Nerede O Eski IMF Politikaları: Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Serbestleşmesi ve Finansal Krizlerin Nedenleri

Yıl 2019, Cilt: 43 Sayı: 3, 577 - 598, 14.10.2019

Ferda Dönmez Atbaşı Mustafa Öziş

Öz

Sermaye hareketlerinin serbestleştirilerek, finans sermayenin kendisini farklı
coğrafyalarda değerleme pratiği, finansal serbestleşme ve kuralsızlaştırma politikalarının
uygulandığı birçok ülkede finansal krizlerle sonuçlanmıştır. Gelişmekte olan ya da
gelişmiş ülkelerde yaşanan bu krizler, ana akım iktisadi yaklaşımlar tarafından dışsal
şoklarla açıklanırken, ana akım dışı yaklaşımlar krizlerin doğrudan kapitalist sistemin
işleyiş dinamikleri tarafından yaratıldığını ileri sürmektedir. Bu çalışmada, 1970’lerden
itibaren finansal serbestleşmenin savunucusu ve uygulayıcısı olmuş bir kurum olarak
IMF’nin konuya ilişkin yaklaşımının zaman içinde ne gibi değişikliklere uğradığı tespit
edilmeye çalışılmış ve politika önerisi değişikliklerinin arka planı mercek altına alınmıştır.
Bunun için, önce tarihsel olarak sermaye hareketlerinin serbestliği politikalarının
nasıl değiştiği ve IMF’nin ortaya çıktığı tarihten itibaren konuya ilişkin tutumunun ne
olduğu tartışılmıştır. Ardından sermaye hareketlerinin tüm dünyada büyük ölçüde
serbestleşmesi ve sonrasında ortaya çıkan krizler ile IMF’nin tutum ve etki alanının
nasıl değiştiğine ilişkin literatür ele alınmıştır. Burada özellikle 2008 krizinin ardından,
IMF’nin sermaye akımlarının dizginlenmesine yönelik teşebbüslere yanıtı ve 2012
Kurumsal Görüşü tartışılmış ve yeni kurumsal görüşün hem IMF’nin politika alanı ve
hem de ana akım iktisadi yaklaşımın açıklama gücü açısından anlamı ele alınmıştır. Son
olarak Post-Keynesyen ve Marksist teorilerin krizlere dair açıklamalarının ana hatları
tartışılmış ve kapitalist ekonomilerin herhangi bir dışsal şoka gerek olmaksızın, kendi
dinamiklerinin bir sonucu olarak krize yatkın olduğu ve bunun mekanizmalarının nasıl
işlediği ele alınmıştır. Sonuç bölümünde finansal serbestleşme ve ardından yaşanan kriz
deneyimlerine dair tartışmaların gelişmekte olan ülkeler açısından ne anlam ifade ettiği
değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

IMF, finansal kriz, sermaye hesaplarının serbestleşmesi, post-keynesyen kriz teorileri, Marksist finansal kriz teorileri

Kaynakça

• Abdelal R (2007). Capital Rules: The Construction of Global Finance. Harvard University Press.
• Atbaşı F D (2009). Kriz, Kapitalizm ve Keynes. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 3(6), 67-74.
• Crotty J. R. (1990). Owner–Manager Conflict and Financial Theories of Investment Instability: A Critical Assessment of Keynes, Tobin, and Minsky. Journal of Post Keynesian Economics, 12(4), 519-542.
• Epstein G A (Ed.) (2005). Financialization and the World Economy. Edward Elgar Publishing. Fine B (2013). Financialization from a Marxist Perspective. International Journal of Political Economy, 42(4), 47-66.
• Friedman M (1953). Essays in Positive Economics. University of Chicago Press.
• Grabel I (2011). Not Your Grandfather’s IMF: Global Crisis, ‘Productive Incoherence’ and Developmental Policy Space. Cambridge Journal of Economics, 35(5), 805-830.
• Gallagher K P (2015). Contesting the Governance of Capital Flows at the IMF. Governance, 28 (2), 185-198.
• Guerrien B ve Gun O (2011). Efficient Market Hypothesis: What are we Talking about? realworld economics review, 56(11), 19-30.
• Historical Materialism (1999). Vol.4, Issue 1. Independent Evaluation Office International Monetary Fund (2005). The IMF’s Approach to Capital Account Liberalization: Evaluation Report. IMF.
• IMF (International Monetary Fund) (2012). The Liberalization and Management of Capital Flows, An Institutional View.
• Innes D (1981). Capitalism and Gold. Capital & Class, 5(2), 5-35.
• Ivanova M N (2013). Marx, Minsky, and The Great Recession. Review of Radical Political Economics, 45(1), 59-75.
• Harold J (1996). International Monetary Cooperation Since Bretton Woods (Washington: International Monetary Fund; and New York and Oxford: Oxford University Press).
• Joyce J P (2012). The IMF and Global Financial Crises: Phoenix Rising? Cambridge University Press.
• Lapavitsas C (2011). Theorizing Financialization. Work, Employment and Society, 25(4), 611-626.
• Minsky H P (1986). Stabilizing an Unstable Economy. https://digitalcommons.bard.edu/ cgi/viewcontent.cgi?article=1143&context=hm_archive. Son Erişim Tarihi: 01/08/2019.
• Marx K Engels F (1975). Collected Works, Vol.15. New York: International Publishers.
• Pollin R (2007). Resurrecting the Rentier. New Left Review, 46, 140.
• Quinn D P (2003). Capital Account Liberalization and Financial Globalization, 1890–1999: A Synoptic View. International Journal of Finance & Economics, 8(3), 189-204.
• Rafferty D T (2017). In Case of Emergency, Break-Open Glass”: The IMF’s “New” Institutional View, Financial Instability, and Financing Development Processes. Review of Radical Political Economics, 49(4), 543-550.
• Ruggie J G (1982). International Regimes, Transactions, and Change: Embedded Liberalism in the Postwar Economic Order. International organization, 36(2), 379-415.
• Stiglitz J E (2004). Capital-Market Liberalization, Globalization, and the IMF. Oxford Review of Economic Policy, 20(1), 57-71.
• Von Peter G (2005). Debt-deflation: Concepts and a Stylised Model, Bank For International Settlements, Monetary and Economic Department.