18 Nisan 1960 Tarihli Tahkikat Komisyonu

Yıl 2010, Cilt: 34 Sayı: 267, 167 - 192, 27.02.2014

Selin Esen

Öz

ÖZET
18 Nisan 1960’ta DP’nin kurduğu TBMM Tahkikat Komisyonu Türk siyasal tarihinde
önemli bir yere sahiptir. Her şeyden önce bu komisyonun kurulması ve kararları
toplumun
muhalif kesimlerinin bir daha önü alınamayacak şiddetli tepkilerine neden olmuş; çok kısa
bir süre sonra da ordu yönetime el koymuştur. Komisyon CHP’nin ve bir kısım basının
yıkıcı faaliyetlerini araştırmak amacıyla kurulmuştur. Ancak Komisyona tanınan yetkiler
ve komisyonun aldığı kararlar incelendiğinde, bu komisyonun işlevinin “araştırma”nın çok
ötesinde olduğu anlaşılmaktadır. Bütün bunlardan, bu Komisyonunun DP iktidarına karşı olan
her türlü muhalefeti sindirmek ve susturmak amacıyla kurulduğu anlaşılmaktadır. Komisyonun
yetkileri ve aldığı kararlar incelendiğinde, bunların hem 1924 Anayasasına, hem de TBMM
İçtüzüğüne aykırı olduğu görülmektedir.
Anahtar sözcükler: Tahkikat Komisyonu,1924 Anayasası, DP, CHP, muhalefet, içtüzük

 

ABSTRACT
The committee of inquiry formed on April 18, 1960 by the ruling party (DP) in the Turkish
Grand National Assembly has a significant place in Turkish political history. First of all, the
formation and decisions of this committee gave rise to backlash of the dissident populations.
Even the proclamation of the state of siege by the government did not ease this opposition.
The military subsequently took over the government. The committee of inquiry was formed to
investigate ‘destructive activities’ of the main opposition party (RPP) and the opposition press.
As I study the powers given to the committee and its decisions, I have come to the conclusion
that the aim of this committee was beyond mere ‘investigation’. Namely, its purpose was to
suppress and intimidate all kind of opposition to the ruling party. Consequently, I have come
to a view that the formation, the powers, and the some of the decisions of this committee were
unconstitutional.
Keywords: The committee of inquiry, Constitution of 1924, DP, RPP, opposition,
investigation

Anahtar Kelimeler

-, Tahkikat Komisyonu, 1924 Anayasası, DP, CHP, muhalefet, içtüzük

18 Nisan 1960 Tarihli Tahkikat Komisyonu

Öz

Kaynakça

• Aldıkaçtı, Orhan (1970) Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları No. 1588. Arsel, İlhan (1973), Türk Anayasa Hukukunun Umumi Esasları, Ankara. Erem, Faruk (1973), Ceza Usulü Hukuku, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 324. Eroğul, Cem (1990), Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, Ankara: İmge Kitabevi. Esen, Bülent Nuri (1946), Anayasa Hukuku, Ankara: Milli Eğitim Basımevi. Ilıcak, Nazlı (1975), 15 Yıl Sonra 27 Mayıs Yargılanıyor Cilt 2, İstanbul: Kervan Yayınları. Karamustafaoğlu, Tunçer (1965), Yasama Meclisinde Komisyonlar, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 201, Kılçık, Haluk (1992), Adnan Menderes’in Konuşmaları, Demeçleri, Makaleleri Cilt X, Ankara: Demokratlar Kulübü Yayınları. Kili,S. ve Şeref Gözübüyük (1983), Türk Anayasa Metinleri, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Kunter, Nurullah (1986), Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul: Kazancı Yayınları. Onar, Erdal (1977), Meclis Araştırması, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 419. Özbudun, Ergun (1962), Parlamenter Rejimde Parlamentonun Hükümeti Murakabe Vasıtaları, Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No. 171.
• 192 mülkiye 2010 Cilt: XXXIV Sayı:267
• Özbudun, Ergun (2009), Türk Anayasa Hukuku 10. Baskı,Ankara: Yetkin Yayınları.
• Sarol, Mükerrem (1983), Bilinmeyen Menderes II, İstanbul: Kervan Kitapçılık.
• Soysal, Mümtaz (1976), 100 Soruda Anayasanın Anlamı 3. Baskı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Tanör, Bülent (2004), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri 11. Baskı, İstanbul: YKY.
• Yassıada Yüksek Adalet Divanı TutanakIarı- Anayasayı İhlal Davası (1962), Ankara: TBMM Matbaası
• Yassıada Yargılamaları Müşterek Müdafaa Kararlar Kararların Eleştirisi (1995), Ankara: Demokratlar Kulübü Yayınları No. 9.
• 1412 Sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (1973), İstanbul: Yasa Yayınları.
• Anayasa ve (1 Kasım 1956 Tarihli) Dahili Nizamname (1961), Ankara: TBMM Matbaası. T.C. Resmi Gazete (çeşitli sayılar) Ulus Gazetesi