İngiliz Doğu Hindistan Şirketi, Taha İsmet Özel, Vadi Yayıncılık, İstanbul, 2023, ISBN: 978-605-9114-16-5.

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 212 - 217, 30.05.2024

Zafer Topdemir

https://doi.org/10.19059/mukaddime.1442473

Öz

İngiliz Doğu Hindistan Şirketi, başarısıyla günümüzde farklı alanlardaki birçok araştırmacı için merak konusu olmaya devam etmektedir. 1600’lü yıllardan başlayıp tedrici bir şekilde dünya ticaretine yön vermeye başlayan Şirket, 19. yüzyılda sadece ticarette değil aynı zamanda dünya siyasetinin de başat aktörlerinden biri olmuştur. 1874 yılında lağvedilen Şirket, günümüz çok uluslu şirketlere ilham kaynağı olmaya devam etmektedir. Özel, kitabın ön sözünde “Amerika Birleşik Devleti’nin ve Büyük Britanya’nın kuruluşuna, Çin’in ve Babür’ün yıkılışına sebep olan İngiliz Doğu Hindistan Şirketi idi.” söyleyerek konunun önemini ortaya koymaktadır (Özel, 2023: 10). Farklı coğrafyalarda ticari ve askeri operasyonlar yürüten Şirket, “Büyük Britanya Emperyal Sömürge Sistemi’nin” merkezine konumlanmıştır (Özel, 2023: 11). Yazar, konunun önemine değindikten sonra Doğu Hindistan Şirketinin gelişim safhalarını tarihsel olarak ele alır. Kitapta şirketin işleyişi, organizasyonu ve denetim mekanizması detaylı şekilde işlenir. Yazar, tüm bu konuların yanı sıra Hisse Sistemine değinerek Şirketin tarihini üç farklı tarihi aşamaya ayırır. Kitapta bu aşamalar; 1600-1613 Ayrık Hisse Sistemi, 1613-1657 Birleşik Hisse Sistemi, 1657-1874 Şirket Hissesi şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

İngiliz Doğu Hindistan Şirketi, Sömürgecilik, Hindistan, Sanayi Devrimi, Coğrafi Keşifler