GÜÇ İLİŞKİLERİ BAĞLAMINDA ATAERKİL ŞİDDETİ ANLAMAK

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 126 - 139, 29.06.2022

Senem Kurt Topuz Tuğba Metin Açer

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, şiddetin geniş kapsamlı bir perspektiften ne anlama geldiğini ve güç ilişkileri bağlamında şiddetin nedenlerini anlamak noktasında teorik bir çerçeve sunmaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada şiddet olgusu ataerkil şiddet kavramı esasında ele alınmıştır. Ataerkil şiddet kavramı şiddet olgusunun; sadece toplumsal cinsiyet eşitsizliğine indirgenmeden, toplumsal yaşamdaki tüm eşitsizliklerin ortaya çıkarabileceği güç ilişkileri bağlamında ve failin yalnızca erkek olması sorunsalının ötesinde geniş bir toplumsal yapı analizi ile ele alınması gerekliliğine vurgu yapmaktadır. Türkçe yazında şiddet kavramının genellikle kadına yönelik şiddet vurgusu özelinde ele alındığı ve konunun genellikle fiziksel şiddet boyutu üzerinden tek boyutlu bir hale getirildiği görülmektedir. Şiddet bu çalışmada şiddetin failinin ve mağdurunun hem kadın hem erkek olabileceği bakış açısıyla ele alınmıştır çünkü şiddet toplumsal bir sorundur ve toplumdaki tüm bireylerle ilgilidir.
Türkiye’de şiddetle mücadele konusunda meselenin özellikle kadına yönelik şiddet vurgusu üzerinden ele alınması, toplumdaki şiddet olgusunun geniş perspektifli olarak değerlendirilme olanağını sınırlamaktadır. Bu çalışma ile hedeflenen, şiddet olgusunun toplumsal yaşamdaki tüm eşitsizliklerin ortaya çıkarabileceği güç ilişkileri üzerinden incelemek gerekliliğini ortaya koyması ve şiddet olgusunu; güç ilişkilerini ve gücü merkeze alarak, sadece toplumsal cinsiyet eşitsizliğine indirgenmeden ve failin yalnızca erkek olması sorunsalının ötesinde geniş bir toplumsal yapı analizi ile ele alınması gerekliliğini vurgulaması bağlamında ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şiddet, Ataerkil Şiddet, Güç İlişkileri, Kesişimsellik

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü 2015 Yılı Adli İstatistikleri https://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/27820191140372015.pdf, (2015). Erişim tarihi: 18.02.2021.
• Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü 2019 Adalet İstatistikleri https://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/1062020170359HizmeteOzel-2019-bask%C4%B1-%C4%B0SA.pdf (2019). Erişim tarihi: 18.02.2021.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2014). Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması http://www.hips.hacettepe.edu.tr/siddet2014/rapor/KKSA-TRAnaRaporKitap26Mart.pdf,(2014). Erişim tarihi: 15.02.2021.
• Akay, C., "Romantik Yakın İlişkilerde Şiddetin Öncülleri". Nesne Dergisi 2(3): 1-9, ( 2014).
• Anthias, F., "Intersectional What? Social Divisions, Intersectionality and Levels of Analysis", Ethnicities 13(1): 3-19, (2013).
• Aslan, M., Şeker, S., “Aile İçi Şiddetin Bir Boyutu Olarak Kadına Yönelik Şiddet: Toplumsal Algı ve Tutumlar”, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1(1): 171-193, (2013).
• Audi, R., On the Meaning and Justification of Violence, in Jerome A. Shaffer (ed.), Violence. New York: David McKay Company, 45–99, (1971).
• Bakirci, K., “Aile İçi veya Birlikte Yaşayanlar Arasındaki Şiddete İş Hukuku Araçlarıyla Müdahale Edilebilir Mi?”, Çalışma ve Toplum 2: 111-120, (2009).
• Barker,G., “Male Violence or Patriarchal Violence? Global Trends in Men and Violence”, Sexualidad, Salud y Sociedad (Rio de Janeiro), 22: 316-330, (2016).
• Başar, F., Demirci, N., “Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Şiddet”, Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 2(1): 41-52, (2015).
• Bufacchi, V., “Two Concepts of Violence”, Political Studies Review 3: 193–204, (2005).
• Boesten, J., “The State and Violence Aganist Women in Peru: Intersecting Inequalities and Patriarchal Rule”, Social Politics, 19(3): 361-382, (2012).
• Bograd, M., “Strenghthening Domestic Violence Theories: Intersections Of Race, Class And Sexual Oriantation And Gender”, The Journal of Marital and Family Therapy, 25(3): 275-289, (1999).
• Boyacıoğlu, İ., Uysal, M.S., Erdugan, C., “Psikolojik Şiddetin Ölçümü: Psikolojik İstismar Profilinin ve Kadına Kötü Muamele Envanteteri’nin Türkçe’ye Uyarlanması”, Psikoloji Çalışmaları, 40 (1): 1-37, (2020).
• Bozok, M., Soru ve Cevaplarla Erkeklikler, Altan Basım, İstanbul, (2011).
• Brah, A, Phoenix, A., "Ain’t a Woman? Revisiting Intersectionality", Journal of International Women's Studies 5(3): 75-86, (2004).
• Brown, G., “Ain’t I a Victim? The intersectionality of Race, Class and Gender in Domestic Violence and The Courtroom”, Cardoza JL&Gender, 19 (14): 1-7, (2012).
• Calef, V., Weinshel, E. M., “Some Clinical Consequences Of İntrojection: Gaslighting”, Psychoanalytic Quarterly, 50(1): 44-66, (1981).
• Cavanaugh, M. M., “Theories Of Violence: Social Science Perspectives”, Journal of Human Behavior in the Social Environment, 22(5): 607-618, (2012).
• Connell,R. W., Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. (çev.)Cem Soydemir, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, (2016).
• Çali, H.H., “Aile İçi Şiddet: Bir Kamu Politikası Analizi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (2): 1-25, (2012).
• Demez, G., Kabadayıdan Sanal Delikanlıya Değişen Erkek İmgesi, İstanbul: Babil Yayınları, (2005).
• Demir, Ö., Acar, M., Sosyal Bilimler Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Yayınları, (1992).
• Dinnerstein, D., The Mermaid And The Minotaur: Sex Arrangements And Human Malaise, New York: Harper and Row, (1976). Er, K., “Kadına Şiddeti Besleyen Kültür ve Çözüm Noktasında Sosyal Hizmetler”, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1): 150-170, (2013).
• Esgün,U.İ., “Makro İktidar, Mikro İktidar ve Hukuk”, Birikim 118: 25-36, (1999).
• Euronews,(2019)https://tr.euronews.com/2019/04/26/dunya-saglik-orgutu-her-5-kadindan-biri-cocukken-cinsel-istismara-ugruyor, Erişim Tarihi: 22.02.2021
• European insitute for gender equality, (2020). https://eige.europa.eu/thesaurus/terms/1083, Erişim Tarihi, 23.02.2020. Fox, B, J,. “On Violent Men and Female Victims: A Comment On Dekeseredy and Kelly”, The Canadian Journal of Sociology, 18(3): 321-324, (1993).
• Fromm, E. “Sevginin ve Şiddetin Kaynağı”, (Çev. Nalan İçten ve Yurdanur Salman), İstanbul: Payel Yayınevi, (2008).
• Foucault, M., Özne ve İktidar,(Çev. Işık Ergüden, Osman Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları, (2016).
• Fu, M., “What Will İt Take To End Gender-Based Violence?”,Women’s Studies Journal, 29 (2): 50-59, (2015).
• Genç Hayat Vakfi, Çocukların Ev İçinde Yaşadıkları Şiddet Araştırması, (2012), https://www.stgm.org.tr/sites/default/files/2020-09/cocuklarin-ev-icinde-yasadiklari-siddet-arastirmasi.pdf, Erişim Tarihi, 19.02.2021
• Geras, N., Our Morals, Discourses of Extremity, London: Verso, (1990).
• Giddens, A., Sutton, P, W., Sosyoloji, (çev. Arzu Kayhan). İstanbul, Kırmızı Yayınevi, (2019).
• Güleç,H., Topaloğlu, M., Ünsal D., Altıntaş, M., “Bir Kısır Döngü Olarak Şiddet”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1):112-137, (2012). Gürkan, Ö.C., Çoşar, F., "Ekonomik Şiddetin Kadın Yaşamındaki Etkileri", Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3): 124-129, ( 2009).
• Hill colins, P., Black Feminist Thought: Knowledge, Consciousness and The Politics of Empowerment, New York: Routledge, (1991).
• Hooks, B., Feminizm Herkes İçindir- Tutkulu Politika-, B.Aydın vd. (Çev), BGST Yayınları, (2012).
• Humphreys, C., “Health İnequalities Perspective on Violence Aganist Women”. Health Soc Care Community, 15 (2): 120–127, (2007).
• Hunnicutt, G. “Varieties Of Patriarchy And Violence Against Women: Resurrecting “Patriarchy” As A Theoretical Tool”, Violence Against Women, 15(5): 553-573, (2009).
• Kadin Cinayetlerini Durduracağiz Platformu (2019), http://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/veriler/2869/kadin-cinayetlerini-durduracagiz-platformu-2018-veri-raporu. Erişim Tarihi, 19.02.2021
• Kandiyoti, D., Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, İstanbul: Metis Yayınları, (2007).
• Karataş, Z., Kiliçarslan,F. “Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Aile Terapisinin Rolü” Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1): 109-128, (2013).
• Karinca, E., Sorularla Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 179, (2011).
• Kibria, N., (1990). Power, Patriarchy, and Gender Conflict in The Vietnamese İmmigrant Community., Gender & Society, 4 (1): 9-24, (1990).
• Kocacik, F., Çağlayandereli, M., “Ailede Kadına Yönelik Şiddet: Denizli İli Örneği”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (2): 24-43, (2009).
• Konda, Toplumsal Yaşamda Şiddet ve Travma Raporu, (2017) https://konda.com.tr/tr/rapor/toplumsal-yasamda-siddet-ve-travma/. Erişim Tarihi: 11.02.2021
• Levi, M., Maguire, M., “Violent Crim”e. In: The Oxford Handbook of Criminology, Oxford: Oxford University Press: 795–843, (2002).
• Marshall, G. Sosyoloji Sözlüğü, (çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü), İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları, (2020).
• Mccall, L., "The Complexity of Intersectionality", Signs: Journal Of Women in Culture and Society, 30(3): 1771-1800, (2005).
• Menes,J.R., Safranoff, A., Uncovering Patriarchy In Intimate Relations. Domestic Exploitation And Violence Against Women in Homogenous And Mixed Couples Formed By Native And Migrant Partners, Violence Against Women, (2020). https://doi.org/10.1177/1077801220963877
• Menon, T.K., “Crime Against Women in India: Violence Within and Without”, Philosophy and Social Action, 29: 17-22, (2003). Messerschmidt, J. W., Masculinities and Crime: Critique and Reconceptualization of Theory, Lanham, MD: Rowman and Littlefield, (1993).
• Millett, K. Cinsel Politika, (çev. S. Selvi), İstanbul: Payel Yayınevi, (1987).
• OECD (2019), Society at a Galance, https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/soc_glance-2019-en.pdf?expires=1613999587&id=id&accname=guest&checksum=B5F1C940C8193D49738DBB131749F838. Erişim tarihi, 22.02.2021
• Özbay, C., “Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak”, Doğu Batı Dergisi, 63 : 185-204, (2013).
• Özerkmen, N., Gölbaşi, H., “Toplumsal Bir Olgu Olarak Şiddet”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 15: 23-37, (2010).
• Özüölmez,P.K., “Mİchel Foucault’nun İktidar ve Özne Kavramsallaştırmasına Gözetim Sorunu Üzerinden Bakmak: Black Mirror – Arkangel”, Selçuk İletişim, 12 (2): 630-655, (2019).
• Palmen, R., Francoli, N., Öztürk, A., (2016), “Wave: Kadına Yönelik Şiddet Karşılaştırmalı Raporu: İtalya, İspanya, Türkiye”, (2016). https://notus-asr.org/wp-content/uploads/2016/05/WAVE_CR_TR_FINAL_7March2016-2-2.pdf. Erişim: Tarihi: 22.02.2021
• Patricia, L., “Lateral Violence in Nursing”, Journal of Nursing Management, 15 (3): 112-113, (2012).
• Perilla, J, L, Frndak, K, Lillard, D, East, C. A “Working Analysis of Women’s Use of Violence in The Context of Learning, Opportunity, and Choice”. Violence Against Women, 9(1): 10-46, (2003).
• Pisa (2015), PISA 2015 Results Students’ Well-Being Volume III, https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264273856en.pdf?expires=1613765638&id=id&accname=guest&checksum=F8E4983ABA8411D4FF5EACC5486CC678. Erişim Tarihi: 19.02.2021
• Polat, O., “Şiddet”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22(1): 15-34. (2016).
• Riga, P.J., “Violence: A Christian Perspective”, Philosophy East and West, 19(2): 143-153, (1969).
• Ritzer, G., Sosyoloji Kuramları, (Çev. H. Hülür), Ankara: De-Ki Yayınları, (2013).
• Rogers, M.J., Follingstad,D., “ Women’s Exposure to Psychological Abuse: Does That Experience Predict Mental Health Outcomes?”, Journal of Family Violence 29(6):595-611, ( 2014).
• Russel, B., İktidar, (Çev: Mete Ergin), İstanbul: Cem Yayınevi, (1990).
• Sancar, S. Erkeklik: İmkansız İktidar, İstanbul: İletişim Yayınları, (2016).
• Scott, J.C., Weapons of the Weak: Everyday Forms of Peasant Resistance, Yale University Press, (1987).
• Thomas, L., “Gaslight and Gaslighting”, The Lancet Psychiatry, 5(2): 117–118, (2018).
• Tredway, K., “Serena Williams (And The Perception Of) Violence: Intersecitonality, The Performance Of Blackness, And Woman’s Professional Tennis”, Ethnic and Racial Studies, DOI: 10.1080/01419870.2019.1648846, (2019).
• Türk, H.B., “‘Şiddete Meyyalim Vallahi Dertten’: Hegemonik Erkeklik ve Şiddet”, Şiddetin Cinsiyetli Yüzleri, (Der. Betül Yarar), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları: 85-111, (2015).
• Türkiye İstatistik Kurumu Aile Yapısı Araştırma 2016, (2017). https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21869. Erişim tarihi: 19.02.2021
• United Nations Woman, “Progress of the World’s Women, (2019). https://www.unwomen.org/-/media/headquarters/attachments/sections/library/publications/2019/progress-of-the-worlds-women-2019-2020-en.pdf?la=en&vs=3512. Erişim Tarihi:23.02.2021.
• UNICEF (2010), Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Aile İçi Şiddet Araştırması, https://www.unicef.org/turkey/media/5221/file/%20T%C3%9CRK%C4%B0YE'DE%20%C3%87OCUK%20%C4%B0ST%C4%B0SMARI%20VE%20A%C4%B0LE%20%C4%B0%C3%87%C4%B0%20%C5%9E%C4%B0DDET%20ARA%C5%9ETIRMASI%20-%20%C3%96zet%20Raporu%202010.pdf. Erişim Tarihi: 23.02.2021
• UNICEF (2017), Şiddet İle Disiplin, Cinsel İstismar Ve Cinayetler Tüm Dünyada Milyonlarca Çocuğun Peşini Bırakmıyor”.https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/unicef-%C5%9Fiddet-ile-disiplin cinsel-istismar-ve-cinayetler-t%C3%BCm-d%C3%BCnyada-milyonlarca. Erişim: 22.02.2021
• Ünal, G., "Aile İçi Şiddet", Aile ve Toplum, ISSN: 1303-0256, 7(2):(2005).
• Ünlü, S., Bayram, M., Uluyağci, C., Uluyağcı C, Bayçu, S., “Kadına Yönelik Şiddet: TV Dizilerinde Kadına Yönelik Şiddet”, Selçuk İletişim, 5 (4): 96-104, (2009).
• Yuval-davis, N., "Intersectionality and Feminist Politics". European Journal of Women's Studies, 13(3): 193-209, (2006).
• Walby, S., Armstrong, J., Strid, S., "Intersectionality: Multiple Inequalities in Social Theory". Sociology, 46(2): 224-240, (2012).
• Waalen, J., Goodwin, M.M., Spitz, M., Petersen, R., Saltzman, L., “Screening for Intimate Partner Violence by Health Care Providers”. American Journal of Preventive Medicine, 19(4):230-237, (2000).
• Weber, M., Sosyoloji Yazıları, (Çev: Taha Parla), İstanbul: İletişim Yayınları, (1996).
• Whaley, R, B., Messner, S, F., “Gender Equality And Gendered Homicides”. Homicide Studies, 6(3): 188-210, (2002).
• Wies, J.R., Haldane, H., Anthropology at the Front Lines of Gender-Based Violence, Vanderbilt University Press, (2011).
• Wolff, R. P., “On Violence”, The Journal of Philosophy, 66(19): 601-616, (1969).
• Zara Page, A., İnce, M., “Aile İçi Şiddet Konusunda Bir Derleme”, Türk Psikoloji Yazıları, 11 (22): 81-94, (2008).