İngiltere’nin Filistin Politikası ve Filistin’e Yahudi Göçünün Kurumsallaşması (1917-1925)

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 320 - 340, 29.11.2025

Yusuf Dinçel

https://doi.org/10.19059/mukaddime.1708913

Öz

Bu makale, Yahudilerin Filistin’e hangi şartlar altında göç ettiklerini ve İngiltere’nin Yahudi göçünü nasıl ele aldığını analiz etmektedir. Filistin’in 1917’de İngiltere tarafından işgal edilmesiyle beraber, bölgede çatışmaların ve kargaşanın eksik olmadığı bir dönem başlamıştır. İngiltere’nin Filistin’de nasıl bir yönetim oluşturacağı, işgalin ilk yıllarında büyük bir merak konusuydu. Ancak işgalin hemen öncesinde ilan edilen Balfour Deklarasyonu, Filistin’de yaşayanların neler ile karşılaşacaklarını göstermesi açısından önemli bir vesikaydı. İngilizler ile Yahudiler arasındaki yoğun görüşmelerin bir sonucu olarak yayımlanan Balfour Deklarasyonu, İngiltere’nin Filistin’de bir Yahudi yurdu kurulmasına destek vereceğini ilan etmiştir. Bu noktada, bölgede Araplara oranla sayıları az olan Yahudilerin sayılarının arttırılması için Avrupa’dan Filistin’e göç etmeleri, Siyonistler tarafından teşvik edilmiştir. Siyonistler, Arapları yok saymak suretiyle Yahudi göçünü teşvik etmişlerdir. Arapların topraklarından uzaklaştırılarak, Yahudilerin yerleştirilmesi politikası, Filistin’in işgalinin ilk yıllarından itibaren yoğunlukla uygulanmaktaydı. Bu dönemde Araplar, yaşadıkları haksızlıklar karşısında uluslararası toplumu harekete geçirebilmek için Milletler Cemiyeti’ne dilekçeler göndermişlerdir. Yaşanan bu süreç, bazı Milletler Cemiyeti ve İngiliz arşiv belgelerine yansıyan dilekçeler ve raporlar aracılığıyla ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada ayrıca, Osmanlı Devleti’nin Yahudi göçünü önlemeye yönelik tedbirleri Osmanlı arşiv belgeleri ışığında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Filistin , İngiltere , Yahudi Göçü , Araplar , Milletler Cemiyeti

Britain’s Palestine Policy and the Institutionalization of Jewish Immigration to Palestine (1917-1925)

Öz

This article analyzes the conditions under which Jews migrated to Palestine and how Britain handled Jewish immigration. With the occupation of Palestine by Britain in 1917, a period marked by conflict and turmoil began in the region. In the early years of the occupation, how Britain would establish an administration in Palestine was a matter of great curiosity. However, the Balfour Declaration, which was announced just before the occupation, was a significant document in terms of revealing what the inhabitants of Palestine would face. The Balfour Declaration, published as a result of intensive negotiations between the British and the Jews, declared that Britain would support the establishment of a Jewish homeland in Palestine. At this point, in order to increase the number of Jews -who were fewer in number compared to the Arabs in the region- Zionists encouraged Jewish migration from Europe to Palestine. The Zionists promoted Jewish immigration by disregarding the Arabs. The policy of displacing Arabs from their lands and settling Jews in their place was implemented intensively from the early years of the occupation of Palestine. During this period, the Arabs submitted petitions to the League of Nations in an effort to mobilize the international community against the injustices they faced. This process has been attempted to be revealed through the petitions and reports reflected in some League of Nations and British archival documents. This study also examines the measures taken by the Ottoman State to prevent Jewish immigration, based on Ottoman archival documents.

Anahtar Kelimeler

Palestine , Britain , Jewish Immigration , Arabs , League of Nations

Kaynakça

• Abdurahmanlı, E. (2022). Siyonizm’in doğuşuyla ortaya çıkan İsrail-Filistin sorunu: Arap-İsrail savaşlarının hüzün sonu. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 9(4), 1778-1798. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/atdd/issue/74756/658383
• Abed-Rabbo, S. (2024). Herzl’s Zionism and settler colonialism in Palestine. Arab Studies Quarterly, 46(1), 28-55. doi: 10.13169/arabstudquar.46.1.0028
• Arı, T. (2012). Geçmişten günümüze ortadoğu: Siyaset, savaş ve diplomasi cilt 1. Bursa: Mkm Yayınları.
• Avineri, S. (1998). Herzl’s road to Zionism. The American Jewish Year Book, 98, 3-15. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/23605389
• Bar-Yosef, E. (2001). The last crusade? British propaganda and the Palestine campaign, 1917-18. Journal of Contemporary History, 36(1), 87-109. doi: 10.1177/002200940103600104
• Ben-Israel, H. (2003). Zionism and european nationalisms: Comparative aspects. Israel Studies, 8(1), 91-104. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/30245608
• Cohen, M. J. (2020). Colonial intrigue in the middle east: The Faysal- [Lawrence] - Weizmann agreement, January 1919. In M. J. Cohen (Ed.), the British mandate in Palestine: A centenary volume, 1920-2020, (pp.13-28). New York: Routledge.
• Deveci, C. (2017). Herbert Samuel dönemi’nde Filistin’e yahudi göçleri (1920-1925). SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (42), 1-17. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufesosbil/issue/33853/342078
• Deveci, C. (2018). General Allenby döneminde Filistin’de askeri yönetim ve Nebi Musa olayları (1917-1920). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 35-50. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kusbd/issue/35805/341814
• Ediz, İ. (2016). Birinci dünya savaşı sonrasında Filistin’de toplum ve siyaset 1919-1922. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 2(2), 141-176. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tocd/issue/17220/179886
• Fraser, T. G., Mango, A., & Mcnamara, R. (2011). Modern ortadoğu’nun kuruluşu: Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşü, yeni Türkiye, arap milliyetçiliği, Siyonizm ve günümüzü hazırlayan tarihsel bir süreç. (F. Doruker, Trans.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Friedman, I. (1973). The question of Palestine, 1914-1918: British-Jewish-Arab relations. London: Schocken Books.
• Friesel, E. (2024). Zionism and Jewish statehood as expressions of Jewish modernisation. Israel Affairs, 30(3), 381-403. doi: 10.1080/13537121.2024.2342130
• Gans, C. (2008). A just Zionism: On the morality of the Jewish state. New York: Oxford University Press.
• Gavish, D. (2005). A survey of Palestine under the British mandate, 1920-1948. London: RoutledgeCurzon.
• Gökmen, M. (2023). Sultan II. Abdülhamid’in yahudi Siyonist hareketine karşı yahudilere yönelik uyguladığı sosyal politikalar. Journal of Economics and Political Sciences, 3(1), 28-42. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jep/issue/80066/1221629
• Göze, E. (1995). Siyonizmin kurucusu Theodor Herzl’in hâtıraları ve Sultan Abdülhamid. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Hacohen, D. (2001). British immigration policy to Palestine in the 1930s: Implications for youth aliyah. Middle Eastern Studies, 37(4), 206-218. doi: 10.1080/714004423
• Halamish, A. (2020). Jewish immigration: The base of the Palestine triangle. In M. J. Cohen (Ed.), the British mandate in Palestine: A centenary volume, 1920-2020, (pp. 172-188). New York: Routledge.
• Herzl, T. (1989). The Jewish state. New York: Dover Publications.
• Iriqat, D. (2024). Legacy of the British mandate: Eliminating the Palestinian right to self-determination. Middle East Policy, 31(3), 111-123.
• Kamel, L. (2015). Imperial perceptions of Palestine: British influence and power in late ottoman times. London: I. B. Tauris.
• Köse, İ. (2018). The Iloyd George government of the UK: Balfour declaration the promise for a national home to Jews (1916-1920). Belleten, 82(294), 727-759. doi: 10.37879/belleten.2018.727
• Kutluay, Y. (2019). Siyonizm ve Türkiye. İstanbul: Pınar Yayınları.
• McTague, J. J. (1978). The British military administration in Palestine 1917-1920. Journal of Palestine Studies, 7(3), 55-76. doi: 10.2307/2536201
• Morris, B. (2001). Righteous victims: A history of the Zionist-Arab conflict, 1881-2001. New York: Vintage Books.
• Murphy, E. C. (2011). Siyonizm ve Filistin sorunu. In Y. M. Choueiri (Ed.), ortadoğu tarihi: Dini, siyasi, kültürel ve ekonomik perspektiften. (F. Aytuna, Trans.). (pp. 317-343). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Nir, Y. (2021). Immigration to Palestine during the British mandate (1922-1948). London: Cambridge Scholars Publishing.
• Pappe, I. (2007). Modern Filistin tarihi. (N. Plümer, Trans.). İstanbul: Phoenix Yayınevi.
• Perez, A. (2023). Understanding Zionism: History and perspectives. Minneapolis: Fortress Press.
• Perry, Y. (2003). British mission to the Jews in nineteenth-century Palestine. London: Frank Cass Publishers.
• Prior, M. (1999). Zionism and the state of Israel: A moral inquiry. New York: Routledge.
• Quigley, J. (2024). Britain and the League of Nations: Was there ever a mandate for Palestine?. Journal of Palestine Studies, 53(2), 35-49. doi: 10.1080/0377919X.2024.2366771
• Rogan, E. (2017). Araplar: Bir halkın tarihi. (C. Demirkan, Trans.). İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Rosenbaum, T. (2019). Zionism. Israel Studies, 24(2), 119-127. doi: 10.2979/israelstudies.24.2.10
• Said, E. W. (1979). Zionism from the standpoint of its victims. Social Text, (1), 7-58. doi: 10.2307/466405
• Selwyn, R., & Selwyn, T. (1993). Zionism. European Judaism: A Journal for the New Europe, 26(1), 28-34. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/41443113
• Sheffy, Y. (2013). British military intelligence in the Palestine campaign. 1914-1918. London: Routledge.
• Shepherd, N. (1999). Ploughing sand: British rule in Palestine, 1917-1948. London: John Murray.
• Sinanoglou, P. (2019). Partitioning Palestine: British policymaking at the end of empire. Chicago: University of Chicago Press.
• Sirhan, N. R. (2021). Reporting Palestine-Israel in British newspapers: An analysis of British newspapers. Switzerland: Palgrave-Macmillan.
• Şener, O. (2024). Filistin’de emperyalist politikaların arkeolojik boyutu: kuruluşundan 1. dünya savaşı’na kadar Filistin araştırma fonu. TYB Akademi Dil Edebiyat & Sosyal Bilimler Dergisi, (41), 186-202. Retrieved from https://www.tyb.org.tr/tyb-akademiden-ozel-sayi-ozgur-filistin-65797h.htm
• Taylor, A. R. (1972). Zionism and Jewish history. Journal of Palestine Studies, 1(2), 35-51. doi: 10.2307/2535953
• Tür, Ö. (2007). Türkiye ve Filistin- 1908-1948: Milliyetçilik, ulusal çıkar ve batılılaşma. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 62(1), 223-251. doi: 10.1501/SBFder_0000002015
• Vital, D. (1975). The origins of Zionism. Oxford: Oxford University Press.