AB ve Türkiye Mevzuatında Çocuk İşgücünün İş Sağlığı ve Güvenliği

Yıl 2017, Cilt: 41 Sayı: 3, 111 - 145, 30.10.2017

Naciye Yıldız

Öz

Günümüzde farklı ekonomik sektörlerde çocuklar çalıştırılmaya devam etmektedir. Çocuklar yoksulluk ve diğer nedenlerle çalışmak zorunda kalmaktadırlar. Ucuz, örgütsüz, savunmasız, itaatkar olması çocuk emeğine olan talebi artırmaktadır. Çocukların çalışması bedensel ve ruhsal gelişimlerini olumsuz etkilemektedir. Çocuk çalışanlar eğitimsiz, donanımsız ve deneyimsiz olduğu için yetişkin çalışanlarla karşılaştırıldığında daha fazla iş kazası geçirmektedir. Yetişkin çalışanlar için tehlikeli olmayan işler çocuk çalışanları için riskli olabilmektedir. Bu bağlamda iş sağlığı ve güvenliği alanında çocuk çalışanlar özel bir grubu oluşturmaktadır. Bu nedenle çocuk çalışanlar için ayrı yasa ve programlar gerekmektedir. Bu makale AB ve Türkiye’nin çalışan çocuklara ilişkin iş sağlığı ve güvenliği mevzuatlarını karşılaştırmalı bir biçimde incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk işgücü, çalışan çocuklar, iş sağlığı ve güvenliği, Avrupa Birliği, Türkiye.

Kaynakça

• AB Konseyi (94/33/EG) Kararı. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/PDF/?u ri=CELEX:31994L0033&rid=1. Son erişim tarihi, 27.04.2016.
• Akyan M A ve Atak N (2004). Çankırı Sanayi Sitesinde Çalışan Çocuklar ve Çalışma Koşulları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57(53), 139-151. http://dergiler. ankara.edu.tr/dergiler/36/199/1616.pdf. Son erişim tarihi, 16. 02. 2016.
• Birleşik Metal-İş (2016). İş Cinayetleri ve Kayıtdışlık Raporu. http://birlesikmetal.org/ basin/ba_2016/ba_2016-04-28_rapor.pdf. Son erişim tarihi, 4.05.2016.
• Bönig J (2012). Zur Geschichte der Kinderarbeit in Deutschland und Europa. Aus Politik und Zeitgeschichte, 62 Jahrgang, 43/2012, 3-9. http://www.bpb.de/apuz/146093/ kinderarbeit. Son erişim tarihi, 21.06.2016.
• Demir F (2010). Çalışma Hayatında Çocukların Korunması, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Özel Sayı, 2010, 547-577. http://hukuk.deu.edu.tr/ dosyalar/dergiler/dergimiz-12-ozel/2-ozel/1-fevzidemir.pdf. Son erişim tarihi, 29. 09. 2017.
• DİSK-AR (2015). Türkiye’de Çocuk İşçiliği Gerçeği Raporu-2015 http://disk.org. tr/2015/04/disk-ar-turkiyede-cocuk-isciligi-gercegi-raporu-2015/. Son erişim tarihi, 17.02.2016.
• Dörr N (2004). 165 Jahre Einschraenkung der Kinderarbiet in Preussen: Ein Beitrag zum Beginn Sozialgesetzgebung in Deutschland. Menschen RechtsMagazin, Heft2/2004, 141-151. http://www.lehrer-wichert.de/uploads/seite_141_151.pdf. Son erişim tarihi, 07. 03. 2016.
• Erder S ve Lordoğlu K (1993). Geleneksel Çıraklıktan Çocuk Emeğine: Bir Alan Araştırması. http://www.fes-tuerkei.org/media/pdf/Publikationen%20Archiv/ Ara%C5%9Ft%C4%B1rma%20Sonu%C3%A7lar%C4%B1/1993/Geleneksek%20 %C3%87%C4%B1rakl%C4%B1ktan%20%C3%87ocuk%20Eme%C4%9Fine%20Bir%20 Alan%20Ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1.pdf. Son erişim tarihi, 12.05.2016.
• Günöz M (2007). Türkiye’de Çocuk İşçiliği Sorunu ve Çözüm Önerileri. T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Uzmanlık Tezi. Ankara: 2007. http://statik.iskur.gov.tr/tr/rapor_bulten/uzmanlik_tezleri/ MUSTAFA%20G%C3%9CN%C3%96Z%20(T%C3%9CRK%C4%B0YE%E2%80%99DE%20 %C3%87OCUK%20%C4%B0%C5%9E%C3%87%C4%B0%C4%9E%C4%B0%20 SORUNU%20VE%20%C3%87%C3%96Z%C3%9CM%20%C3%96NER%C4%B0.pdf. Son erişim tarihi, 3. 02. 2016.
• ILO 182 nolu En Kötü Biçimlerdeki Çocuk İşçiliği’nin Yasaklanması ve Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Acil Eylem Sözleşmesi. http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377311/lang--tr/index.htm. Son erişim tarihi, 9.02.2016.
• ILO (2006). Das Ende der Kinderarbeit-zum Greifen nah. http://www.ilo.int/public/ german/standards/relm/ilc/ilc95/pdf/rep-i-b.pdf. Son erişim tarihi, 21.06.2016.
• ILO 138 N0’lu Asgari Yaş Sözleşmesi. http://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377287/lang--tr/index.htm. Son erişim tarihi, 9. 02. 2016.
• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (İSGK) . http://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.6331.pdf. Son erişim tarihi, 25. 09. 2017.
• İşçi Sağlığı ve Güvenliği Meclisi (2017). 2016 yılında en az 1970 işçi yaşamını yitirdi.
• http://www.guvenlicalisma.org/index.php?option=com_content&view=article& id=18379:2016-yilinda-en-az-1970-isci-yasamini-yitirdi&catid=149:is-cinayetleri-raporlari&Itemid=236. Son erişim tarihi, 25.09.2017.
• Karatay A (2007). Cumhuriyet Dönemi Korunmaya Muhtaç Çocuklara İlişkin Politikanın Oluşumu. Marmara Üniv., Sos. Bil. Enst., Doktora Tezi. http://www.manevisosyalhizmet. com/wp-content/uploads/2009/07/cumhuriyet-donemi-korunmaya-muhtac-cocuklara-iliskin-politikanin-olusumu.pdf. Son erişim tarihi, 21.06.2016.
• KOM ( 91/543). http://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/PDF/?uri=CELEX:51 991PC0543&rid=1. Son erişim tarihi, 26.04.2016.
• KOM (2004/0105). http://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/?qid=1461673156 471&uri=CELEX:52004DC0105. Son erişim tarihi, 26.04.2016.
• KOM (67/125/EWG). http://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/PDF/?uri=CELEX :31967H0125&rid=2. Son erişim tarihi, 26.04.2016.
• Kuschnereit J (2001). Handelspolitik gegen Kinderarbeit? Die begrenzte Wirksamkeit von Sozialklauseln. IPG 3/2001, 287-302. http://library.fes.de/pdf-files/ipg/ipg-2001- 3/artkuschnereit.pdf. Son erişim tarihi, 08.03.2016.
• Liebel M ve Saadi I (2011). Kinderarbeit und ihre Ausrottung bleiben ein Mysterium. Anmerkungen zum Child Labour Report 2010 der İnternationalen Arbeitsorganisation. Diskurs Kindheits- und Jugendforschung, Heft 3-2011, 333.337. http://www.budrich-journals.de/index.php/diskurs/article/viewFile/5463/4603. (Son erişim tarihi, 04.40.2016.
• Marx K (2007). Felsefenin Sefaleti. Çev. Ahmet Kardam, Ankara: Sol Yayınları.
• Mesleki Eğitim Kanunu (MEK). http://mevzuat.meb.gov.tr/html/3.html. Son erişim tarihi, 25.09.2017.
• Onur B (2005). Türkiye’de Çocukluğun Tarihi. Ankara: İmge Kitabevi.
• OSHA-EU (2006). Ihr Recht auf einen sicheren und gesunden Arbeitsplatz-Hinweise für jungen Menschen. https://osha.europa.eu/de/tools-and-publications/publications/ factsheets/65/view/. Son erişim tarihi, 27. 04. 2016.
• OSHA-EU (2013). Mehrjaeriges Strategieprogramm (MSP) 2014-2020. https://osha. europa.eu/de/tools-and-publications/publications/corporate/eu-osha-multi-annual-strategic-programme-2014-2020/view. Son erişim tarihi, 12.05.2016.
• OSHA-EU (2016a). Sicherheit junger Arbeitnehmer-Hinweise für Arbeitgeber. https:// osha.europa.eu/de/tools-and-publications/publications/factsheets/61/view/. Son erişim tarihi, 10.05.2016.
• OSHA-EU (2016b). Sicherheit junger Arbeitnehmer-Hinweise für Aufsichtführende. https://osha.europa.eu/de/tools-and-publications/publications/factsheets/62/view/. Son erişim tarihi, 10.05.2016.
• OSHA-EU (2016c). Sicherheit junger Arbeitnehmer- Hinweise für Eltern. https://osha. europa.eu/de/tools-and-publications/publications/factsheets/63/view/. Son erişim tarihi, 10.05.2016.
• Özbek N (2004). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyal Devlet. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ProNATS. http://www.pronats.de/informationen/faqs/definition-von-kinderarbeit/. Son erişim tarihi, 05.40.2016.
• Selik M (1974). 100 Soruda İktisadi Doktrinler Tarihi. 2. Baskı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Tokuç B Evren SMH ve Ekuklu G. (2009). Edirne ve Hayrabolu Mesleki Eğitim Merkezi Öğrencilerinde Umutsuzluk ve Sürekli Kaygı Düzeyleri. TAF Preventive Medicine Buletin, 2009: 8(2), 155-160, http://www.scopemed.org/fulltextpdf.php?mno=528. Son erişim tarihi, 12.02. 2016.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2013). Çocuk İşgücü Anketleri Sonuçları 2012. http:// www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13659#. Son erişim tarihi, 9.02. 2016.
• UİS (Ulusal İstihdam Stratejisi) (2016). Eğitim ve İstihdam İlişkisinin Güçlendirilmesi. h t t p : / / w w w . u i s . g o v . t r / m e d i a / 1 3 8 2 / e % C 4 % 9 F i t i m - % C 4 % B 0 s t i h d a m - %C4%B0li%C5%9Fkisinin-gue%C3%A7lendirilmesi-tpe.pdf. Son erişim tarihi, 3. 05. 2016.
• Yıldız A (2016). Türkiye’de Adaletin ve Çocuk İşçiliğinin Özeti. http://www.guvenlicalisma. org/index.php?option=com_content&view=article&id=12274:ahmet-yildiz-turkiyede-adaletin-ve-cocuk-isciliginin-ozeti&catid=153:cocuk-iscilik&Itemid=242. Son erişim tarihi, 13.05.2016.