Ötekinin İmgesiyle Karşılaşma ve İzleyicinin Etik Sorumluluğu: Alan Kurdi İmgesi Üzerine Eleştirel Düşünceler

Yıl 2017, Cilt: 41 Sayı: 4, 3 - 28, 15.12.2017

Tuğba Taş

Öz

 Bu makalede Suriye’deki savaştan kaçarak Bodrum’dan Yunanistan’a geçmeye çalışan ailesiyle birlikte bindiği lastik botun devrilmesi sonucu hayatını kaybeden üç yaşındaki Alan Kurdi’nin ikonik hale gelen fotoğrafı bağlamında, fotoğraflanan özne ile izleyici arasında kurulabilecek etik ilişkinin sınırları sorgulanacaktır. Bu ilişki Fransız düşünür Emmanuel Levinas’ın “ötekinin yüzü” kavramı çerçevesinde tartışmaya açılacaktır. Levinas’a göre “ötekinin yüzü”, bizi etik bir duruşa davet eder ve “öldürmeyeceksin” buyruğunu beraberinde getirir. Judith Butler, Levinas’ın “öteki” kavramını savaşa ilişkin fotoğraflara tercüme eder ve fotoğraftaki yüzün izleyiciden etik bir duruş talep ettiğini öne sürer. Öte yandan Butler ötekinin medya tarafından insanlıktan çıkarılacak bir tarzda çerçevelenmesiyle bu talebin geçersiz kılındığının altını çizer. Alan Kurdi’nin fotoğrafı medyada insanlıktan çıkarılmış bir öteki olarak çerçevelenmemiş gibi gözükmektedir, buna karşın haberlerin okuyucu yorumları kısmında ve online fikir paylaşım platformlarında ırkçı, ayrımcı yorumlar yapılmıştır. Çalışmada özellikle bu yorumlar analiz edilerek izleyicinin Levinas’ın etik duruş talebine yanıt vermemesinin nedenleri tartışılacak; izleyicinin fotoğrafı yorumlama tarzının temelinde sadece tekil bir görüntünün değil, bu görüntünün alımlandığı bağlamı önceleyen, mültecilere ilişkin haberlerdeki mülteci karşıtı çerçevenin etkili olduğu savunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Alan Kurdi, Emmanuel Levinas, Judith Butler, fotoğraf, acının imgesi.

Kaynakça

• Ahmed S (2014). Duyguların Kültürel Politikası. Çev. S Komut, İstanbul: Sel.
• Barthes R (1977). Image-Music-Text. New York: Farrar, Straus&Giroux.
• Bernasconi R (2011). Levinas Okumaları. Çev. Z Direk, İstanbul: Pinhan.
• Butler J (2005). Kırılgan Hayat: Yasın ve Şiddetin Gücü. Çev. B Ertür, İstanbul: Metis.
• Butler J (2015). Savaş Tertipleri. Çev. Şeyda Öztürk, İstanbul: YKY.
• Chouliaraki L (2012). Between Pity and Irony – Paradigms of Refugee Representation in Humanitarian Discourse. İçinde: K Moore, B Gross ve T Threadgold (Ed.), Migrations and the Media, New York: Peter Lang. 13-33.
• Chouliaraki L (2006). The Spectatorship of Suffering. Londra: Sage.
• Chouliaraki L ve Stolic T (2017). Rethinking Media Responsibility in the Refugee ‘Crisis’: A Visual Typology of European News. Media, Culture & Society, 1–16. DOI: 10.1 77/0 1634 43717726163
• Çoban Keneş H (2016). Metaforun Ayrımcı Hegemonyanın İnşasındaki Rolü: Suriyelilerin Haberleştirilmesinde Metafor Kullanımı. Gaziantep University Journal of Social Science, 14(2), 253-280.
• Direk Z (2005). Başkalık Deneyimi: Kıta Avrupası Felsefesi Üzerine Denemeler. İstanbul: YKY.
• Direk Z (2011). “Cuma Adlı Adamlar’da Levinas Hakkında Sohbet.” Sohbeti yapanlar: Halil Turhanlı ve Ömer Madra. http://acikradyo.com.tr/arsiv-icerigi/cuma-adli- adamlarda-levinas-hakkinda-sohbet Son Erişim Tarihi: 13.08.2017.
• Doğanay Ü ve Çoban Keneş H (2016) Yazılı Basında Suriyeli ‘Mülteciler’: Ayrımcı Söylemlerin Rasyonel ve Duygusal Gerekçelerinin İnşası. Mülkiye Dergisi, 40(1), 143-184.
• D’Orazio F (2015). “Journey of an Image: From a Beach in Bodrum to Twenty Million Screens Across the World.” İçinde: F Vis ve O Goriunova (ed.) The Iconic Image on Social Media: A Rapid Research Response to the Death of Aylan Kurdi. The Visual Social Media Lab. 11-19. https://research.gold.ac.uk/14624/1/KURDI%20REPORT.pdf
• El-Enany N (2016). Aylan Kurdi: The Human Refugee. Law Critique, 27, 13-15.
• Fiske J (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev. S İrvan, Ankara: Ark.
• Levinas E (2002). Başka’nın İzi. İçinde: Z Direk ve E Gökyaran (haz.), Sonsuza Tanıklık: Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar, Çev. M Atıcı vd., İstanbul: Metis, 129-146.
• Levinas E (2002a). Öz ve Çıkarsızlık. İçinde: Z Direk ve E Gökyaran (haz.), Sonsuza Tanıklık: Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar, Çev. M Atıcı vd., İstanbul: Metis, 147-163.
• Levinas E (2002b). Fenomenolojiden Etiğe. İçinde: Z Direk ve E Gökyaran(haz.), Sonsuza Tanıklık: Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar, Çev. M Atıcı vd., İstanbul: Metis, 260- 283.
• Levinas E (2002c). Etik ve Sonsuz. İçinde: Z Direk ve E Gökyaran (haz.), Sonsuza Tanıklık: Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar, Çev. M Atıcı vd., İstanbul: Metis, 295- 344.
• McRobbie A (2006). Vulnerability, Violence and (Cosmopolitan) Ethics: Butler’s Precarious Life. The British Journal of Sociology, 57(1), 69-86.
• Morse T (2016). The Consturction of Grievable Death: Toward an Analytical Framework for the Study of Mediatized Death. European Journal of Cultural Studies, 1-17. DOI: 10.1177/1367549416656858.
• Morse T (2017). Mediatized War and the Moralizing Function of News About Disruptive Events. Journalism, 1-18. DOI:10.177/1464884917693861.
• Redmond R (2015). Another Weekend of Tragedy Marks the Mediterranean, with up to 40 Refugees Dead. http://www.unhcr.org/55ff19226.html. Son Erişim Tarihi, 10.12.2017.
• Silverstone R (2008). Media and Morality: On the Rise of the Mediapolis. Cambridge: Polity.
• Türk D (2013). Öteki, Düşman, Olay: Levinas, Schmitt ve Badiou’da Etik ve Siyaset. İstanbul: Metis.