Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Türkiye'de Sivil-Asker İlişkilerinin Dönüşümüne Bir Bakış: Küresel Eğilimler,AB Süreci ve Kürt Sorunu'nun Etkileri

Yıl 2010, Cilt: 34 Sayı: 268, 185 - 208, 27.02.2014

Özlem Kaygusuz

Öz

Özet
Modern toplumlarda sivil-asker ilişkilerinin 1990’lardan sonraki dönemi, bu ilişkilerin
uluslararası ölçekte bir demokratikleşme meselesi olarak tanımlandığı dönemdir. 2000’lerde
ise demokratik denetimin, farklı tarihselliklerin çizdiği çerçeve içinde nasıl hem demokrasinin
özüne aykırı olmayacak şekilde yerelleştirilebileceği ve aynı zamanda nasıl işleyen bir sistem
haline getirilebileceği tartışılmıştır. 1990’lardaki uluslararası eğilimlerden pek etkilenmeyen
Türkiye’de, AB’ye üyelik çerçevesinde başlayan silahlı kuvvetlerin dönüşümü sürecinin
olumlu bir noktada olduğunu iddia etmek mümkün görünmemektedir. Bu yazının amacı,
Türkiye’nin AB üyeliği sürecinde genel anlamda sivil-asker ilişkileri, daha somut olarak
Türkiye’de silahlı kuvvetlerin dönüşümü amacıyla yapılan yasal-kurumsal düzenlemelerin,
bu dönüşümün gerçekleştirilmesini neden sağlayamadığı sorusuna, özellikle 2000’li yıllardaki
gelişmeler açısından bakarak yanıt aramaktır.
Anahtar sözcükler: Türkiye, siyaset, ordu-siyaset ilişkileri.

 

A Discussion on the Transformation of the Civil-Military Relations in Turkey
during the Post-Cold War Years: Global Trends, EU Process and the Effects
of the Kurdish Question
Abstract
Concerning the civil-military relations in modern societies, the period after 1990s has been
defined as a period of democratization at the international level. However, during the 2000s,
the discussion has been revolved around the question of how to create particular models of
democratic control of the armed forces, for the societies having different historical backgrounds
and also as democratically functioning systems. Turkey was not so affected from the global
developments of the 1990s; but the process of democratic transformation of the civil-military
relations which was started as a part of the membership process of EU, is not at a promising
stage either. The objective of this paper is to find an answer to the question of why the legalinstitutional
transformations of the EU proceess could not guarantee the democratic control of
the armed forces in Turkey, especially during the 2000s.
Keywords: Turkey, politics, civil-military relations.

Anahtar Kelimeler

-, Türkiye, siyaset

Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Türkiye'de Sivil-Asker İlişkilerinin Dönüşümüne Bir Bakış: Küresel Eğilimler,AB Süreci ve Kürt Sorunu'nun Etkileri

Öz

Kaynakça

• Akay, Hale (2009).‘’Avrupa Birliği: Güvenlik ve Sivil-Asker İlişkileri’’, Ali Bayramoğlu ve Ahmet İnsel (der.). Almanak Türkiye 2006-2008: Güvenlik Sektörü ve Demokratik Denetim. İstanbul:Tesev içinde, s.82-96.
• Aydınlı, Ersel, Nihat Ali Özcan ve Doğan Akyaz (2006). ‘’The Turkish Military’s March Toward Europe’’, Foreign Affaris, C.85, S.1, s.77-90.
• Balancar, Ferda ve Esra Elmas (2009). ‘’Askerin Siyasete Müdahaleleri ve Ordu İçi Siyasallaşma’’, A. Bayramoğlu ve A. İnsel (der.). Almanak Türkiye 2006-2008: Güvenlik Sektörü ve Demokratik Denetim. İstanbul:Tesev içinde, s. 185-199.
• Bila, Fikret (2007). Komutanlar Cephesi. İstanbul: Detay Yayıncılık. Birand, M.Ali ‘’TSK’ya gerçek bir modernizasyon gerekiyor’’, Posta, 4 Eylül 2010.
• Bland, Douglas L. (1999). ‘’A unified theory of civil-military relations’’, Armed Forces and Society, C.26,S.1, s.16.
• Bland, Douglas L. (2001). ‘’Patterns in Liberal-Democratic Civil-Military Relations’’, Armed Forces and Society, C.27, S.4, s. 525-526.
• Born, Hans, Maria Caparini, Karl W. Haltinder ve Jürgen Kuhlman (2006). ‘’Civilians and the Military in Europe’’, Hans Born, vd. (der). Civil-Military Relations in Europe: : Learning from crises and institutional change. London: Routledge içinde, s.3-17.
• Born, Hans, Maria Caparini, Karl Haltiner (2006). ‘’Patterns of democratic governance of civilmilitary relations’’, Hans born vd. (der.). Civil-Military Relations in Europe: Learning from crises and institutional change. London: Routledge içinde, s. 235-255.
• Born, Hans (2006). ‘’Democratic Control of Armed Forces: Relevance, Issues and Research Agenda’’, Giuseppe Caforio (der.). Handbook of the Sociology of the Military. NY: Springer içinde, s. 151-165.
• Caforio, Giuseppe (2006), ‘’Some Historical Notes’’, Giuseppe Caforio (der.). Handbook of the Sociology of the Military. NY: Springer içinde, s.7-26.
• Cizre, Ümit (2003). ‘’Demythologizing the National Security Concept: The Case of Turkey’’, Middle East Journal, C.57, S.2, s. 213-229.
• Cizre, Ümit (2004). ‘’Problems of democratic governance of civil-military relations in Turkey and the European Union enlargement zone’’, European Journal of Political Research, C.43, s.107-125.
• Cottey, Andrew, T. Edmund ve A. Forster (2002). ‘’The Second Generation Problematic: Rethinking Democracy and Civil-Military Relations’’, Armed Forces and Society, C.29, S.1, s.31-56. Çalışlar, Oral, ‘’Başbuğ Konuşurken Güneydoğu’da’’ Radikal, 15 Eylül 2009.
• Feaver, Peter D. (1996). ‘’The Civil-Military Problematique: Huntington, Janowitz and the Civilian Control’’, Armed Forces and Society, C. 23, S.2, s.
• Feaver, Peter D.(2003). Armed Servants: Agency,Oversight, and Civil-Military Relations, Cambridge: Harvard University Press.
• Huntington, Samuel P. (2004). Asker ve Devlet: Sivil-Asker İlişkilerinin Kuram ve Siyasası, çev.K. Uğur Kızılaslan, İstanbul: Salyangoz Yayınları.
• Huntington, Samuel P. (1996). Üçüncü Dalga: Yirminci Yüzyılın Sonlarında Demokratlaşma, çev. Ergun Özbudun, Ankara: Yetkin Yayınları.
• 208 mülkiye 2010 Cilt: XXXIV Sayı:268
• İnsel, Ahmet ve Ali Bayramoğlu (2004). Bir Zümre, Bir Parti: Türkiye’de Ordu. İstanbul:Birikim Yayınları.
• İnsel, Ahmet, ‘’ Vesayet rejiminden çıkış manzaraları’’, Radikal, 10 Ağustos 2010. Kemal, Lale ‘’Asker vuruşarak kışlasına çekiliyor’’, Taraf, 11 Eylül 2010.
• Linz, Juan J. ve Alfred Stepan (1996). Problems of Democratic Transition and Consolidation: Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe, Baltimore, London: The Johns Hopkins University Press.
• Özdağ, Ümit (2007). Türk Ordusunun PKK Operasyonları (1984-2007). İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Rukavishnikov, Vladimir O. ve Michael Pugh (2006). ‘’Civil-Military Relations’’, Giuseppe Caforio (der.). Handbook of the Sociology of the Military. NY: Springer içinde, s.131-149.
• Sarkesian, Sam (1981). ‘’Military professionalism and Civil-Military Relations in the West’’, International Science Review, C. 2. s.283-297.
• Stepan, Alfred (1973). Authoritarian Brazil, New Heaven: Yale University Press.
• Stepan, A. (1988). Rethinking Military Politics: Brazil and the Southern Cone, Princeton: Princeton University Press. Tokgöz, Ersin ‘’Askerci(k)ler ağlıyor’’, Radikal, 9 Ağustos 2010.
• Ülman, Burak (1998). ‘’Türkiye’nin Yeni Güvenlik Algılamaları ve Bölücülük’’, Gencer Özcan ve Şule Kut (der.) En Uzun Onyıl. İstanbul: Boyut. Yetkin, Murat, ‘’Başbuğ Kime ve Neden Şimdi Konuştu?’’, Radikal, 16 Eylül 2009.