EVLİLİK İÇİ TECAVÜZ ÖLÇEĞİ’NİN GELİŞTİRİLMESİ VE EVLİLİK İÇİ TECAVÜZE İLİŞKİN GÖRÜŞÜN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 167 - 186, 29.06.2022

Selda Sakızcıoğlu , Türkan Doğan

Öz

Bu çalışmada evli bireylerin evlilik içi tecavüze ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla “Evlilik İçi Tecavüz Ölçeği (EİTÖ)” geliştirilmiş ve bu ölçek aracılığıyla geçmişte şiddete maruz kalma, cinsel yaşamdan memnuniyet düzeyi, toplumsal cinsiyet rolleri ve boyun eğici davranış düzeyi değişkenlerine göre evli bireylerin evlilik içi tecavüze ilişkin görüşleri incelenmiştir. Ölçeğin geçerlik çalışmaları kapsamında yapılan Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) yapılmıştır. Analiz sonucunda 37 madde ve dört faktörden oluşan nihai ölçek Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) için 643 evli bireye uygulanmıştır. Ölçeğin Cronbach Alfa katsayısı (α = .94), test tekrar test güvenirlik katsayısı ise (r = .82) hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir. Araştırmada veri toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilen Evlilik İçi Tecavüz Ölçeği’nin yanı sıra Bem Cinsiyet Rolü Envanteri, Boyun Eğici Davranışlar Ölçeği ve araştırmacılar tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma bulguları evli bireylerin evlilik içi tecavüze ilişkin görüşlerinin geçmişte şiddete maruz kalma ve toplumsal cinsiyet rolleri değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılaştığını, cinsel yaşamdan memnuniyet ve boyun eğici davranış düzeyine göre ise istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılaşmadığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

evlilik içi tecavüz, evli birey, toplumsal cinsiyet rolleri, boyun eğici davranış, ölçek geliştirme

Kaynakça

• Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness of fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49, 155-173.
• Bentler, P. M. (1990). Comparative fit indexes in structural models. Psychol Bull, 107(2), 238-246.
• Bergen, R. K. (1996). Wife rape: Understanding the response of survivors and service providers. Thousand Oaks: Sage Publications, Inc.
• Browne M. W., & Cudeck R. (1989). Single sample cross-validation indexes for covariance structures. Multivariate Behavioral Research, 24(4), 445-455.
• Bugay, A. ve Delevi, R. (2012). Türkiye’de kadın rol ve haklarına yönelik tutum ve fiziksel şiddet. Uluslar arası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu Bildiri Kitabı Birinci Cilt içinde (12-23). Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Civelek, E. (2013). Önsöz. Aile İçi Şiddetle Mücadele El Kitabı içinde (2-3). Ankara: T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem Akademi.
• Dönmez, B. ve Demirtaş, H. (2009). Lise öğretmenlerinin boyun eğici davranışlarına ilişkin algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 445-456.
• Finkelhor, D., & Yllo, K. (1982). Forced sex in marriage: A preliminary research report. Crime and Delinquency, 28(3), 459−478.
• Güler, N., Tel, H. ve Özkan-Tuncay, F. (2005). Kadının aile içinde yaşanan şiddete bakışı. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 27(2), 51-56.
• Hanneke, C. R., & Shields, N. M. (1985). Marital Rape: implications for the helping professions. Social Casework: The Journal of Social Work, 66(8), 541-458.
• Hu, L. T. & Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Işıloğlu, B. (2006). Anksiyete ve depresyon tanısı ile izlenen evli kadınlarda aile içi şiddetin sosyodemografik faktörler, çift uyumu ve hastalıkla ilişkisi (Yayımlanmamış uzmanlık tezi). Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Araştırma Hastanesi, İstanbul.
• Jeffords, C.R., & Dull, R. T. (1982). Demographic variations of attitudes towards marital rape immunity. Journal of Marriage and Family, 44(3), 755-762.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni insan ve insanlar. İstanbul: Evrim Yayınları.
• Kısaç, İ. (1999). Erkeklik rolü normları. Mesleki Eğitim Dergisi, 1(2), 83-93.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. NewYork: The Guilford Press.
• Little, T. D., Linderberger, U., & Nesselroade, J. R. (1999). On selecting indicators for multivariate measurement and modeling with latent variables: when “good” indicators are bad and “bad” indicators are good. Psychological Methods, 4(2), 192-211.
• MacCallum, R. C., & Widaman, K. F. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological Methods, 4(1), 84-99.
• Marsh, H. W., Balla, J. R., & McDonald, R. P. (1988). Goodness-of-fit indices in confirmatory factor analysis: the effect of sample size. Psychological Bulletin, 103(3), 391-410.
• Marsh, H. W., Hau, K. T., Balla, J. R., & Grayson, D. (1998). Is more ever too much? The number of indicators per factor in confirmatory factor analysis. Multivariate Behavioral Research, 33(2), 181-220.
• Mermerci, S. (2012). Giriş. Uluslar arası katılımlı kadına ve çocuğa karşı şiddet sempozyumu bildiri kitabı birinci cilt içinde. Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları.
• Odman, T. M. (2012). Kadına karşı cinsel şiddet. Uluslar arası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu Bildiri Kitabı Birinci Cilt içinde (130-172). Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları.
• Özdamar, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Poe, L. G. (2010). Students perceptions of marital rape laws (Masters Dissertation). Tennessee State University.
• Raubenheimer, J. (2004). An item selection procedure to maximise scale reliability and validity. SA Journal of Industrial Psychology, 30(4), 59-64.
• Russell, D. (1990). Rape in marriage. Bloomington: Indiana University Press.
• Shotland, R. L., & Goodstein, L. (1992). Sexual precedence reduces the perceived legitimacy of sexual refusal: An examination of attributions concerning date rape and consensual sex. Personality and Social Psychology Bulletin, 18(6), 756-764.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-73.
• Şahin, N. H. ve Şahin, N. (1992). Adolescent guilt, shame and depression in relation to sociotropy and autonomy. Paper presented at the World Congress of Cognitive Therapy, June 17-23, Toronto, Canada.
• Şentürk, Ü. (2012). Popülerleşen kadın ve çocuğa yönelik şiddetin kültürel dayanağı. Uluslar arası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu Bildiri Kitabı Birinci Cilt içinde (389-401). Ankara: Mutlu Çocuklar Derneği Yayınları.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. İstanbul: Ekinoks Yayınları. Tezcan, S. (2009). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet içinde (13-14). Ankara: T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Velicer, W. F., & Joseph, L. F. (1998). Effects of variable and subject sampling on factor pattern recovery. Psychological Methods, 3(2), 231-251.
• Vieira, A. L.(2011). Preparation of the analysis. Interactive LISREL in practice. London: Springer.
• Walker, L. (1994). Abused women and survivor therapy: A practical guide for the psychotherapist. Washington: APA.
• Yaşın-Dökmen, Z. (1991). Bem cinsiyet rolü envanteri kadınsılık ve erkeksilik ölçekleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi, 7 (1), 27-40.
• Yaşın-Dökmen, Z. (2004). Toplumsal cinsiyet: sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.