Malik Bin Nebi’nin Sömürülebilirlik ve Bourdieu’nün Sembolik Şiddet Kavramları Işığında Aşağılık Kompleksi

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 1, 172 - 193, 07.05.2021

Müşerref Yardım

https://doi.org/10.19059/mukaddime.867303

Öz

Temelini oryantalist söylemin oluşturduğu sömürgecilik tarihi eskilere dayansa da Batı'nın sömürge faaliyetleri 19.yüzyıldan itibaren hız kazanmıştır. Kısa bir zaman içinde Batılı devletler dünya coğrafyasının büyük bir kısmını zihinsel veya fiziksel olarak sömürge altına almışlardır. Oryantalist söylemin ortaya çıkardığı “üstün ve gelişmiş ben” ve “geri kalmış öteki” ayrımı sömürgeci sistemin de çıkış noktasını oluşturmaktadır. Tahakküm yöntemiyle sömürgeci ben’in karşısına sömürülen öteki yerleştirilmiştir. Sömürgeci zihniyetin, ortaya koyduğu uygulamalarla sömürgecilerle sömürülenler arasında dini, etnik ve kültürel farklılıkları öne sürerek kesin bir ayrım yapmakla kalmadığı, "Batı'nın her anlamda üstünlüğünü" empoze ederek kültürel asimilasyona da başvurduğu görülmektedir. Sömürgeci-sömürülen ilişkisi egemenlik, ötekileştirme, eşitsizlikler ve ayrımcılıklar üzerine kurulmuştur. Batı'nın emperyalist egemenliği kimi zaman zorla kimi zaman da rızaya dayalı kabullenmeyle şekillenmektedir. Sömürgecilerin, sömürülenlere yönelik tutumlarının temelinde bulunan ötekileştirme ve aşağılama sömürülen halkta ortaya çıkan aşağılık kompleksi ve buna bağlı psikolojik teslimiyete işaret etmektedir. Sömürgeci tutumlar karşısında psikolojik bir yenilgi içerisinde olan sömürülenlerin zayıf ve yetersiz kaldıkları düşüncesini benimsedikleri görülmektedir. Bu çalışma sömürgeye maruz kalan insanların sömürgeciler karşısında kabullenilmiş psikolojik yenilgilerini Malik Bin Nebi'nin sömürülebilirlik ve Bourdieu'nün sembolik şiddet kavramları üzerinden analiz etmektedir. Her iki yaklaşım da sömürgeleştirilmiş zihinlerden yola çıkarak sömürgeci güçlerin üstünlük kompleksine karşı sömürülenlerin geliştirdikleri aşağılık kompleksine dikkat çekmektedir. Sömürgeciliğin yol açtığı psikolojik hasarın içselleştirilen aşağılık hissine dayandığı iddia edilirken sömürülenlerin düşünce ve davranışlarında empoze olmaksızın rıza ve gönüllülük boyutu dile getirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sömürgecilik,, Sömürülebilirlik, Sembolik Şiddet

Kaynakça

• Abou Al Kacem Saad Allah. (1985). Mouvement national algérien, Alger: E.N.A.L.
• Aydın, T. (2013). Sömürgecilik ve Dil:Batı Sömürgesinin Arap Diline Yaklaşımına Dil Kimlik İlişkisi Pencerisinden Bakış, Mukaddime, 7,7-68.
• Aytekin, H ve Çamlıoğlu, Y. (2016). La question d’intégration des immigrés et la quête d’identité dans un pays colonisateur (A travers l’histoire Anne ici-Sélima là-bas), Synergies Turquie, 9, 27-38.
• Bennabi, M. (1992). Dans le souffle de bataille, Caire: Al Mutanabbi.
• Bennabi, M. (1947). Le phénomène coranique, Alger.
• Bennabi, M. (1949). Les conditions de la renaissance, Alger.
• Bennabi, M. (1960). La lutte idéologique, Le Caire.
• Bennabi, M. (1962). Naissance d'une société, Le Caire.
• Bennabi, M. (1970). Mémoires d'un témoin du siècle- L'étudiant. Beyrouth.
• Bennabi, M. (1971). Le problème des idées, Le Caire.
• Bennabi, M. (1964). Perspectives algériennes, Alger.
• Benot, Y. (2003). La modernité de l’esclavage. Essai sur la servitude au cœur du capitalisme, La Découverte.
• Blanchard, P. (2001). Représentation de l’indigéne dans les affiches de propagande coloniale: Entre concept républicain, fiction phobique et discours radicalisant, Université de Paris I. Centre de recherches africaines, Association Connaissance de l'Histoire de l'Afrique Contemporaine (Achac), 149-168.
• Boualili, A. (2017). Figure(s) de Malek Bennabi dans la pensée algérienne : double et écart. 4 Nisan 2020 tarihinde https://f.hypotheses.org/wp-content/blogs.dir/2774/files/2016/12/Article_Figures_Bennabi_pensée_algériennevf.pdf adresinden erişildi.
• Bouchene, A., Peyroulou, J-P., Tengour, O ve .Thénault, S. (2012). Histoire de l’Algérie à la période coloniale (1830-1962), La Découverte/Barzakh.
• Bourdieu, P., & Passeron, J-P. (1970). La Reproduction, Le Sens Commun, Minuit.
• Bourdieu, P. (1980), Le sens pratique, Paris, Édition de Minuit.
• Bourdieu, P. (1997), Méditations Pascaliennes, Paris, Le Seuil.
• Bulhan, H. (2015). Stages of Colonialism in Africa: From Occupation of Land to Occupation of Being. Journal of Social and Political Psychology, 3(1), 239-256.
• Burawoy, M ve Von Holdt, K. (2011). Conversations With Bourdieu: The Johannesburg Moment, Wits University Press.
• Cesaire, A (1973). Discours sur le colonialisme, Présence Africaine.
• Colaguori, C. (2010). Symbolic Violence and the Violation of Human Rights: Continuing the Sociological Critique of Domination. International Journal of Criminology and Sociological Theory. 3(2), 388-400.
• Calhoun, C (2006). Pierre Bourdieu and Social Transformation: Lessons from Algeria, Legacies, 1403-1415.
• Demir, A. (2011). Sömürge Devletlerinin Kullandığı Sömürgecilik Araç ve Metotları Vaka Analizi: Belçika Krallığı’nın Kongo’daki Sömürge Dönemi, Güvenlik Stratejileri, 7(14), 117-141.
• Deutsch, J. (2006). Emancipation without Abolition in German East Africa (c.1884-1914), Oxford, James Currey. Dijkema, C., Gatelier, K. ve Djontu, H. (2017). Transformation de conflit : Retrouver une capacité d’action face à la violence. Editions Charles Léopold Mayer.
• Fanon, F. (1952), Peau noire, masques blancs, Paris, Seuil.
• Hammouche, A. (2016). Penser les dominations dans le contexte colonial : Fanon, Bourdieu, Saïd, Raison Presente, 3(199) :87-98. Kayacan, M. (2006). Seyyid Kutubun Batıyı Okuma Biçimi. Marife, 6(3), 217-246.
• Memmi, A. (1973). Portrait du colonisé précédé du portrait du colonisateur, Paris, Petite Bibliotheque Payot.
• Memmi, A. (2009). Sociologie des rapports entre colonisateurs et colonisés suivi de Portrait du décolonisé arabo-musulman et de quelques autres, Sociologies. 29 Mart 2020 tarihinde http://journals.openedition.org/sociologies/2922 adresinden erişildi.
• Özçelik, T. (2015). Doğu-Batı Dikotimisinin Yarattığı Gerçeklik:Oryantalizm-Oksidentalizm. İnternational Journal of Eurasia Social Sciences, 6(19), 168-193.
• Pehlivanoğlu, I (2010). Assia Djebar’ın L’Amour, la Fantasia ve La Disparition de la Langue Française başlıklı romanlarında sömürgecilik ekseninde dil ve kimlik, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Preiswerk, R (2010). Néo-colonialisme ou auto-colonisation : l’identité culturelle de l’interlocuteur africain. Le Savoir et le faire, 61-70.
• Said, E (1998). Oryantalizm (çev.N.Uzel), İrfan.
• Sommer, M (2011). Colonies-Colonisation-Colonialism: A Typologycal Reappraisal. Ancient West & East, 10, 183-193. Sönmez, P (2015). Avrupa Birliği’den Yeni Dönem Postkolonyal İlişkiler ve Göç Politikaları Diyaloğu, Avrupa Birliği Bakanlığı Akademik Araştırmalar Serisi-4.
• Stovall, T (2006). L'esclavage, la colonisation, et après ? France, États-Unis, Grande-Bretagne. Critique İnternationale, 1(30), 193-196.
• Yıldırım, T. (2011). Malik Bin Nebi’de Sömürülebilirlik Olgusu, Milel ve Nihal, 8(2): 33-52.