TÜRKİYE’DE ERKEK(LİK)LER: ORDU ÜNİVERSİTESİ’NDE ERKEK ÖĞRENCİLERİN ALGILARI

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 68 - 85, 23.06.2023

Fatma Özlem Tezcek

Öz

Bu çalışmada, cinsiyetçi iktidar ve güç ilişkileri bağlamında tarihsel ve toplumsal olarak şekillenen Anadolu erkekliklerinin hegemonik söylemi üniversite öğrencilerinin algıları üzerinden incelenmektedir. Alan çalışmasında ise Ordu Üniversitesi’nin çeşitli fakültelerinde öğrenim gören 537 erkek öğrenci ile bir anket çalışması yapılmış ve ayrıca 44 erkek öğrenci ile derinlemesine görüşmeler düzenlenmiştir. Ataerkil kapitalizmin güncel sonuçlarını temsil eden neoliberal politikalar bağlamında Anadolu'da sayısı hızla artan ve üniversite mezunu olan bir erkek çalışan-yoksullar nüfusuna dikkati çekmek mümkündür. Ailelerinden maddi destek almamak ve böylece erkekliklerini kanıtlamak için küçük yaşlardan itibaren hizmetler ve tarım sektöründe çalışan bu erkek öğrenciler yoğun işgücü sömürüsüne maruz kalmaktadırlar. Ayrıca bu öğrencilerin Anadolu'nun özgül eşitsiz cinsiyet rejimi içerisinde evi-geçindiren (evin-reisi) erkeklik rollerini benimsediği tespit edilmiştir. Tarihsel olarak Anadolu'ya özgü, geleneksel hegemonik erkeklik söyleminin öğrencilerin erkeklik algılarını dört alanda etkilediği tespit edilmiştir: Üniversiteyi bitirmek ve iyi bir iş sahibi olmak, zorunlu askerlik hizmetini yerine getirmek, evlenmek ve çocuk sahibi olmak, ataerkil cinsel politika bağlamında kadının namusu ve anneliğin kutsallığına ilişkin söylem ve algılar. Bu ataerkil/eril değerlerin biçimlenme süreci ise Anadolu'nun tarihsel ve toplumsal özgül gelişme dinamikleri ile oluşmuştur. Bu dinamikler arasında Anadolu'da var olmuş eski toplumların kültürel değerleri, Batı'ya karşı verilen anti-emperyalist mücadele, Türkiye Cumhuriyeti ulus-devletine ait asker-millet söylemi ve İslami değerler bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

TOPLUMSAL CİNSİYET, ERKEKLİKLER, ATAERKİL KÜLTÜR, NEOLİBERALİZM, CİNSEL POLİTİKA, DUYGULAR, GÖÇ

MEN AND MASCULINITIES IN TURKEY: PERCEPTIONS OF MALE STUDENTS AT ORDU UNIVERSITY

Öz

In this research, the hegemonic discourse of Anatolian masculinities, which have been changed historically and socially in the context of gendered power relations, is examined through the perceptions of university students. In the field research, 537 male students were surveyed, and in-depth interviews were conducted with 44 male students. Within the framework of neoliberal policies that represent the current outcomes of patriarchal capitalism, it is possible to draw attention to the rapidly increasing population of male working-poor in Anatolia who are mostly university graduates. They are exposed to intense labor exploitation in order not to receive financial support from their families and thus to prove their masculinity. The traditional hegemonic masculinity discourse, which is unique to Anatolia historically, affects students' perceptions of masculinity in four areas: graduating from university and having a good job, fulfilling compulsory military-service, getting married and having children, and as the patriarchal sexual policy, women's honor and holy-motherhood discourse and perceptions. The formation of these patriarchal masculine values was constituted by the following historical and social dynamics of Anatolia: the cultural values of ancient Anatolian societies, the anti-imperialist struggle against the West, the military-nation discourse of the nation-state of the Republic of Turkey, and Islamic values.

Anahtar Kelimeler

GENDER, CRITICAL MASCULINITIES, PATRIACHY, NEOLIBERALISM, MIGRATION, EMOTIONS, SEXUAL POLITICS

Kaynakça

• Militarism, Gender and Education in Turkey. New York, Palgrave Macmillan Press.
• Bakırtaş, T. (2009). Türkiye’de Yoksulluk Olgusu’nun Yapısal-Ekonomik Analizi (1908-2008), Working Papers 0016, Yıldız Technical University, Department of Economics (in Turkish).
• Başterzi, D.A. (2008). Toplumsal Yönüyle Annelik, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Anabilim Dalı (in Turkish).
• Boratav, Bolak H., G. Okman Fişek and H. Eslen Ziya (2018). Erkekliğin Türkiye Halleri. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları(in Turkish).
• Boratav, K. (2018). Türkiye İktisat Tarihi (1908-2015). İmge Yayınevi (In Turkish).
• Bozok, M. (2018). Türkiye’de Ataerkillik, Kapitalizm ve Erkeklik İlişkilerinde Biçimlenen Babalık, Fe Dergi 10, Sayı 2, pp.31-42. (In Turkish)
• Bozok, M. (2013). Constructing Local Masculinities: A Case from Trabzon, Turkey. The Department of Sociology, METU, Unpublished doctoral dissertation.
• Buğra, A. (2008) Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika. İletişim Yayınları. (In Turkish). Chodorow, N. (1978). The Reproduction of Mothering Psychoanalysis and the Sociology, University of California Press.
• Connell, R., and J. W. Messerschmidt. (2005) Hegemonic Masculinity: Rethinking the Concept. Gender & Society. (2005)19. Pp. 829-859.
• Connell, R. (2005), Globalization, Imperialism and Masculinities. inside the Handbook of Studies on Men & Masculinities, edited by Michael S. Kimmel, Jeff Hearn and R.W. Connell, pp. 71-89.
• Connell, R. (1997). Sexual Revolution. inside New Sexual Agendas edited by Lynne Segal, Macmillan Press Ltd, pp. 60-76.
• Connell, R (1995). Masculinities. Cambridge, England: Polity Press.
• Connell, R. (1987). Gender and Power: Society, the Person, and Sexual Politics. Polity Press.
• Demetriou, D. (2001). Z. “Connell’s Concept of Hegemonic Masculinity: A Critique”. Theory and Society, (2001): 2-30: pp. 337-361.
• Feldman, G. (2020). Neoliberalism and Poverty: An Unbreakable Relationship. Inside Routledge International Handbook of Poverty. Edited by Bent Greve. (2020). Pp. 340-350.
• Gerami, S. (2005). Islamist Masculinity and Muslim Masculinities. inside the Handbook of Studies on Men & Masculinities, edited by Michael S. Kimmel, Jeff Hearn and R.W. Connell, pp. 448-457.
• Gezer, Tuğrul, Y. (2018). Dindar Kadınların Annelik Algısı: Reçel Blog ve Müslüman Anneler Bloğunun Karşılaştırmalı Analizi, Fe Dergi, 10/2, (2018), pp.71-84 (in Turkish).
• Harvey, D. (2007). Neoliberalism as Creative Destruction. Geografiska Annaler, Series B, Human Geography, Vol. 88, No.2, pp. 145-158.
• Helvacioglu, B. (2006). The Smile of Death and the Solemncholy of Masculinity. in Islamic Masculinities, edited by Ouzgane, L. pp. 35-56. New York, Zed.
• Hoffmann, C. (2019). Neo-Ottomanism, Eurasianism or Securing the Region? A Longer View of Turkey’s Interventionism. Conflict, Security& Development, 19:3, pp. 301-307.
• Imam, Ayesha, M. (2018). Müslüman Dinsel Sağ (“Köktendinciler”) ve Cinsellik. Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik içinde, der. Pınar İlkkaracan, İletişim Yayınları, pp. 75-98, (in Turkish).
• Kalav, A. (2012). Namus ve Toplumsal Cinsiyet, Mediterranean Journal of Humanities, II/2(2012), pp. 149-161 (in Turkish).
• Kandiyoti, D. (2016). Locating the Politics of Gender: Patriarchy, Neo-liberal Governance and Violence in Turkey, Research and Policy on Turkey, 1:2, pp.103-118.
• Kandiyoti, D. (2013). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar [Concubines, Sisters, and Citizens]. Istanbul: Metis Yayınları, 2013 (in Turkish).
• Kaufman, M. (2002). Cracking the Armour: Power, Pain, and the Lives of Men. Published by Viking Penguin Group.
• Kimmel, M.S. (1993). Invisible Masculinities. Society. September/October. (1993) Pp. 28-35.
• MacKinnon, C.A. (1982). Feminism, Marxism, Method and the State: An Agenda for Theory, Signs, Vol.7, No:3, Feminist Theory, (1982), pp. 515-544.
• Mernissi, F. (2018). İslam’da Aktif Kadın Cinselliği Anlayışı. Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik içinde, der. Pınar İlkkaracan, İletişim Yayınları (2018), pp. 33-54, (in Turkish).
• Millett, K. (2016). Sexual Politics, Colombia University Press, 2016.
• Mernissi, F (2018). Bekaret ve Ataerki. Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik içinde, der. Pınar İlkkaracan, İletişim Yayınları (2018), pp. 99-113, (in Turkish).
• Marx, I. (2020). The Working Poor. Inside Routledge International Handbook of Poverty. Edited by Bent Greve. (2020). Pp. 245-255.
• Özbay, C. (2013). Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak, Doğu Batı, (2013), 63, pp. 185-204 (in Turkish).
• Özbay, C. (2010). Neoliberalizm ve Erkekliğin Halleri. Yeni Sol, Yeni Sağ. Edited by Armağan Öztürk, pp. 101-132, Ankara, Phoenix, 2010 (in Turkish).
• Özbay, F. (1992). Kadının Statüsü ve Doğurganlık, Türkiye'de Kadın Olgusu içinde, Necla Arat (yayına hazırlayan). Say Yayınları. Istanbul. 1992. pp.147-165 (in Turkish).
• Öztan, E. (2015). Annelik, Söylem ve Siyaset. Cogito Dergisi, Sayı: 81, Yaz, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2015, pp.91-107 (in Turkish).
• Plummer, K. (2005). Male Sexualities, inside the Handbook of Studies on Men & Masculinities, edited by Michael S. Kimmel, Jeff Hearn and R.W. Connell, pp. 178-195.
• Sancar, S, (2022). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti, İletişim Yayınları (in Turkish).
• Sancar, S. (2008). Erkeklik: İmkânsız İktidar. Metis Yayınları, (in Turkish).
• Segal, L. (2007). Slow Motion: Changing Masculinities, Changing Men. Third, Revised Edition, Palgrave Macmillan.
• Segal, L. (1997). Feminist Sexual Politics and the Heterosexual Predicament. inside New Sexual Agendas edited by Lynne Segal, Macmillan Press Ltd, pp. 77-89.
• Segell, G. (2019). Neo-colonialism in Africa and the Cases of Turkey and Iran, Insight on Africa, 11(2), pp. 184-199.
• Seidler, V.J. (2007). Masculinities, Bodies and Emotional Life. Men and Masculinities, Volum 10, Number 1, July 2007, pp. 09-21.
• Selek, P. (2014). Sürüne Sürüne Erkek Olmak, İletişim Yayınları, (in Turkish).
• Sirman, N. (2006). Akrabalık, Siyaset ve Sevgi: Sömürge-Sonrası Koşullarda Namus-Türkiye Örneği. Namus Adına Şiddet: Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar içinde, der: Shahrzad Mojab and Nahla Abdo, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, pp. 43-62 (in Turkish).
• Tezcek, F.O. (2021). Men, Masculinities and Poverty, inside Global Agenda in Social Science, edited by İsmail Şiriner, Murat Aydın, IJOPEC Publication Limited, Pp. 179-190.
• Tillion, G. (2006). Haremler ve Kuzenler, Çeviren: Nükhet Sirman&Şirin Tekeli, İstanbul: Metis Yayınları, (in Turkish).
• TUIK 2021, İstatistiklerle Kadın, 2021, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2021-45635 (17.08.2022), (in Turkish).
• Verdú Delgado, A. D. and C. Mañas Viejo (2017). Masculinities and Emotional Deficit: Linkages between Masculine Gender Pattern and Lack of Emotional Skills in Men who Mistreat Women in Intimacy. Masculinities and Social Change,6(2), (2017), pp.166-189.