Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Üretimi Kaydırma ya da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 44 Sayı: 1, 65 - 100, 24.03.2020

Öz

Dünya ekonomisindeki yapısal kriz eğilimlerine karşı sermayenin geliştirdiği
stratejilerden biri olarak üretimin kaydırılması ya da kaydırma tehdidine karşı sendikalar
nasıl tepki vermektedir? İşçi sınıfı ve örgütleri arasında uluslararası dayanışma imkânı
var mıdır? Literatürde bu soruların cevaplarını arayan farklı ülke ve sektörde pek
çok araştırma vardır. Bu araştırmalarda üretimin kayması ya da kaydırma tehdidinin
sendikalardan ödünler elde emek için kullanıp kullanılmadığı, böyle bir tehdit
karşısında sendikaların nasıl tepki verdikleri ve tepkilerin farklılaşmasının nedenleri
incelenmiştir. Bu çalışmada Çok Uluslu Şirketlerin (ÇUŞ) Türkiye’de otomotiv yan
sanayiindeki fabrikalarında örgütlü sendikaların üretimin kaydırılması ya da kaydırma
tehdidi ile karşı karşıya kalıp kalmadıkları ve karşı karşıya kaldıklarında nasıl bir tepki
verdikleri beş fabrikada sendika işyeri temsilcileri ile yapılmış yarı yapılandırılmış
görüşmelerden elde edilen bulgular çerçevesinde incelenecek ve sendikaların üretimi
kaydırma tehdidi karşısında izlediği stratejiler ve işçiler arasında uluslararası dayanışma
imkanı olup olmadığı tartışılacaktır. Sermayenin amacı üretimi kaydırırken maliyetleri
düşürmek, karını artırmak, daha fazla artı değer elde etmektir. Bunu da farklı ülkelerde
ya da aynı ülkede farklı farikalardaki işçiler arasında rekabet yaratarak yapmaktadır.
Elbette üretimi kaydırmakta ama kaydırmasına gerek kalmadan yapabilirse bunu tercih
etmektedir. Dolayısıyla üretimi kaydırmak sermaye için geri dönüşsüz bir durum değil,
uygun olduğunda kullanılan bir stratejidir. Buna karşı uluslararası sendikal dayanışma
ise kendiliğinden olmayacaktır. Ancak sendikaların bilinçli stratejiler geliştirmeleri
halinde mümkün olabilir.

Kaynakça

  • Andreff W (2009). Outsourcing in the New Strategy of Multinational Companies: Foreign Investment. International Subcontracting and Production Relocation. Papeles de Europa, 18, 5-34.
  • Anner M vd. (2006). The Industrial Determinants of Transnational Solidarity. Global Interunion Politics in Three Sectors. European Journal of Industrial Relations. 12(1), 7-27.
  • Aschoff N M (2012). İki Ayrı Kriz Öyküsü: Amerikan Otomotiv Sanayisinde Emek, Sermaye ve Yeniden Yapılanma, Ekonomik Kriz ve Sol. İçinde: L Panitch, G Albo ve V Chibber (der), Socialist Register 2012, Çev. U Haskan, İstanbul: Yordam Kitap, 144-169.
  • Aubert P ve Sillard P (2005). Délocalisations et réductions d’effectifs dans l’industrie Française [Offshore Outsourcing and The Size of The French Industrial Labour Force]. France: INSEE.
  • Bernaciak M (2010). Cross-Border Competition and Trade Union Responses in The Enlarged EU: Evidence from The Automotive Industry in Germany And Poland. European Journal of Industrial Relations. 16(2), 119-35.
  • Bernaciak M (2013). Labour Solidarity in Crisis? Lessons from General Motors. Industrial Relations Journal, 44, 139–153.
  • De Franceschi F (2013). British and Spanish Unions’ Responses to Relocation and Perceptions of Solidarity in the Automotive Sector. Journal of Workplace Rights. 17(1), 113-134.
  • Denzin N ve Lincoln Y (2005). Introduction: The Discipline and Practice of Qualitative Research. In N Denzin ve Y Lincoln (der), The SAGE Handbook of Qualitative Research, 3. Baskı, London: SAGE Publications, 1-32.
  • Dufour Poirier M ve Hennebert M-A (2015). The Transnationalization of Trade Union Action Within Multinational Companies. Economic and Industrial Democracy, 36(1), 73- 98.
  • Dupuis M (2017). How Do Local Unions Strategize Against Multinational Corporations’ Restructuring Threats? Some Insights from France. Economic and Industrial Democracy. 1-18.
  • Erne R (2008). European Unions. Labor’s Quest for A Transnational Democracy. Ithaca, NY: ILR Press.
  • Erne R (2015). A Supranational Regime That Nationalizes Social Conflict. Labor History. 56(3), 345-368.
  • European Commission (2019). Database on transnational company agreements. http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=978&langId=en
  • Fetzer T (2008). European Works Councils as Risk Communities. European Journal of Industrial Relations. 14(3), 289-308.
  • Fichter M vd. (2013). Ulusötesi Üretim ve Tedarik Ağlarında İstihdam İlişkilerinin Örgütlenmesi ve Denetimi. Y.y.: Friedrich Ebert Stiftung.
  • Galgoczi B vd. (2006). Relocation: Concepts, Facts and Policy Challenges. Transfer, 12, 499-520.
  • Gereffi G (2005). The New Offshoring of Jobs and Global Development. Geneva, Switzerland: International Labour Organization, International Institute for Labour Studies.
  • Gereffi G vd. (2005). The Governance of Global Value Chains. Review of International Political Economy 12(1), 78-104.
  • Gereffi G ve Korzeniewicz M (1994). Commodity Chains and Global Capitalism. Westport, CT: Greenwood Press.
  • Glassner V (2012). Transnational Collective Bargaining in National Systems of Industrial Relations. İçinde: I. Schmann vd. (der), Transnational Collective Bargaining at Company
  • Level: A New Component of European Industrial Relations? Brussels: ETUI, 77–115. Greer I ve Hauptmeier G (2012). Identity Work: Sustaining Transnational Collective Action at General Motors Europe. Industrial Relations, 51(2), 275-99.
  • Hardy J (2015). Explaining ‘Varieties of Solidarity’: Labour Mobility and Trade Unions in An Enlarged Europe. Transfer, 21(2), 187-200.
  • Helfen M ve Fichter M (2013). Building Transnational Union Networks Across Global Production Networks. British Journal of Industrial Relations. 51(3), 553-76.
  • Henderson J vd. (2002). Global Production Networks and The Analysis of Economic Development. Review of International Political Economy, 9(3), 436-64.
  • Hoffmann J (2006). The Relevance of The Exit Option: The Challenge for European Trade Unions of Post-Fordism, Internationalisation of The Economy and Financial Market Capitalism. Transfer, 12, 609-620.
  • Hyman R (1999). Imagined Solidarities: Can Trade Unions Resist Globalization? İçinde: P. Leisink (der), Globalization and Labour Relations, Cheltenham, Gloucestershire, UK: Edward Elgar, 94–115.
  • Hyman R (2001). Understanding European Trade Unionism: Between Market, Class and Society. London: SAGE Publications.
  • Hyman R (2005). Trade Unions and The Politics of The European Social Model. Economic and Industrial Democracy, 26, 9–40.
  • Hyman R (2007). How Can Trade Unions Act Strategically? Transfer, 13, 193–210
  • Jalette P (2011). Relocation Threats and Actual Relocations in Canadian Manufacturing: The Role of Firm Capacity and Union Concessions. American Behavioral Scientist, 55(7), 843-867.
  • Kaminska M and Visser J (2011). The Emergence of Industrial Relations in Regional Trade Blocks. British Journal of Industrial Relations, 49(2), 256-81.
  • Kaygısız İ (2016). Metal Fırtınaya Kapılan İşyerleri. DİSK-AR, 5,112-114.
  • Kirkegaard J F (2007). Offshoring, Outsourcing and Production Relocation: Labor-Market Effects in The OECD Countries and Developing Asia [Working paper]. Washington, DC: Peterson Institute for International Economics.
  • Kurtulmuş M M (2013). Otomotiv Endüstrisinde Küresel Üretim Zincirleri: Türkiye Örneği. İçinde: M Ural vd. (der), Türkiye Ekonomisinde Dönüşüm ve Yeniden Yapılanma Arayışları, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 357-374.
  • Kurtulmuş M M ve Tanyılmaz K (2017). Uluslararası Üretim Zincirleri ve Emek: Türkiye Otomotiv Sektörü Deneyimi. İçinde: P. Bedirhanoğlu vd. (der.), Finansallaşma Kıskacında Türkiye’de Devlet, Sermaye Birikimi ve Emek, İstanbul: Notabene Yayınları, 185-220.
  • Larsson B ve Tornberg A (2019). Sectoral Networks of Transnational Trade Union Cooperation in Europe. Economic and Industrial Democracy, 1-21.
  • Lecher W vd. (2001). European Works Councils: Developments, Types, Networking. Aldershot: Gower.
  • Lévesque C and Murray G (2010). ‘Trade Union Cross-Border Alliances Within MNCs’: Disentangling Union Dynamics at The Local, National and International Levels. Industrial Relations Journal, 41(4), 312-22.
  • Levinson C (1972). International Trade Unionism. London: Allen and Unwin.
  • Logue J (1980). Toward a Theory of Trade Union Internationalism. Gothenburg: University of Gothenburg Press.
  • Marginson P (2016). Trade Unions and Multinational Companies: A Multi-Level Challenge. Warwick Papers in Industrial Relations, No. 103, University of Warwick, Industrial Relations Research Unit, Coventry.
  • Marginson P ve Meardi G (2010). Multinational Companies: Transforming National Industrial Relations? İçinde: T Colling ve M Terry (der), Industrial Relations: Theory and Practice, 3. Baskı, Oxford: Wiley-Blackwell, 207–230.
  • Martínez Lucio M and Walker S (2005). The Networked Union? Critical Perspectives in International Business. 1(1), 137-54.
  • Meardi G (2012). Union Immobility? Trade Unions and The Freedoms of Movement in The Enlarged EU. British Journal of Industrial Relations. 50(1), 99-120.
  • Meardi G vd. (2009). The Complexity of Relocation and The Diversity of Union Responses: Efficiency-Oriented FDI In Central Europe. European Journal of Industrial Relations, 15, 27-47.
  • Pastore J (2007). Industrial Relocation and Labour Relations: The Case of Central and Eastern Europe. The International Journal of Comparative Labour Law and Industrial Relations, 23, 35–59.
  • Pedersini R (2006). Relocation of Production and Industrial Relations. European Industrial Relations Observatory on-Line, TN0511101S.
  • Pulignano V (2006). Still “Regime Competition”? Trade Unions and Multinational Restructuring in Europe. Relations Industrielles/Industrial Relations, 61, 615–638.
  • Pulignano V (2009). Going National or European? Local Trade Union Politics Within Transnational Business Contexts in Europe. İçinde K. Bronfenbrenner (der), Global Unions, Ithaca, NY: ILR Press, 137–154.
  • Rainnie A vd. (2007). Spatialising Industrial Relations. Industrial Relations Journal, 38(2), 102–118.
  • Ramsay H (1999). In Search of International Union Theory. İçinde: J Waddington (der), Globalization: Patterns of Labour Resistance. London: Mansell, 192-219.
  • Ramsay H ve Howarth N (1989). Managing the Multinationals: The Emerging Theory of the Multinational Enterprise and Its Implications for Labor Resistance. İçinde: S G Clegg (der), Organization Theory and Class Analysis: New Approaches and New Issues, Berlin: de Gruyter, 275-297.
  • Richards A J (2001). The Crisis of Union Representation. İçinde: G Van Guyes vd. (der), Can Class Still Unite? Aldershot, UK: Ashgate, 13–36.
  • Sako M (2006). Outsourcing and Offshoring: Implications for Productivity of Business Services. Oxford Review of Economic Policy, 22(4), 499-512.
  • Savran S (2008). Kod Adı Küreselleşme: 21. Yüzyılda Emperyalizm, İstanbul: Yordam Yayınları.
  • Selwyn B (2013). Social Upgrading and Labour in Global Production Networks: A Critique and an Alternative Conception. Competition and Change, 17(1), 75–90.
  • Selwyn B (2017). The Struggle for Development. Cambridge: Polity.
  • Silver B (2012). Küresel Kapitalizm ve Sendikal Hareket. Petrol-İş Dergisi, Mayıs 2012, 30-31.
  • Smith J (2014). Üretimin Küreselleşmesi ve İşçilerin Birliği Mücadelesi: Bangladeş’ten Dersler. İçinde: L Pradella ve T Marois (der), Kutuplaştıran Kalkınma, Çev. Barış Baysal, İstanbul: Notabene Yayınları.
  • Thornqvist C (2014). Globalization and International Labor Solidarity-Introduction to a Theme. Nordic Journal of Working Life Studies, 4 (1), 1-10.
  • Troçki L (2009). Emperyalist Çürüme Çağında Sendikalar. İstanbul: Yazın Yayıncılık.
Toplam 61 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makale / Makaleler
Yazarlar

Miriş Meryem Kurtulmuş Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 24 Mart 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020 Cilt: 44 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Kurtulmuş, M. M. (2020). Üretimi Kaydırma ya da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği. Mülkiye Dergisi, 44(1), 65-100.
AMA Kurtulmuş MM. Üretimi Kaydırma ya da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği. Mülkiye Dergisi. Mart 2020;44(1):65-100.
Chicago Kurtulmuş, Miriş Meryem. “Üretimi Kaydırma Ya Da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi Ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği”. Mülkiye Dergisi 44, sy. 1 (Mart 2020): 65-100.
EndNote Kurtulmuş MM (01 Mart 2020) Üretimi Kaydırma ya da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği. Mülkiye Dergisi 44 1 65–100.
IEEE M. M. Kurtulmuş, “Üretimi Kaydırma ya da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği”, Mülkiye Dergisi, c. 44, sy. 1, ss. 65–100, 2020.
ISNAD Kurtulmuş, Miriş Meryem. “Üretimi Kaydırma Ya Da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi Ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği”. Mülkiye Dergisi 44/1 (Mart 2020), 65-100.
JAMA Kurtulmuş MM. Üretimi Kaydırma ya da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği. Mülkiye Dergisi. 2020;44:65–100.
MLA Kurtulmuş, Miriş Meryem. “Üretimi Kaydırma Ya Da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi Ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği”. Mülkiye Dergisi, c. 44, sy. 1, 2020, ss. 65-100.
Vancouver Kurtulmuş MM. Üretimi Kaydırma ya da Kaydırma Tehdidine Karşı Sendikaların Tepkisi ve Uluslararası Dayanışma Olanakları: Türkiye’de Otomotiv Yan Sanayi Örneği. Mülkiye Dergisi. 2020;44(1):65-100.
Mülkiye Dergisi: Mülkiyeliler Birliği Konur Sokak No. 1, Kızılay - ANKARA, TÜRKİYE. Tel: +90 312 4185572; Faks: +90 312 4191373; mulkiyedergisi@mulkiye.org.tr / Mülkiye Dergisi, Mülkiyeliler Birliği Genel Merkezi Yayın Organı'dır.