BİR EKOFEMİNİST ÇIĞLIK: “ÇİFTE SÖMÜRÜ, SÜRDÜRÜLEMEZLİK VE EKOLOJİK KIYAMET”

Yıl 2020, , 67 - 84, 31.12.2020

Ebru Güzel

https://doi.org/10.35333/mukatcad.2021.282

Öz

Bu araştırmada kadın ve doğa benzeşliğinin arkasında yatan “örtük erilliğe” dikkat çekmek ve bu yolla Türkiye’deki ekofeminist yazınına katkı sunmak amaçlanmıştır. Ekolojik krizle de ilişkili olduğu düşünülen kadın/erkek, doğa/kültür gibi ikilikler yoluyla kadın ve doğanın çifte sömürüye maruz kalması ekofeminist yaklaşımlar ışığında tartışılmış, içinde bulunduğumuz süreç sürdürülemezlik ve ekolojik kıyamet olarak yorumlanmıştır. Öyle ki ekofemistlerin seslerindeki uyarı tonunu duyurabilme istekleri çalışmanın başlığına yansımıştır. Kadın çalışmalarında tercih edilen niteliksel araştırma yöntemi ve derinlemesine görüşme tekniğinin kullanıldığı araştırmada, elde edilen bulgular beş başlık altında tartışılmıştır. İlk olarak doğa ve kadını birbirine özdeş kılarak değersizleştirirken kendini perdeleyen eril zihniyet “Doğa kadın değildir” sözüyle eleştirilmiştir. Her ne olursa olsun kültürü oluşturanın kadın olduğu vurgulanmış, sürdürülebilirliğin şehirliye tutulmuş bir havuç olduğu benzetmesi yapılmıştır. Doğanın bir peyzaj ya da aşkın bir manzara olarak adeta bir fotoğraf malzemesine indirgenmesi eleştirilirken, bireyleri korku ve endişeye sürükleyen kıyametçilik miti de, geç kalınmış ekolojik krize karşı önlem alınması bakımından olumlanmıştır. Sonuç olarak doğa ve kadına dair sorunlar ekofeminist yaklaşımlar ve söylemler ışığında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekofeminizm, ataerkil kapitalizm, kadın-doğa, sürdürülemezlik, ekolojik kıyamet

Kaynakça

• Berktay, F. (2020). “Kadınlar Doğaya Sahip Çıkıyor”. İçinde Doğa ve Kadın: Ekolojik Dönüşümde Feminist Tartışmalar. Der. Emet Değirmenci. KADAV. Erişim: https://tr.boell.org/sites/default/files/202002/ekolojik%20d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCmde%20feminist%20tart%C4%B1%C5%9Fmalar%20kitap.pdf Bookchin, M. (2017). Geleceğin Devrimi: halk Meclisleri ve Doğrudan Demokrasi. Çev. İbrahim Yıldız & Soner Torlak. 2Bs. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Carson, R. (2004). Sessiz Bahar. Çev. Güler. Ankara: Palme Yayıncılık.
• Dawson, J. (2017). Ekoköyler: Sürdürülebilirliğin Yeni Ufukları. 3. Bs. İstanbul: Sinek Sekiz Yayınları.
• Değirmenci, E. (2020). “Önsöz”. İçinde Doğa ve Kadın: Ekolojik Dönüşümde Feminist Tartışmalar. Der. Emet Değirmenci. KADAV. Erişim: https://tr.boell.org/sites/default/files/2020-02/ekolojik%20d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F%C3%BCmde%20feminist%20tart%C4%B1%C5%9Fmalar%20kitap.pdf
• Eryılmaz, Ç. (2020). “Çevresel İnşaacılık Açısından Sanal Dünya: Instagram’da Çevreci Kimlik Sunumu”. The Journal of International Social Sciences, Cilt: 30, Sayı: 1, ss. 383-398. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1005850
• Garrard, G. (2017). Ekoeleştiri: Ekoloji ve Çevre Üzerine Kültürel Tartışmalar. Çev. Ertuğrul Genç. 2. Bs. İstanbul Kolektif Kitap.
• Güzel, E. (2020). Yeni Öncüler: Türkiye’de Toprağa Dönüş Hareketi ve Sağkalım (Survival). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Hulme, D. (2016). İklim Değişikliği Konusunda Neden Anlaşamıyoruz?. Çev. Merve Özenç. İstanbul: Alfa Yayınları. İklimBU. “Ekolojik Ayak İzi Nedir?”. Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi. Erişim: http://climatechange.boun.edu.tr/ekolojik-ayak-izi-nedir/
• King, Y. (1989). “The Ecology of Feminism and the Feminism of Ecology”, in The Healing Wounds:The Promise of Ecofeminism. Ed. Judith Plant. Philadelphia: New Society Publisher.
• Klein, N. (2015). İşte Bu Her Şeyi Değiştirir. Çev. Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kümbetoğlu, B. (2015). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. 4. Bs. İstanbul: Bağlam Yayınları. La Page, M. (2018). “Global Warming May Become Unstoppable Even if We Stick to Paris”. New Scientist. Erişim: https://www.newscientist.com/article/2176006-global-warming-may-become-unstoppable-even-if-we-stick-to-paris-target/
• Litfin, K. T. (2017). Eko-Köyler: Sürdürülebilir Bir Toplum için Dersler. Çev. P. Ercan. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Lovelock, J. (2017). Gaia: Dünyadaki Yaşama Yeni Bir Bakış. Çev. Ozan Karakaş. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Maalouf, A. (2020). Çivisi Çıkmış Bir Dünya: Uygarlıklarımız Tükendiğinde. Çev. Orçun Türkay. 25. Bs. İstanbul: YKY.
• Morris, B. (2019). Ekolojik İnsancıllığın Öncüleri: Mumford, Dubos, Bookchin. İstanbul: Sümer Yayıncılık.
• Öztürk, Y. M. (2012). Ataerkil Kapitalist Toplumda Kadının Bedeni. Toplum ve Hekim, Cilt 27. Sayı 4, ss. 274-281. Erişim: https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/cagatay.cengiz/73498/Melda%20Yaman%20Okuma.pdf
• Plumwood, V. (2004). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek. Çev. Başak Ertür. İstanbul: Metis.
• Post Apokaliptik. (2012). Hazırlıkçılar Deli mi?. Erişim: https://www.postapokaliptik.com/hazirlikcilar-deli/
• Tong, R. P. (2006). Feminist Düşünce. Çev. Zafer Cirhinlioğlu. İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Rose, J. (2018). Ekoköyler: Yeni Rotamız. Çev. Urkun Kelso. 2. Bs. İstanbul: Yeni İnsan.
• Salleh, Ariel. (2013). “Ön Söz”. İçinde Ekofemizim. Vandana Shiva & Maria Mies. İstanbul: Sinek Sekiz.
• Shiva, V. (2017). Terra Madre: Yaşayan Ekonomiler için Bir Kutlama. İçinde Tohum ve Gıdanın Geleceği Üzerine Manifestolar. Çev. Aykız Doğan. 2. Bs. İstanbul: Sinek Sekiz Yayınları.
• Shiva, Vandana & Maria Mies (2018). Ekofeminizm. İstanbul: Sinek Sekiz Yayınları.
• SKD Türkiye (2015). 100 Maddede Sürdürülebilirlik Rehberi. Erişim: http://www.skdturkiye.org/files/yayin/100-Maddede-Surdurulebilirlik-Rehberi.pdf Wearesocial (2020). Digital in 2020. Erişim: https://wearesocial.com/global-digital-report-2020