Anadolu Kentlerinin Ekonomik ve Politik Alanında Yeni Bir Aktör: Vakıf Üniversiteleri

Yıl 2018, Cilt: 42 Sayı: 3, 347 - 370, 26.10.2018

Mehmet Ali Toprak

Öz

Türkiye’nin vakıf üniversiteleşmesi genel olarak iki dönem altında ele alınabilir. 1984- 2002 arasında 23 vakıf üniversitesi İstanbul, Ankara ve İzmir gibi metropollerde merkez sermaye tarafından kurulmuştur. 2002 sonrasında ise 54 vakıf üniversitesi kurulmuştur. Bu üniversitelerden 18’i metropol kentler dışında Adana, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Gaziantep, Kayseri, Konya, Mersin, Samsun ve Trabzon kentlerinde ve söz konusu kentlerin sermayesi tarafından kurulmuştur. Bu çalışmanın amacı yerel ekonomik ve politik ekosistemde araçsallaşan üniversitenin kuruluş motivasyonu ve sermayeye sağladığı avantajı, kurucu vakıf/sermaye ve mütevelli heyetleri üzerinden değerlendirmektir. Çalışmada betimsel analiz ile nitel içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Veri kaynağı olarak söz konusu kentlerdeki vakıf üniversitelerinin web siteleri ve internet ortamındaki görsel ve yazılı materyaller kullanılmıştır. Yapılan değerlendirmelere göre vakıf üniversiteleri sadece kâr amacına yönelik bir yatırım olmanın ötesinde söz konusu sermayeye sosyal ve kültürel sermaye sağlaması açısından da önemlidir. Ayrıca vakıf üniversitelerinin mütevelli heyeti üyelerinden hareketle üniversitenin hem politik hem de ekonomik kesimlerle ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu kentleri, vakıf üniversiteleri, özel sermaye, mütevelli heyeti, ekonomik ve politik mekân

Kaynakça

• Arslan H (2013). Effectiveness of Board of Trustees in University Governance. European Journal of Research on Education, 1(1), 6-13. Ayhan B ve Sağıroğlu S (2012). İslami Burjuvazinin Siyasal İktisadı: MÜSİAD Örneği. Praksis, 27, 117-144. Berkes N (2012). Türkiye’de Çağdaşlaşma. Ed. Ahmet Kuyaş, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Bilgin N (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi, Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi. Bourdieu P (1986). The Forms of Capital. İçinde: John G. Richardson (Der.), Handbook of Theory of Research for the Sociology of Education, Çev. Richard Nice. Greenword Press. Brenner N ve Thedore N (2002). Cities and the Geographies of Actually Existing Neoliberalism. Antipode, 34(3), 349-379. Brenner N (1999). Beyond State-Centrism? Space, Territoriality, and Geographical Scale in Studies. Theory and Society, 28(1), 39-78. Brockliss L (2000). Gown and Town the University and the City in Europe, 1200-2000. Minerva, 38, 147-170. Buğra A (2013). Devlet ve İşadamları. İstanbul: İletişim Yayınları. Buğra A ve Savaşkan O (2014). Türkiye’de Yeni Kapitalizm, Siyaset, Din ve İş Dünyası. İstanbul: İletişim Yayınları. Castells M (2008). Ağ Toplumunun Yükselişi, Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür. Çev. Ebru Kılıç, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Colhoun C (2007). Bourdieu Sosyolojisinin Ana Hatları. İçinde: Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı, Ümit Tatlıcan (Der.) Ocak ve Zanaat, Pierre Bourdieu Derlemesi. İstanbul: İletişim Yayınları. Florax R (1992). The University: A Regional Booster. Avebury. Gürbüz R ve Akkaya Y (2014) Türkiye’de “Vakıf” Üniversiteleri: Eğreti Bir Özellik. Toplum ve Demokrasi, 8(17-18), 67-80. Harvey D (2010). Postmodernliğin Durumu. Çev. Sungur Savran, İstanbul: Metis. Jessop B (2002). Liberalism, Neoliberalism, and Urban Governance: A State-Theoretical Perspective. Antipode, 34(3), 452-472. Jessop B (1996). Post-Fordism and the State. İçinde: Bent Grave (Der.) Comparative Welfare System.163-183 Jessop B (1990). State Theory: Putting the Capitalist State in Its Place. The Penssilvania State University Press. Korkut H (1992). Türkiye’de Üniversite Açma Politikası. Amme İdaresi Dergisi, 25(4), 97-115. Meydan S G ve Emür S H (2013). Kentleşme ve Kentsel Rant İlişkisi: Kayseri Örneği. Çağdaş Yerel Yönetimler, 22(4), 51-73. Öncü A (1984). Cumhuriyet Döneminde Odalar. İçinde: Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 50, 1566-1576. Sayıbaşılı K (1976). Chambers of Commerce and Industry, Political Parties and Governments: A Comparative Analysis of the Brisitsh and Turkish Cases. METU Studies in Development, 11, 117-136. Teker S ve Özer B (2012). Yeni Vakıf Üniversiteleri Kuruluş Yeri Seçimi ve Akademik Alan Odaklanma Önerileri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 66-93. Tok E (2003). Anatolian Cities and the New Spirit of Turkish Capitalism. Turkish Policy Quarterly, 7(4), 81-89. Toprak M A (2012). Mekânsal Planlama Politikaları ve Kentlerin Sosyo-Ekonomik Durumu Işığında Türkiye’de Üniversiteleşme Süreci. Ege Coğrafya Dergisi, 21(2), 1-23. Wallerstein I (1999). Üniversite Sisteminin Geleceği. Fernand Braudel Center. Yalçıntan M C ve Thornley A (2007). Globalisation, Higher Education, and Urban Growth Coalitions: Turkey’s Foundation Universities and the Case of Koc University in Istanbul. Environment and Planning C: Government and Policy, 25, 822-843.
• İnternet Kaynakları, Görsel ve Yazılı Materyal AK Parti 2023 Vizyonu Siyasi Vizyonu, Siyaset, Toplum, Dünya (2012). https://www.akparti.org.tr/site/akparti/2023-siyasi-vizyon. Son Erişim Tarihi: 06/01/2017. Altın Taksi, 9 Şubat 2015. https://www.youtube.com/watch?v=C7xP-uHKHOs. Son Erişim Tarihi: 15/01/2017. Arıkan B ve Üstün Z (2013). Yüksek Öğrenim Endüstriyel Kompleksi: Özel Üniversiteler ve Mütevelli Heyetleri Üzerinden Bağlı Oldukları Şirketler ve Kurumlar Ağı. https:// graphcommons.com/graphs/b4f91671-c778-4b01-85ba-205625e26b4e. Son Erişim Tarihi: 20/01/2017. Arka Koltuk, 16 Ocak 2016. https://www.youtube.com/watch?v=jHmbEtRKc. Son Erişim Tarihi: 20/02/2017. Güçlü A (2011). Niye üniversite kuruyorlar? (2). Milliyet, 1 Mart. http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/abbas-guclu/niye-universite-kuruyorlar---2--1911841/. Son Erişim Tarihi: 20/01/2017. Milliyet, (09/07/1995). “Meclis’te Rezalet”. www.gazetearsivi.milliyet.com.tr. Son Erişim Tarihi: 17/06/2012. TBMM Zabit Ceridesi (1 Kasım 1937), Cilt:20, 7. Son Erişim Tarihi: 09/10/2016. Üç Nokta, 18 Mart 2014. https://www.youtube.com/watch?v=meorFlFbGMw. Son Erişim Tarihi: 20/02/2017. YÖK Yasa Tasarısı (2012) http://www.memurlar.net/common/news/documents/302681/yok-tasari.pdf. Son Erişim Tarihi: 06/01/2017.