Otoriter Devletçilik, Neoliberalizm, Türkiye

Yıl 2018, Cilt: 42 Sayı: 3, 403 - 448, 26.10.2018

Yiğit Karahanoğulları Duygu Türk

Öz

Bu çalışma, neoliberalizm ve otoriteryanizm arasındaki ilişkiyi Poulantzas’ın otoriter devlet biçimi kavramsallaştırması zemininde anlamlandırmaya çalışmaktadır. Poulantzas’ın otoriteryanizmi bir devlet biçimi olarak kapitalizmin güncel aşamasında “yeni normallik” olarak işaret edişinin, günümüz siyasal atmosferini açıklamak için işlevsel olduğu savunulmakta ve Türkiye’de neoliberalizmin yaklaşık 40 yıllık tarihi birikim rejimleri dönemlendirmesine dayanarak otoriter devlet biçiminin inşaası ve konsolidasyonu olarak yorumlanmaktadır. Poulantzas’ın çerçevesi bugün dünya genelinde tespit edilebilir bir olgu olarak otoriterleşmeyi siyasal figürlerin kişisel/ideolojik eğilimlerinin ötesinde sınıfsal ilişkiler zemininde kavramaya olanak tanımaktadır. Bir devlet biçimi olarak otoriteryanizm, kapitalizmin güncel aşamasında devletin istisnai araçları olağanlaştırma eğilimini anlamlandırmak için de açıklayıcıdır. Türkiye’nin neoliberalizm deneyimini otoriter devlet biçiminin inşaası ve konsolidasyonu olarak görmek ise, 1980’den AKP iktidarına uzanan sürekliliği tespit edebilmeyi sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Poulantzas, otoriter devletçilik, neoliberalizm, devlet biçimi, birikim stratejisi

Authoritarian Statism, Neoliberalism, Turkey

Öz

This article attempts to elaborate the relationship between neoliberalism and autoritarianism through Poulantzas’s conceptualisation of authoritarian statism. It argues that Poulantzas’ emphasise of autoritarianism as a form of state corresponding to “new normality” of current stage of capitalism, provides a functional base to analyse today’s political atmospher and based on accumulation regimes, the article interprets the 40-years period of neoliberalism in Turkey as the rise and consolidation of authoritarian statism. Poulantzas’s framework allows to grasp the authoritarianism which is a worldwide pheneomenon today, on the base of class relations, rather than political figures’ individual and ideological positions. Besides, authoritarianism understood as a form of state in current stage of capitalism helps to explain states’ policies to normalize exceptional means. In addition to that, elaborating Turkish neoliberal experience as the formation and consolidation of authoritarian form of state allows us to elucidate the historical continuity from 1980 to AKP. 

Anahtar Kelimeler

Poulantzas, authoritarian statism, neoliberalism, form of state, accumulation strategy

Kaynakça

• Agtaş Ö (2012). Ceza Yasasının Gölgesinde Siyaset. SBF Dergisi, 67 (4), 1-23. Arendt H (2011). Totalitarizmin Kaynakları: Emperyalizm. Çev. B S Şener, İstanbul: İletişim. Altıparmak K Aytaç A M Karahaoğulları O Hançer T Aydın D (AÜ SBF İnsan Hakları Merkezi) (2007). Polis Vazife ve Salahiyet Kanununda Değişiklik: Durdurma- Kimlik Sorma - Arama - Parmak İzi Alınması. Hukuk ve Adalet, 11, 117-140. Ataay F (2007). Neoliberalizm, Kamu Reformu ve Demokrasi. İçinde: Ş Aksoy ve Y Üstüner (der) Kamu Yönetimi: Kuram ve Uygulama, Ankara: Nobel Yayıncılık, 330-342. Ataay F (2015). Neoliberal Reformlar, Devletin Yeniden Yapılandırılması ve Kamu Hizmetlerinde Dönüşüm. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 30, 20-39. Bağımsız Sosyal Bilimciler (2006). IMF Gözetiminde On Uzun Yıl, 1998-2008: Farklı Hükümetler, Tek Siyaset. İstanbul: Yordam. Bakın Görün Tekel’i Babalar Gibi Satarım. Hürriyet Gazetesi, 13.04.2003, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/bakin-gorun-tekeli-babalar-gibi-satarim-38451544. Son Erişim Tarihi, 01/06/2017. Bali R (2002). Tarz-ı Hayattan Life Style’a: Yeni Seçkinler, Yeni Mekanlar, Yeni Yaşamlar.İstanbul: İletişim. Barolar Birliği (2017). Anayasa Değişikliği Teklifi’nin Karşılaştırmalı ve Açıklamalı Metni, http://anayasadegisikligi.barobirlik.org.tr/Anayasa_Degisikligi.aspx. Son Erişim Tarihi,01/02/2018. Boratav K (2005). 1980’li Yıllarda Türkiye’de Sosyal Sınıflar ve Bölüşüm. Ankara: İmge. Bedirhanoğlu P (2013). Türkiye’de Neoliberal Otoriter Devletin AKP’li Yüzü. İçinde: İ Uzgel ve B Duru (der.) AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu (2002-2009), Ankara: Phoenix, 40-65. Bedirhanoğlu P ve Yalman G L (2010). State, Class and the Discourse: Reflections on the Neoliberal Transformation in Turkey. İçinde: A Saad-Filho ve G L Yalman (der.) Economic Transitions to Neoliberalism in Middle-Income Countries: Policy Dilemmas, Economic Crises, Forms of Resistance, Londra: Routledge, 107-127. Bedirhanoğlu P, Dölek Ç ve Hülagu F (2016). Eleştirel Güvenlik Çalışmalarının Marksist Eleştirisine Katkı: Devlet, Zor ve Sınıf Mücadelesi Bağlamında ‘Güvenliği’ Yeniden Düşünmek. Praksis, 40, 9-40. Berksoy B (2010). The Police Organization in Turkey in the post-1980 Period and the Re-Construction of the Social Formation. İçinde: L Khalili ve J Schwedler (der.) Policing and Prisons in the Middle East: Formations of Coercion, Londra: Hurst & Company, 137-155. Berksoy B (2017). 2010’larda Türkiye’de “Güvenlik Devleti”, “Olağanüstü Devlet” Biçimine Evrilirken. Birikim, 335, 11-26. Bodemann M (1981). Review: State, Power, Socialism by Nicos Poulantzas. The Canadian Journal of Sociology, 6 (2), 185-194. Bozkurt-Güven S (2018). Labour and Authoritarian Neoliberalism: Changes and Continuities Under the AKP Governments in Turkey. South European Society and Politics, 23 (2), 219-238. Boukalas C (2008). Counterterrorism Legislation and the US State Form: Authoritarian Statism, phase 3. Radical Philosophy, (151), 31-41. Boukalas C (2014). No Exceptions: Authoritarian Statism: Agamben, Poulantzas and Homeland Security. Critical Studies on Terrorism, 7 (1), 112-130. Bruff I (2014). The Rise of Authoritarian Neoliberalism. Rethinking Marxism, 26 (1), 113-129. Clarke S (1991). Marxism, Sociology and Poulantzas’s Theory of the State. İçinde: S Clarke (der.) The State Debate, New York: St. Martin’s Press, 62-96. Cumhuriyet Ansiklopedisi 1981-2000 (2003). İstanbul: YKY. Demir G ve Öztogay D A (2017). İstisnai Devlet Biçimi ve Polis: 12 Eylül Döneminde İç Güvenlik Aygıtının Yeniden Yapılandırılması. Amme İdaresi Dergisi, 50 (1), 85-116. Demirkent D (2014). Liberallerin Dinmeyen Özlemi: Anti-Ceberrut, Anti-Derin, Anti-Paralel Devlet ya da Sadece Devlet. Ayrıntı Dergisi, 4, 18-21. Doğan S (2016). Mahalledeki AKP: Parti İşleyişi, Taban Mobilizasyonu ve Siyasal Yabancılaşma. İstanbul: İletişim. Duru B (2013). Modern Muhafazakarlık ve Liberal Politikalar Arasında Doğal Varlıklar: AKP’nin Çevre Politikalarına Bir Bakış. İçinde: İ Uzgel ve B Duru (der), AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu (2002-2009), Ankara: Phoenix, 782-800. Ekzen N (2009). Türkiye Kısa İktisat Tarihi: İliştirilmiş Ekonomi, IMF-Dünya Bankası Düzeninde 62 Yıl. Ankara: ODTÜ Yayıncılık. Essex J (2007). Getting What You Pay For: Authoritarian Statism and the Geographies of US Trade Liberalization Strategies. Studies in Political Economy, 80, 75-103. Güveloğlu N (2004). Demokrasinin Neoliberal Dönemde Geçirdiği Dönüşümün Siyasal Partiler Üzerindeki Etkileri. Praksis, 12, 11-36. Gözler K (2016). 1982 Anayasası Hala Yürürlükte mi? Anayasasızlaştırma Üzerine Bir Deneme. http://www.anayasa.gen.tr/anayasasizlastirma-kisa.htm. Son erişim tarihi, 01/06/2018. Hall S (1980). Nicos Poulantzas: State, Power, Socialism. New Left Review, 119, 60-69. Hall S (1985). Authoritarian Populism: A Reply to Jessop et al. New Left Review, 151, 115-124. Harvey D (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi. Çev. A Onacak, İstanbul: Sel Yayınları. Holloway J ve Picciotto S (1978). Introduction: Towards a Materialist Theory of the State. İçinde: J Holloway ve S Picciotto (der) State and Capital: A Marxist Debate, London: Edward Arnold Publishers, 1-31. Jayasuriya K (2018). Authoritarian Statism and the New Right in Asia’s Conservative Democracies. Journal of Contemporary Asia, 48 (4), 584-604. Jessop B (2005). Birikim Stratejileri, Devlet Biçimleri ve Hegemonik Projeler. İçinde: B Yarar ve A Özkazanç (der) Hegemonya, Post-Fordizm ve Küreselleşme Ekseninde Kapitalist Devlet, İstanbul: İletişim. Jessop B (2014). Poulantzas’s State Power Socialism as a Modern Classic. https://bobjessop.wordpress.com/2014/03/27/poulantzass-state-power-socialism-as-amodern- classic/. Son Erişim Tarihi, 01/07/2018. Karadağ R (2010). Neoliberal Restructuring in Turkey: From State to Oligarchic Capitalism. MPlfG Discussion Paper no: 10/7. Karahanoğulları Y (2018). “2001-2008 ABD” ve “2009 Sonrası Türkiye” Ekonomileri: Üç Açık Konjonktürü ve Sürdürülebilirlik Sorunu. Mülkiye Dergisi, 42 (2), 261-292. Kaygusuz Ö (2018). Authoritarian Neoliberalism and Regime Security in Turkey: Moving to an ‘Exceptional State’ under AKP. South European Society and Politics, 23 (2), 281-302. Mercan B A ve Denizhan E (yayınlanacak çalışma). Sovereign Police in Turkey: Criminalized Enemies, Militarized Police and Discretionary Use of Force. İçinde: K Klara ve V Nagy (der.) New Perspectives in Post Transitional Policing Studies. Bristol: Policy Press. Munyar V (2010). Mali Kural Ertelendi, Babacan Çok Bozuldu, Hürriyet Gazetesi, 17 Temmuz 2010, http://www.hurriyet.com.tr/mali-kural-ertelendi-babacan-cokbozuldu- 15340011. Son Erişim Tarihi, 01/06/2017. Oğuz O (2012). Kamu Yönetiminin ve Mülkiyet İlişkilerinin Dönüştürülmesi. Mülkiye Dergisi, 36 (3), 133-153. Oyan O ve Aydın A R (1991). Türkiye’de Maliye ve Fon Politikaları: Alternatif Yönelişler. Ankara: Adım Yayıncılık. Oğuz Ş (2009). The Response of the Turkish State to the 2008 Crisis: A Further Step towards Neoliberal Authoritarian Statism. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc IIPPE 3rd International Workshop in Political Economy (sunuş metni), 14-15 Eylül 2009, Ankara. Son erişim tarihi, 01/07/2018. Oğuz Ş (2012). Türkiye’de Kapitalizmin Küreselleşmesi ve Neoliberal Otoriter Devletin İnşası. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 12 (45-46), 2-15. Oğuz Ş (2016). Yeni Türkiye’nin Siyasal Rejimi. İçinde: T Tören ve M Kutun (der.) Yeni Türkiye’de Kapitalizm, Devlet ve Sınıflar, İstanbul: SAV, 81-127. Öniş Z (2004). Turgut Özal and his Economic Legacy: Turkish Neo-Liberalism in Critical Perspective. Middle Eastern Studies, 40 (4): 113-134. Özden B A, Akça İ ve Bekmen A (2017). Antinomies of Authoritarian Neoliberalism in Turkey: The Justice and Development Party Era. İçinde: C B Tansel (der), States of Discipline: Authoritarian Neoliberalism and the Contested Reproduction of Capitalist Order, Londra: Rowman & Littlefield Int, 189-210. Öztürk Ö (2011). Türkiye’de Büyük Sermaye Grupları: Finans Kapitalin Oluşumu ve Gelişimi. İkinci Basım, İstanbul: SAV. Polanyi K (2001). The Great Transformation. Boston: Bacon Press. Poulantzas N ([1968] 1975). Political Power and Social Classes. London: NLB. Poulantzas N ([1976] 2008). The Political Crisis and the Crisis of the State. İçinde: J Martin (der) The Poulantzas Reader: Marxism, Law and the State, Londra: Verso, 294-320. Poulantzas N ([1978] 2014). State, Power, Socialism. Londra: Verso & NLB. Sandbeck S ve Schneider E (2014). From the Sovereign Debt Crisis to Authoritarian Statism: Contradictions of the European State Project. New Political Economy, 19 (6), 847-871. Savran S (2004). 20. Yüzyılın Politik Mirası. İçinde: S Savran ve N Balkan (der), Sürekli Kriz Politikaları I, İstanbul: Metis, 13-43. Sayarı S (1992). Politics and Economic Policy-Making in Turkey, 1980-1988. İçinde: T F Nas ve M Odekon (der), Economics and Politics of Turkish Liberalization, Associated Sevinç M (2015). İnsan ve toplum, kendi eder kendi bulur... http://www.diken.com.tr/insan-ve-toplum-kendi-eder-kendi-bulur. Son Erişim Tarihi, 01/06/2018. Szombati K (2017). From Authoritarian Populism to Authoritarian Statism in Hungary: A Model for Ruling the Semi Periphery. https://www.researchgate.net/publication/321491926. 16th Annual Meeting of the American AnthropologicalAssociation Meetings (sunuş metni), 29 Kasım-3 Aralık 2017, Washington DC. Son Erişim Tarihi, 25/06/2018. Tanör B (2014). Siyasal Tarih (1980-1995). İçinde: S Akşin (der), Türkiye Tarihi: Bugünkü Türkiye 1980-2003, Cem Tarih, 27-161. Tansel C B (2017). Authoritarian Neoliberalism: Towards a New Research Agenda. İçinde: C B Tansel (der), States of Discipline: Authoritarian Neoliberalism and the Contested Reproduction of Capitalist Order, Londra: Rowman & Littlefield Int., 1-28. Tansel C B (2018). Authoritarian Neoliberalism and Democratic Backsliding in Turkey: Beyond the Narratives of Progress. South European Society and Politics, 23 (2), 197-217. Timur T (1996). İktisadı Kalkınma Siyasal Rejimler, Demokrasi Krizi. Marksizm ve Gelecek, Kış, 21-55. Yankaya D (2014). Yeni İslamcı Burjuvazi: Türk Modeli. Çev. M I Durmaz, İstanbul: İletişim. Yaşlı F (2018). 16 Nisan’dan 24 Haziran’a Yeni Rejim. Birgün Gazetesi, 22.07.2018. Yıldırım K (2017a). Olağanüstü Devletin ‘Anayasa’sı İlan Edilirken Sınıf Siyaseti. https://www.academia.edu/34459033/Olağanüstü_Devletin_Anayasa_sı_İlan_Edilirken_Sınıf_Siyaseti. Son Erişim Tarihi, 01/06/2017. Yıldırım K (2017b). Türkiye’de Olağanüstü Halin Kapitalist Karakteri Üzerine. https://www.academia.edu/33905513/Türkiyede_Olağanüstü_Halin_Kapitalist_Karakteri Üzerine. Son Erişim Tarihi, 01/06/2017. Yıldırım E (2018). 1990’lardan 2000’lere Rusya’da Devletin Dönüşümünün Ekonomi-Politiği: Bir Neo-Otoriter Düzenleyici Devlet Modeline Doğru. Fiscaoeconomia, Special Issue (1), 103-140. Yıldızoğlu E (2015). AKP: Siyasal İslam ve Restorasyon. İstanbul: Tekin Yayınevi. Zürcher E J (2000). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çev. Y S Gönen, İstanbul: İletişim. University Press, 26-43.