Meksika’nın “Bilinmeyen Kirli Savaşı”: Latin Amerika’da “İstisnai” Bir Örnek

Yıl 2021, Cilt: 45 Sayı: 2, 419 - 448, 08.06.2021

Ester Ruben Onur Ağkaya

Öz

Soğuk Savaş döneminde, Latin Amerika’da iç savaşlar ve askerî darbeler doruğa ulaşmış,
siyasal istikrarsızlık, şiddet ve insan hakları ihlalleri bölgenin bugün dahi süren kronik
sorunları hâline gelmiştir. Bununla birlikte, Latin Amerika’daki şiddet eylemlerinin çoğu,
devletlerin politikaları biçiminde tezahür etmiş ve en çok bilinen örnekleri Arjantin
ve Şili’de olmak üzere “kirli savaş”lar yaşanmıştır. Meksika’da ise büyük problemler
içerse ve tartışmalara konu olsa da demokratik bir görünüm sürdürmesine bağlı
olarak bir istisnaya atıfta bulunulmuş ve ülkede bir kirli savaş yaşanmadığı görüşü
yakın zamana kadar kabul görmüştür. Bu çalışmada, az bilinmesine ve gerçekleştiği
yakın zamana kadar resmî olarak reddedilmesine rağmen 1960’lı yılların başından
1980’li yılların ortalarına kadar Meksika’da binlerce kişinin, güvenlik güçleri tarafından
işkence ve yargısız infaz gibi ağır insan hakları ihlallerine uğradığı bu dönemin, kirli
savaş olduğu savunulmaktadır. Bu bağlamda, çalışmada, Meksika’da kurumların ve
güvenlik politikalarının dönüşümleri ve göreceli olarak daha savunmasız olan muhalif
grupların nasıl devlet şiddetinin hedefi hâline geldiği incelenmektedir. Aynı doğrultuda,
Meksika’da 1940’lardan itibaren ulusal ordu ve diğer güvenlik mekanizmalarının belirli
dönemlerde âtıl kaldığı, 1960’lardan sonra ise ABD’nin, Meksika’ya uyuşturucu trafiğinin
önlenmesine yönelik baskı ve yardım yapması sonucunda söz konusu kurumların
modernize edildiği anlatılmaktadır. 1970’lerden itibaren ise muhalif gruplara karşı
uygulanan işkence ve infaz yöntemlerinin nasıl uyuşturucu ticaretiyle uğraşan, ancak,
göreceli olarak daha savunmasız durumdaki gruplara uygulandığı tanıtlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Meksika, Ordu, Siyasal Şiddet, Kirli Savaş, Uyuşturucu Trafiği.

Kaynakça

• Aguayo Quezada S (2001). La Charola: Una historia de los servicios de inteligencia en México. México City. D.F.: Grijalbo.
• Ai Camp R (1992). Generals in the Palacio: The Military in Modern Mexico. New York: Oxford University Press.
• Amnesty International (2018). Amnesty International Report 2017/2018: The State of World’s Human Rights. https://www.amnesty.org/en/documents/pol10/6700/2018/ en/ Son erişim tarihi, 17/09/2019.
• Amnesty International (2019). Mexico: When Words Are Not Enough. The Human Rights Situation in One Year into the New Government. https://www.amnesty.org/download/ Documents/AMR4111262019ENGLISH.PDF Son erişim tarihi, 17/09/2019.
• Anderson D (2005). Histories of the Hanged: The Dirty War in Kenya and the End of Empire. New York: W. W. Norton & Company, Inc.
• Astorga L (2003). Drogas sin Fronteras. Debolsillo (eBook).
• Aviña A (2012). Seizing Hold of Memories in Moments of Danger: Guerrillas and Revolution in Guerrero, Mexico. İçinde: F H Calderón ve A Cedillo (der), Challenging Authoritarianism in Mexico: Revolutionary Struggles and the Dirty War, 1964-1982. New York: Routledge, 40-59.