. (2013). Self Oryantalizm Ve Türkiye’de Kürtler. Ankara: Orient Yayınları.
• Efe, A. (2015). "Karizmatik Bir Lider Olarak Hz. Peygamber ve O'nun Gerçekleştirdiği Bazı Sosyal ve Kültürel Değişmeler", Asr-ı Saadet Dünyası 7-Önder Peygamber ve Yeni Bir Devletin Kuruluşu, (Der. A. Demircan), İstanbul: Siyer Yayınları. Ss. 63-86.
• Epley, J. L. (2015). Weber’s Theory of Charismatic Leadership: The Case of Muslim Leaders İn Contemporary Indonesian Politics, International Journal of Humanities and Social Science, 5(7), 7-17.
• Freund, J. (2006) Max Weber Zamanında Alman Sosyolojisi. (Ed. T. Bottomore Ve R. Nisbet ), (Çev. K. Tuncer). Sosyolojik Çözümlemenin Kısa Tarihi-I. İstanbul: Kırmızı Yayınları. Ss. 225-273
• Malik,J. (2006). Madrasah in South Asia, The Blackwell Companion to Contemprary Islamic Thought. (Ed:İ. M. Abu-Rabi). Malden:Blackwell Publishing. Ss. 105-121.
• Özbolat, A. (2015). Toplumsal Fonksiyonları Bağlamında Dini Otorite: Tipolojik Bir Deneme, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (20)2, 1-24.
• Subaşı, N. (1997). Olağanüstü Durumlar Sosyolojisinde Yöntem Sorunları. Sosyal Bilimler Kavşağında Doğu Ve Güneydoğu Anadolu. (Yay. Haz. A. Bilgili) Van: Öz-Fa Matbaacılık. Ss.241-258.
• Subaşı, N. (2003). Öteki Türkiye’de Din Ve Modernleşme. Ankara: Vadi Yayınları.
• Süt A. Ve Çağlayan, E. (2013). Tek Parti Dönemi Din Eğitimi Politikaları [1923-1950]. Medrese Ve İlahiyat Kavşağında İslâmî İlimler (Uluslararası Sempozyum). Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları. Ss.200-210.
• Şengül, S. (2015). Halidi-Nakşibendilik Ve Medreselere İlim Anlayışının Dönüşümü. Kıyam Ve Kıtal: Osmanlıdan Cumhuriyete Devletin İnşası Ve Kolektif Şiddet. (Haz. Ü. Kurt Ve G. Çeğin). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. Ss. 321-360
• Tezcür, G. M. (2010). Muslims Reformers in Iran and Turkey: The Paradox of Modertion. Austin: Universtiy of Texas Press.
• Wach, J. (1987). Din Sosyolojisine Giriş. (Çev. B. İnandı). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Wach, J. (1995). Din Sosyolojisi. (Çev. Günay). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Weber, M. (2012). Ekonomi Ve Toplum. (Çev. L. Boyacı). İstanbul: Yarın Yayınları.
• Weber, M. (2014). Bürokrasi Ve Otorite. (Ç. B. Akın).Ankara. Adres Yayınları.