TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİNİN KADIN SANATÇILARA YANSIMASI

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 112 - 128, 28.12.2018

Tolga Akalın Rahime Baş

Öz

Yazımızda,
erkek egemen toplum düzeninin eşitsizlikler zemininden yola çıkılarak toplumsal
cinsiyet kavramanın kadın sanatçılar üzerindeki etkileri değerlendirildi. Sanat, feminizm ve toplumsal cinsiyet ayrı
ayrı disiplinler olsalar da kadın ortak bileşeni etrafında konular iç içe geçerek incelendi.

Sosyal hayattaki cinsiyet
eşitsizliğine karşı getirilen eleştirel bakış kısa zamanla kendini sanatta da
hissettirmiştir.  İdeolojik savaş halini
alan bu sorgulamalar esnasında feminist sanatçılar, erkek egemen gücü yıkmak
için sanatı propaganda aracı olarak kullanmaktan geri durmadılar. Yüzyıllardır
eril gücün psikolojik ve fiziksel şiddetine maruz kalmış kadınlar, erkeğin
tahakkümünden çıkmak üzere “itaatsizlik” ve“ düzene isyan” ettiklerinde, sanat
dâhil her türlü fırsatı kadınlara hükmetmek üzere kullanan erkekleri şaşırtmayı
başardılar.

Araştırmamızda; konu ile ilgili kitap,
dergi, bilimsel araştırma ve makaleler taranarak bilgilere ulaşıldı. Yine
konumuzu aydınlatması bakımından geçmişten günümüze kadar gelen ve halen
devamlılığını sürdüren her hangi bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi
amaçlayan nitel araştırma yöntemine yer verildi. Ayrıca incelemeye çalıştığımız
konunun hem kendisi hem de bağlantılı olduğu olaylar ile ilişkisini belirlemek
adına örnek olay incelemeleri ve çeşitli örnekler kullanılarak yargı kısmının
çerçevesi çizildi.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, feminizm, postmodern feminizm, feminist sanat, kadın ve sanat

Kaynakça

• Akis,Y., Özakın,Ü. ve Sancar, S. (2009). Türkiye’de Feminizm ve Kadın Hareketi. Cogito Feminizm Özel Sayısı, Bahar(58), ss.245-258 İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Antmen, A. (2012). Sanatçılardan yazılar ve açıklamalarla 20. Yüzyıl batı sanatında akımlar. İstanbul: Sel
• Antmen, A. (2016). Sanat cinsiyet sanat tarihi ve feminist eleştiri. İstanbul: İletişim
• Arat, N. (2010). Feminizmin ABC’si. İstanbul: Say
• Barret, T.(2015). Neden bu sanat? Çağdaş sanatta estetik ve eleştiri. İstanbul: Hayal Perest
• Beauvoir, S. (1973). The second sex. H.M. Parsley (Ed.), Newyork: Vintage books.
• Benhabib, S, Butler, J, Cornell. D ve Fraser N. (2017). Çatışan feminizmler. ( F. E. Sezer, Çev.) İstanbul: Metis
• Bensadon, N. (1990). Başlangıcından günümüze İstanbul ve kadın hakları. (Ş. Tekeli, Çev.)İstanbul: İletişim
• Blessıng, J, Fortenberry, D, Morrıll, R. (2015). Body of Art. İtalya: Phaidon.
• Bock, G.(2004). Avrupa tarihinde kadınlar. (Z. A. Yılmazer, Çev.) İstanbul: Literatür.
• Butler, J.(2009). Toplumsal cinsiyet düzenlemeleri. Cogito Feminizm Özel Sayısı, Bahar(58), ss.73-92 İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Butler, J.(2018). Cinsiyet belası feminizm ve kimliğin altüst edilmesi. İstanbul: Metis.
• Clark, T. (2011). Sanat ve propaganda kitle kültürü çağında politik imge. İstanbul: Ayrıntı.
• Çakır, S. (2007). Feminizm: Ataerkil iktidarın eleştirisi. B.Örs(Der.), 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla modern siyasi ideolojiler. ss 413-475 İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çolakoğlu, H. (2015). Antik yunan ve Platon’da cinsiyet sorunu. Atatürk İletişim Dergisi, (9), ss.225-229 Erzurum: Atatürk Üniversitesi iletişim fakültesi Yayınları.
• Demir, Z. (2014). Modern ve Postmodern Feminizm. İstanbul: Sentez.
• Eyigör, F. ve Korkmaz, F. D. (2013). 1960’dan günümüze plastik sanatlar alanında feminist yansımalar. (Erişim Tarihi:31.05.2018): http://feyigor-arttick.blogspot.com.tr/2013/01/1960dan-gunumuze-plastik-sanatlar
• Gouges, O. D. (1990). Ute gerhard, Gleicheüohne angleichung, Munchen, Verlag (Kadının ve Kadın Yurttaşın Haklar Bildirgesi 7 Eylül 1791. (E. GÖZTEPE Çev.) (Erişim tarihi:28.04.2018): http://dergiler.ankara.edu.tr.
• Hooks, B. (2016). Feminizm herkes içindir tutkulu politika. (A. K. Saysel, E. Aşan Haz.) İstanbul: Bgst.
• Kandiyoti, D. (2015). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, Kimlikler ve Toplumsal dönüşümler. İstanbul: Metis.
• Marshall, G.(2005). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü Çev.) Ankara: Bilim ve sanat.
• Michel, A. (1995). Feminizm. (Ş. Tekeli Çev.) İstanbul: İletişim.
• Nochlın,L. (1988). Why have there been no great women artist?. USA: Women, Art and Powerand Other Essays.
• Öztürk, E. (2017). Feminist teori ve tarihsel süreçte Türk kadını. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Pane, G. http://www.li-ma.nl/site/catalogue/art/gina-pane/psyche/474 (Erişim: 14.06.2018)
• Sancar, S. (2017). Türk modernleşmesinin cinsiyeti: Erkekler devlet kadınlar aile kurar. İstanbul: İletişim.
• Sankır,H. (2010). Toplumsal cinsiyet rollerinin anlamlandırılış biçiminin “kadın sanatçı kimliği” nin oluşum sürecinde etkileri. ss.1-26. Ankara: Hacettepe üniversitesi sosyolojik araştırmalar E-Dergisi.
• Savoca, G. (1999). Arte estrema: Dal teatro di performance değli anni settanta alla body art estrema delgi anni novanta. Roma:Castalvecchi.
• Şahiner, R.(2013). Sanatta post modern kırılmalar. Ankara: Ütopya.
• Tabakoğlu, A.(1996). Batı’da aile ve kadın, sosyal hayatta kadın. İstanbul: İSAV.
• Toplumsal cinsiyet eşitliği kadına yönelik aile içi şiddetle mücadele projesi. (2008). Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Tuncer, S. U. Güncel Sanatta Feminist Algı, By Özkan Işık on Prezi, http://prezi.com. (Erişim:14.06.2018)
• Yılmaz, M.(2009). Sanatın felsefesi felsefenin sanatı. Ankara: Ütopya.