Ciwanmerd Kulek’in Defterên Perrîdankan Başlıklı Romanında Vuslat ve Firak Melankoli ve Yas Bağlamında Bir Okuma

Yıl 2024, Sayı: Vuslat ve Firak Özel Sayısı, 142 - 161, 25.10.2024

Ümran Altınkılıç

https://doi.org/10.19059/mukaddime.1514254

Öz

Ciwanmerd Kulek’in Defterên Perrîdankan [Kelebek Defterleri] başlıklı romanı, iki vuslat ile iki firaktan oluşan ve sonunda da başkişinin intihar ettiği bir aşk hikayesidir. Başkişinin psikolojik durumu romanın merkezinde bulunduğundan roman psikanalitik bir okumaya elverişlidir. Bu çalışmada, romanda gerçekleşen vuslat ve firak olaylarını melankoli ve yas kavramları bağlamında okumaktayız. Bu kavramları temelde Freudyen anlamda kullanıp bu alandaki genel psikanalitik literatürden yararlanmaktayız. Romanın Filankes isimli erkek başkişisi, Luz isimli kadına aşık olduğu halde başka bir kadınla gizli bir ilişki yaşar ve bu kadının ölümünden sonra Luz’ü ardında bırakıp başka bir şehire yerleşir ve onsuz dokuz yıl geçirir. Fakat Filankes bu süreçte Luz’ün yasını tutmaz ve onu psişesinde melankolik bir şekilde korur dolayısıyla ondan mutlak bir şekilde ayrılmış olmaz. Dokuz yıl aradan sonra Filankes’in yaşadığı şehirde tesadüfen karşılaşan eski aşıklar tekrar ilişkiye başlarlar. Ancak bir süre sonra kendisi de Luz’e aşık olan eski bir ortak arkadaşları Filankes’in geçmişteki ihanetini Luz’e bildirir. Bunun üzerine Filankes’in Luz’deki imgesi değişir ve onun için eskiden olduğu kişi olmaktan çıkar. Bu durumun ağırlığına dayanamayan Filankes, Luz’ün anısında iyi bir şekilde yaşamak umuduyla intihar eder ve bu defa Luz’den mutlak bir şekilde ayrılmış olur. İntiharından önce yazdığı roman, Freudyen anlamda bir yas uğraşıdır; ama burada kendi yasını, Luz için ölen Filankes’in yas uğraşını gerçekleştirir.

Anahtar Kelimeler

Ciwanmerd Kulek, Defterên Perrîdankan, Vuslat, Firak., Melankoli, Yas

Pevgihîştin û Veqetîn di Romana Ciwanmerd Kulekî Defterên Perrîdankan de Xwendineke di Çarçoveya Melankolî û Şînê de

Öz

Romana Ciwanmerd Kulek ya bi navê Defterên Perrîdankan çîrokeke evînê ye ku du caran pevgihîştin û veqetîn tê de çêdibin û di dawiyê de serkarakterê wê xwe dikuje. Ji ber ku rewşa derûnî ya serkarakterê romanê di navendê de ye, xwendineke psîkanalîtîk ji bo famkirina van diyardeyan guncaw e. Em di vê xebatê de bûyerên pevgihîştin û veqetînê yên di romanê de di çarçoveya çemkên melankolî û şînê de dinirxînin. Em van çemkan bi giranî bi maneya Freudyen bi kar tînin û bi giştî ji lîteratura psîkanalîtîk a di vî warî de sûd werdigirin. Serkarakterê romanê yê bi navê Filankes tevî ku evîndarî Luzê ye, têkiliya wî bi keçeke din re çêdibe û piştî mirina wê, Luzê li dû xwe dihêle û neh salan bêyî wê dijî. Lê ew şîna Luzê nagire û bi awayekî melankolîkane wê di psîşeya xwe de diparêze, wate bi maneya mûtleq jê venaqete. Piştî neh salan her du evîndar bi tesadufî hevdu dibînin û dîsa têkiliya wan dest pê dike. Lê piştî demekê hevalekî wan ê hevpar Luzê bi xayintiya zemanekî ya Filankesî dihisîne. Ji ber vê yekê îmaja Filankesî ya li cem Luzê xera dibe. Filankes bi giraniya vê yekê nikare, lewma bi hêviya ku di bîra wê de bi xweşî bimîne xwe dikuje. Berî ku ew xwe bikuje romana xwe temam dike ku ev karekî şîngirtinê ye; lê li vir şîn, şîna wî bi xwe ye.

Anahtar Kelimeler

Ciwanmerd Kulek, Defterên Perrîdankan, Pevgihîştin, Veqetîn, Melankolî, Şîn

Kaynakça

• Agamben, G. (2007). Kayıp Nesne. (Ş. Öztürk, Wer.) Cogito(51), 258-261.
• Aristoteles. (2007). Karasafralılık. (Ö. Aygün, Wer.) Cogito(51), 108-125.
• Borgna, E. (2023). Melankoli. (M.M. Çilingiroğlu, Wer.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Butler, J. (2015). İktidarın Psişik Yaşamı. (F. Tütüncü, Wer.) İstabnul: Ayrıntı Yayınları.
• Freud, S. (2006 [1912]). Cinsellik Üzerine. (S. Budak, Wer.) İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Freud, S. (2006 [1921]). Uygarlık, Din ve Toplum. (S. Budak, Wer.) İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Freud, S. (2011 [1923]). Haz İlkesinin Ötesinde Ben ve İd. (A. Babaoğlu, Wer.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Freud, S. (2013 [1917]). Yas ve Melankoli. S. Freud içinde, Metapsikoloji (D. E. Çapkın, & A. Tekşen, Wer., r. 241-259). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Göle, M. (2007). Aşk Melankolisi Diye. Cogito(51), 163-169.
• Homer, S. (2016). Jacques Lacan. (A. Aydın, Wer.) Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Klein, M. (2023). Sevgi Suçluluk ve Onarım. (A. Tekşen, Wer.) İstanbul: Alfa.
• Kristeva, J. (2009). Kara Güneş Depresyon ve Melankoli. (N. Demiryontan, Wer.) İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Kulek, C. (2014). Defterên Perrîdankan. Stembol: Avesta.
• Leader, D. (2018). Depresyon Yas ve Melankoli. (A. Göçmen, Wer.) İstanbul: Encore Yayınları.
• Tura, S. M. (2010). Freud’dan Lacan’a Psikanaliz. İstanbul: Kanat Kitap.