Osmanlıların Minorka Adası’na Saldırısı ve Ciutadella’nın İşgali (1558)

Yıl 2020, Cilt: 44 Sayı: 2, 219 - 238, 14.06.2020

Hakan Kılınç

Öz

XVI. yüzyıl, yeni nüfuz alanları elde etmek ve var olan nüfuz alanlarını korumak için
Habsburg ile Osmanlı imparatorluklarının yoğun biçimde karşı karşıya geldikleri
bir yüzyıldı. Karada Macaristan üzerinde yoğunlaşan Osmanlı-Habsburg savaşları;
denizlerde ise İspanyol İmparatorluğu’nun V. Karl’ın şahsında Habsburg hanedanlığına
bağlanmasıyla İspanya-Osmanlı mücadelesi şeklinde tarihteki yerini aldı. Bu dönemde
Osmanlılar ile İspanyolların Akdeniz’deki önemli mücadele hatlarından birini Cezayir,
Tunus ve civar adalar oluşturuyordu. Yetenekli korsanları himaye ederek ve Fransa
ittifakı sayesinde lojistik güçlüğü aşarak bu bölgede kısa sürede yer edinen Osmanlılar,
varlıklarını pekiştirmek üzere sık sık İspanyol topraklarını hedef aldılar. Özellikle İspanya
hâkimiyetindeki Balear Adaları konumu nedeniyle bu dönemde ardı arkası kesilmeyen
saldırıların hedefiydi. Bu saldırılardan sadece biri olan, fakat yarattığı yıkım ve dolayısıyla
toplumsal bellekte tuttuğu yer bakımından tesiri en büyük saldırı, Osmanlıların
Minorka Adası’nın Kuzey-Batı yamacında bulunan Ciutadella şehrine yaptığı harekât
oldu. Söz konusu hadise mağlup ada halkının belleğinde silinmeyecek bir biçimde yer
ederken, 1560 yılındaki Cerbe Savaşı’na giden yolda da önemli bir aşamaya gelindiğinin
işareti idi. Bu çalışmada, bugün dahi adada her yıl düzenli olarak anılan ve söz konusu
dönemin ‘uğursuzluk yılı’ adıyla adlandırılmasına neden olan Osmanlı saldırısının
gelişimi incelenecektir. Bu amaçla devrin İspanyolca ve Katalanca kaynakları ışığında
Türkiye’de Osmanlı tarihi üzerine gerçekleştirilen çalışmalarda gündeme gelmemiş ya
da ihmal edilmiş boyutuyla konu ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

1558 Minorka Kuşatması,, Osmanlı-Habsburg Savaşları,, Balear Adaları, Akdeniz, Piyale Paşa.

Kaynakça

• Arikan M ve Toledo P (1995). 14.-16. Yuzyıllarda Turk-İspanyol İlişkileri ve Denizcilik Tarihimizle İlgili İspanyol Belgeleri = Las Relaciones Turco-Espanolas en Los Sigios 14.y 16. Documentos Espanoles Relativos a la Historia Naval Otomana. T.C. Genelkurmay Başkanlığı Deniz Kuvvetleri Komutanligi Kültür Yayınlari Tarih Dizisi 7. Ankara: Deniz Kuvvetleri Komutanligi Karargah Basimevi.
• Benumeya R G (2008). Las Relaciones Hispano-Tunecinas Desde El Ayer Histórico Al Hoy Global. Hesperia Culturas Del Mediterráneo, 10, 53-60.
• Bofarull y Sans F (1895). Predilección Del Emperador Carlos V Por Los Catalanes: Memoria Documentada Leída En La Real Academia De Buenas Letras En La Sesión De 16 De Febrero De 1891. Barcelona: Tip. de J. Jepus.
• Bostan İ (2002). Kemal Reis. İçinde: TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 25, İstanbul: TDV, 226-227.
• Bostan İ (2005). Kanunî, Barbaros ve Akdeniz’de Değişen Güç Dengeleri. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 9(34), 171-180.
• Bostan İ (2007). Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Bostan İ (2009). Barbaros Hayreddin Paşa: İlk Deniz Beylerbeyi (1534). İçinde: İdris Bostan ve Salih Özbaran (Ed), Türk Denizcilik Tarihi, İstanbul: Deniz Yayınevi Müdürlüğü, 143-153.
• Bostan İ vd. (2011). Piyale Paşa Cami 2005-2007 Restorasyonu. İstanbul: Gürsoy Grup Kültür Yayınları.
• Bover de Rosselló J M (1983). Nobiliario Mallorquín: Dedicado Á La Reina Nuestra Señora. 1850 [tıpkıbasım]. Barcelona: J.J. de Olañeta.
• Braudel F (1995). The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II. California: University of California Press.
• Cezar M (2011). Mufassal Osmanlı Tarihi Resimli-Haritalı. Cilt 2, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Consell de Cent Jurats (Barcelona) (1892). Manual De Novells Ardits Vulgarment Appellat Dietari Del Antich Consell Barceloní. Cilt 1, Barcelona: Impr. de’n Henrich y Companyía.
• Consell de Cent Jurats (Barcelona) (1895). Manual De Novells Ardits Vulgarment Appellat Dietari Del Antich Consell Barceloní. Cilt 4, Barcelona: Impr. de’n Henrich y Companyía.
• Dameto J ve Vicente M (1841). Historia General Del Reino De Mallorca, Por J. Dameto, V. Mut Y G. Alemany. 2. Baskı, Palma: Imprenta Nacional.
• Danışman Z (1965). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. Cilt 6, İstanbul: Yeni Matbaa
• Danişmend İ H (1971). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. Cilt. 2, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Dökmeci V (2020). Akdeniz’de Devletler Ve Korsanlar: Venedik Kaynaklarına Göre II. Bayezid Ve I. Selim Dönemlerinde Osmanlı Denizciliği Ve Korsanlık. İstanbul: Babil Kitap.
• Emecen F M (2015). Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600). 1. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Faroqhi S (2010). Osmanlı İmparatorluğu ve Etrafındaki Dünya. Çev. A Berktay, 2. Baskı, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Fernandez Duro C (1896). Armada Española Desde La Unión De Los Reinos De Castilla Y León. Cilt. 2, Madrid: Instituto de Historia y Cultura Naval.
• Galindo y de Vera L (1884). Historia, Vicisitudes y Política Tradicional De España Respecto De Sus Posesiones En Las Costas De Africa Desde Monarquía Gótica y En Los Tiempos Posteriores A La Restauración Hasta El Último Siglo. Madrid: Imprenta y Fundición de M. Tello.
• Greene M (2003). Resurgent Islam: 1500 - 1700. İçinde: David Abulafia (Ed), The Mediterranean in History, London: Thames & Hudson, 219-250.
• Güngen C (1997). XVI. Yüzyıldaki Gelişmeler Işığında Osmanlı Denizciliği. Ankara: Dz. K. K. Karargah Basımevi.
• Imber C (2006). Osmanlı İmparatorluğu 1300-1650. Çev. Ş Yalçın, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• İnalcık H (2005). Akdeniz ve Türkler. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 9 (34), 133-169.
• Kahraman K (1993). Cezayir. İçinde: TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 7, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 486-489.
• Kâtip Çelebi (2007). Deniz Savaşları Hakkında Büyüklere Armağan (Tuhfetü›l-Kibâr fî Esfâri›l-Bihâr). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Kumrular Ö (2009). XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Orta ve Batı Akdeniz’de Üstünlük Mücadeleleri. İçinde: İ Bostan ve S Özbaran (Ed), Başlangıçtan XVII. Yüzyılın Sonuna Kadar Türk Denizcilik Tarihi, İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü, 155-171.
• Legua. İçinde: Diccionario de la lengua española. Real Academia Española. https://dle.rae.es/legua?m=form. Son erişim tarihi, 07/03/2020.
• Murray I (2006). Menorca y sus ciudades: Otra rareza menorquina en las Balears. İçinde: Introducción a la geografía urbana de las Illes Balears: VIII coloquio y jornadas de campo de Geografia Urbana, Illes Balears, 19-24 de junio de 2006. Palma: Institut Balear del Turisme, 17-95.
• Naki E (2020). 16. Yüzyılın Siyasi ve İktisadi Ortamında İspanya-Osmanlı İlişkileri (1571-1581). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Oléo y Quadrado R (1874). Historia De La Isla De Menorca. Cilt. 1, Ciudadela de Menorca: Tip. de D.S. Fábregues.
• Özcan A vd. (2018). İslam Tarihi ve Medeniyeti Osmanlılar-I. Cilt. 12, İstanbul: Siyer Basım Yayın, 2018.
• Özdemir M (2002). Endülüs Müslümanlarına Osmanlı Yardımı. İçinde: H C Güzel, K Çiçek ve S Koca, Türkler Ansiklopedisi, Cİlt: 9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 393-408.
• Parpal y Marquès C (1903). La Invasión Turca De 1558 En Ciudadela De Menorca; Estudio Histórico Documentado. Barcelona: Impr. de la Casa Provincial de Caridad.
• Ponce J L T (2002). La Fortaleza De San Felipe En El Puerto De Mahón: Estudio Arquitectónico Y Análisis Táctico. Menorca: Museo Militar de Menorca.
• Quintana P (1558). Acte de Constantinoble: Constantinoble, Ekim 1558. Archivo municipal de Ciudadela.
• Ramis i Ramis J (1817). Varones Ilustres De Menorca Y Noticia De Los Apellidos Que Mas Se Han Distinguido En Ella. Mahon: La imprenta de Serra.
• San Miguel y Valledor E (1867). Historia de Felipe II, rey de España. Cilt. 1, 2. Baskı, Barcelona: Salvador Manero.
• Sánchez Esteban S (1996). El reino de Aragón en la época de Jaime II (1291-1327). Anales De La Universidad De Alicante: Historia Medieval, 11, 301-314.
• Setton K M (1984a). The Papacy and the Levant (1204-1571) The Sixteenth Century to the Reign of Julius III. Cilt. 3, Philadelphia: American Philosophical Society.
• Setton K M (1984b). The Papacy and the Levant (1204-1571) The Sixteenth Century from Julius III to Pius V. Cilt. 4, Philadelphia: American Philosophical Society. Şimşirgil A ve Pazan İ (2016). Denizler Fatihi Piyale Paşa Cerbe Zaferi. İstanbul: Timaş.
• Tarakçı N (2013). Turgut Reis’in Osmanlı Deniz Stratejisine Katkıları. Ankara: Turgutreis Belediyesi Kültür ve Sanat Yayınları, 95-113.
• Turan Ş (1992) Barbaros Hayreddin Paşa. İçinde: TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 5, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 65-67.
• Von Hammer J (2011). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. Cilt 1, 5. Baskı, İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık.