Neoliberal Zeitgeist, Lifelong Learning and Employment Relations: A Critical Analysis of Lifelong Learning Policies

Yıl 2014, Cilt: 38 Sayı: 2, 67 - 92, 12.07.2014

Fuat Güllüpınar Emre Gökalp

Öz

As a prominent discourse of neoliberal regime, lifelong education/learning is discussed around the concepts of information-based economy and competition. The underlining assumption of this liberal rhetoric, which sanctifies lifelong learning is that companies need educated labour so that they can easily compete each other within the context of the information-based global economy. This study claims that while the recent theory and policies of life-long learning function to create a stable condition for capital, it also offers the grounds for an unstable working life. Neoliberal economy is based on flexibility, half-time, insecure and contracted labour. The new regime demands radical transformations from individuals who are framed as flexible, permanently ready, selfrenovative, instantly prepared and “employable” subjects through the discourse of lifelong learning. Lifelong learning also complies with the neoliberal Zeitgeist in that neoliberalism tries to disseminate the concepts of risk, ambiguity, and discontinuity instead of progress, stability and security in the working life. Thus, the discourse of lifelong learning implies that the recent working conditions have much risk without permanent-employment guarantees, and lifelong education is presented as the only way to overcome and/or manage the risks. In addition, this process imposes individual responsibility for permanent “employability” by adapting to lifelong learning. This study focuses on the possibilities and conditions for dissociating lifelong learning from its delimitation to the neoliberal content. In this frame, it is urgent to transform the aims of lifelong learning from constructing the vocational capacity and training in the service of market into capacity development for tolerance, negotiation, conflict resolution, democratic communication and civil relations, based upon trust. This article emphasized the need to reconceptualises lifelong learning beyond the credentials of the new economy that impose fetishism with certification and “the nightmare of uselessness” with a view to social justice. To this extent, it proposes that lifelong learning should be reconsidered not from the perspective of marketing or management but within the holistic framework of social goals, public benefit and critical understanding.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalism, lifelong learning, spectre of uselessness, european union, employability.

Neoliberal Zamanın Ruhu, Yaşam Boyu Öğrenme ve İstihdam İlişkileri: Yaşam Boyu Öğrenme Politikaları’nın Eleştirel Bir Analizi

Öz

Neoliberal birikim rejiminin bir söylemi olarak yaşam boyu öğrenme, bilgi-temelli ekonomi ve rekabet gücü kavramları etrafında tartışılmaktadır. Yaşam boyu öğrenmeyi kutsayan bu liberal retoriğin altında yatan varsayım, şirketlerin bilgi-temelli küresel ekonomi içinde rekabet edebilmeleri için eğitimli iş gücüne ihtiyaçları olduğudur. Yaşam boyu öğrenme kavramı işsizlik ve kalkınma için neredeyse bir kutsal çözüm olarak sunulmaktadır. Bu çalışma, yaşam boyu eğitim anlayışının son yıllarda ortaya çıkan teori ve uygulamalarının; sermaye için istikrarlı bir iklimin yaratılmasına hizmet ederken işçiler için istikrarsız bir yaşamın temeli olarak işlev gördüğünü öne sürmektedir. Neoliberal ekonomi rejiminin temeli esneklik, yarı zamanlı çalışma, güvencesiz çalışma, sözleşmeli çalışma vb. olarak karşımıza çıkmaktadır. Bütün bu değişimler, bireylerin çalışma yaşamlarında radikal dönüşümler talep etmektedir: Yaşam boyu öğrenme etkinlikleri sayesinde esnek, her an kendisini yenileyen, her gün yeniden kendisini hazır kılan, çeşitli işleri aynı anda yapabilen ve her an “istihdam edilebilir” bir birey. Yaşam boyu öğrenme, neoliberal zamanın ruhuna uygun bir söylem olmaktadır. Günümüzde egemen olan neoliberalizm; çalışma yaşamında istikrar, ilerleme, devamlılık vb. kavramların yerine belirsizlik, süreksizlik, risk ve bilinemezlik vb. kavramları ikame etmeye çalışmaktadır. Dolayısıyla, yaşam boyu eğitim günümüzde çalışma yaşamının risklerle dolu olduğunu, hiçbir işin garantisinin olmadığını ve riskleri yönetmenin ya da üstesinden gelmenin bir yolu olarak yaşam boyu eğitime işaret etmektedir. Daha önemlisi, bu süreçte yaşam boyu eğitimle kendini sürekli “istihdam edilebilir kılmak” tamamen bireylerin yüklenmesi gereken bir “sorumluluk” olarak formüle edilmektedir. Bu çalışmada, yaşam boyu öğrenme anlayışının neoliberal içeriğinden arındırılmasının koşulları ve imkânları üzerinde durulacaktır. Bu çerçevede, yaşam boyu öğrenmenin, piyasanın hizmetine sunulan mesleki beceri ve yetenek eğitimi olmaktan çıkartılarak; tolerans, müzakere, çatışma çözümleri, demokratik iletişim ve güvene dayalı sivil ilişki modellerinin ve yeteneklerin öğretildiği bir eğitime dönüştürülmesinin potansiyeli tartışılacaktır. Yaşam boyu öğrenmenin, yeni ekonominin beraberinde getirdiği sertifika fetişizminden ve çalışanlar için yarattığı “işe yaramazlık kâbusu”ndan kurtarılarak, sosyal adaleti de içerecek şekilde geniş bir perspektifle yeniden düşünülmesi gerektiği vurgulanacaktır. Bu bağlamda, yaşam boyu öğrenmenin piyasa ve işletme perspektifinden değil, sosyal amaçlar, kamusal fayda ve eleştirel anlayış çerçevesinde bütünsel olarak yeniden ele alınması önerilecektir.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, yaşam boyu öğrenme, işe yaramazlık kâbusu, avrupa birliği, istihdam edilebilirlik / Neoliberalism, lifelong learning, spectre of uselessness, european union, employability

Kaynakça

• Aspin D N ve Chapman J D (2000). Lifelong Learning: Concepts and Conceptions. International Journal of Lifelong Education, 19(1), 2-19.
• Avrupa Komisyonu (2000) Commission Staff Working Paper. A Memorandum on Lifelong Learning, http://www.see-educoop.net education_in/pdf/lifelong-oth-enl-t02.pdf
• Bağcı E Ş (2010). Neoliberalizm ve Yaşam Boyu Eğitim: Gerçeği Gizleyen Büyülü Sözler. Eğitim, Bilim, Toplum, 30, 53-76.
• Bansel P (2007). Subjects of Choice and Lifelong Learning. International Journal of Qualitative Studies in Education, 20(3), 283-300.
• Beck U (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru. İstanbul: İthaki.
• Biçer Ö ve Kurtulmuş-Kıroğlu M M (2011). Türkiye’de Eğitim ve İstihdam Politikaları Bağlamında Yaşam Boyu Eğitim ve Sürekli Eğitim Merkezleri. İçinde: Ercan F ve Korkusuz-Kurt S (der), Metalaşma ve İktidarın Baskısındaki Üniversite, İstanbul: SAV Yayınları, 475-499.
• Bologna Bildirgesi (1999) https://bologna.yok.gov.tr/?page=yazi&i=6 Son erişim tarihi, 25/04/2014.
• Bora A vd. (2011). “Boşuna mı Okuduk?” Türkiye’de Beyaz Yakalı İşssizliği. İstanbul: İletişim Yayınları
• Borg C ve Mayo P (2005). The EU Memorandum on Lifelong Learning. Old Wine in New Bottles? Globalisation, Societies and Education, 3(2), 203-225.
• Bourdieu P (1998). Acts of Resistance. Cambridge: Polity Press.
• Brine J (2006). Lifelong Learning and the Knowledge Economy: Those That Know and Those That Do Not—the Discourse of the European Union. British Educational Research Journal, 32(5), 649-665.
• Büyükdüvenci S (1983). Yaşamboyu Eğitim Felsefesi Üzerine. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(2), 225-242.
• Crossouard B M ve Aynsley S (2010). Vocational Lifelong Learners? International Journalof Lifelong Education, 29(6) 679-692.
• Cruikshrank J (2002). Lifelong Learning or Re-training for Life: Scapegoating the Worker. Studies in Education of Adults, 34(2), 140-155.
• Cruikshrank J (2007). Lifelong Learning and the New Economy: Rhetoric or Reality?. Canada Education, 47, 32-37.
• Down B (2009). Schooling, Productivity and The Enterprising Self: Beyond Market Values. Critical Studies in Education, 50(1), 51-64.
• Edwards R. ve Usher R (2001) Lifelong Learning: A Postmodern Condition of Education? Adult Education Quarterly, 51(4): 273-287.
• European Commission (2002). 14th CEIES Seminar Measuring Lifelong Learning (Luxembourg). http://libserver.cedefop.europa.eu/vetelib/eu/pub/ eurostat/2002_0005_en.pdf Son erişim tarihi: 31/12/2011.
• European Council (2000). Presidency Conclusion Lisbon European Council (http:// europa.eu.int/european_council/conclusions/index_en.htm) Son erişim tarihi, 24/04/2014.
• Foucault M (1979). Discipline and Punish: The Birth of the Prison. Harmondsworth, UK:Penguin.
• Field J (2001). Lifelong Education. International Journal of Lifelong Education, 20(1), 3–15.
• Gelpi E (1980). Politics and Lifelong Education Policies and Practices. İçinde: Cropley A J (der), Towards a System of Lifelong Education. Elmsford, NY: Pergamon Press, 16-31.
• Gündoğan N (2003). Avrupa Birliği Ülkelerinde Bir İstihdam Politikası Olarak Yaşamboyu Öğrenme ve Örnek Uygulamalar. Kamu-İş Dergisi, 7(2), 1-14.
• Marshall T H (2000). Yurttaşlık ve Toplumsal Sınıflar. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Martin I (2003). Adult Education, Lifelong Learning and Citizenship: Some Ifs and Buts. International Journal of Lifelong Education, 22(6): 566-579
• Mayo P (2009) Competitiveness, Diversification and The international Higher Education Cash Flow: The EU’s Higher Education Discourse Amidst The Challenges of Globalisation. International Studies in Sociology of Education, 19(2), 87-103.
• Olsson M (2006). Understanding The Mechanisms of Neoliberal Control: Lifelong Learning, Flexibility and Knowledge Capitalism. International Journal of Lifelong Education, 25(3), 213-230.
• Olsson M ve Peters M A (2005). Neoliberalism, Higher Education and the Knowledge Economy: From the Free Market to Knowledge Capitalism, Journal of Education Policy, 20(3), 313-345.
• Özcan A (2008). Avrupa Birliğinin Yaşam Boyu Öğrenme Stratejileri: AB Resmi Belgelerinde Yaşam Boyu Öğrenmenin İncelenmesi. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.) Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Preston R (1999). Critical Approaches to Lifelong Education. İçinde: Soudien C Kallaway P ve Breier M (der), Education, Equity and Transformation. Hamburg: Kluwer Academic Publishers, 561-574.
• Peters M (2001). Education, Enterprise Culture and the Entrepreneurial Self: A Foucauldian Perspective. Journal of Educational Enquiry, 2(2), 58-71.
• Reid A (1996). Shakedown: How the New Economy is Changing Our Lives. Toronto: Doubleday.
• Riddell S Ahlgren L ve Weedon E (2009). Equity and Lifelong Learning: Lessons from Workplace Learning in Scottish SMEs. International Journal of Lifelong Education, 28(6), 777-795.
• Sayılan F (2006). Küresel Aktörler DB ve GATS ve Eğitimde Neoliberal Dönüşüm. Jeoloji Mühendisleri Odası Haber Bülteni, 4:44-51.
• Sennett, R (2012a) Yeni Kapitalizmin Kültürü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R (2012b). Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Spring J (2008). Research on Globalization and Education. Review of Educational Research, 78(2), 330–363.
• Stanford J (2001). Education is Great. But It’s No Guarantee of a Better Life. The CCPAMonitor, 8(5), 28-41.
• Stenfors‐Hayes T, Griffiths C ve Ogunleye J (2008). Lifelong Learning for All? Policies,Barriers and Practical Reality for a Socially Excluded Group. International Journal of Lifelong Education, 27(6), 625-640.
• Tan M (2005). Yaşam Boyu Öğrenme ve Toplumsal Cinsiyet Boyutunda Kimi İçermeleri. İçinde: Sayılan F ve Yıldız A (der), Yaşam Boyu Öğrenme Sempozyum Bildirileri. Ankara: Pegema Yayınları.
• Tuschling A ve Engemann C (2006). From Education to Lifelong Learning: The Emerging Regime of Learning in the European Union. Educational Philosophy and Theory, 38(4), 451-469.
• Turan S (2005). Öğrenen Toplumlara Doğru Avrupa Birliği Eğitim Politikalarında Yaşam Boyu Öğrenme. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 5(1), 87-98.
• Ünal L I (2007). Yaşamboyu Öğrenme: Bir Müebbet Mahkumiyet mi?, Halkın Hakları Forumu Çalışma Grubu, Ankara. Web: http://www.halkevleri.org.tr/halkinhaklariforumu/index.php?eylem=oku&no=2763 Son erişim tarihi, 12/03/2013.