İSLAMİ FEMİNİZM, DİJİTAL YAZI VE TÜRKİYE ORNEĞİ OLARAK REÇEL BLOG

Yıl 2023, Cilt: 47 Sayı: 1, 198 - 221, 08.07.2023

Elifhan Köse

Öz

Bu çalışma Türkiye’de ve dünyada İslami feminizmin oluşması ve güncel politik bir akım haline gelmesinde dijital uzamın önemli etkenlerden biri olduğu iddiasına dayanmaktadır. Günümüzde geleneksel medya araçlarının ekonomi-politik düzeyde tekçi bir biçim alması ve okuryazarlık açısından oluşan toplumsal cinsiyet eşitsizliği, kadınların başta blogculuk(bloggerlik) olmak üzere otobiyografik aktarımları anonim şeklinde yapmasını mümkün kılan dijital araçlara ilgisini arttırmıştır. Ancak blogculuk başta olmak üzere sosyal medya araçları, yaygınlaşmış ahlaki otoritelerin gözetiminin kadınlar üzerinde yaygın olduğu İran ve benzer Ortadoğu ülkelerinde kadınların kendi öykülerini aktarabilmesi hususunda çok daha popüler olmuştur. Bu metinde İran’da blogculuğun İslami Feminizmi şekillendirme konusundaki ivme etkisi ortaya konulacak; ardından Türkiye’de kendisini Müslüman Feminist olarak adlandıran ve 2014’ de kurulan REÇEL blogun gelişiminde benzer etkiler olup olmadığı sorgulanacaktır. Açıktır ki internet birçok açıdan, feminist mesajların “gerçek” (dijital olmayan) alanlara göre daha az gözetim ve müdahale ile yayınlanabileceği cinsiyetten nötr bir platform olarak görülmekte ve toplumsal cinsiyet farkındalığını artırmak için bu yeni teknolojinin olumlu ve güçlendirici yönleri vurgulanmaktadır. Bu minvalde Reçel Blog örneğinde görüldüğü gibi dijital uzamın, geleneksel ve muhafazakar dindarlık görüşlerinin müzakeresinde Türkiye’de de serbestleştirici bir ortam sağladığı ve Müslüman feminizmin yaratılmasında olumlu anlamda etkisi olduğu ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Reçel Blog, İslami feminizm, blogculuk, Dijital Medya, Dijital Feminizm

ISLAMIC FEMINISM AND DIGITAL TEXT: THE CASE OF RECEL BLOG in TURKEY

Öz

This study is based on the claim that digital space is one of the important factors in the formation of Islamic feminism and becoming a current political movement in Turkey and worldwide. The development of communication technologies and their widespread use by technological devices encourage individuals to become digital content producers. Additionally, today's traditional media take a monist form in terms of economic-politics so gender inequality in terms of literacy have increased women's interest in digital media namely blogging that enable women to write autobiographical texts anonymously. Moreover digital media especially blogging has become much more popular for women to write their own stories in Iran and similar Middle Eastern countries where the surveillance of moral authority is prevalent on women. In this study, the acceleration effect of digital text and blogging in forming Islamic Feminism is revealed; then it is questioned whether there are similar effects exist or not in the development of the REÇEL blog, founded in 2014 and calls themselves Muslim Feminist in Turkey. It is clear that in many ways the internet is seen as a gender-neutral platform where feminist messages can be broadcast with less surveillance and interference than in “real” (non-digital) spaces. This paper also highlights the positive aspect of this new technology to contact feminist ideas and raise gender awareness. Thus as seen the example of “RECEL Blog", the digital space provides a liberalizing environment to challenge traditional religious opinion and has a positive effect on the creation of Muslim feminism as well.

Anahtar Kelimeler

recel blog, İslamic feminism,, blogging, digital media, cyber/digital feminism

Kaynakça

• Aksu, B (2001). Türk modernleşme Sürecinde Annelik Kimliğinin Dönüşümü. İçinde: A. İlyasoğlu ve N. Akgökçe (der.)Yerli bir Feminizme Doğru. İstanbul:Sel, 77-107.
• Aktaş, C (2009). Kusursuz Piknik. İstanbul: İz.
• Aktaş, C (2013). İslamcı Harekette Roman’tik Huzursuzluk. Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi̇ ve Hareketi Sempozyumu Tebliğleri. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 640-652.
• Aktaş, C (2016). Eksik Olan Artık Başka Bir şey: İslamcılık. İstanbul:İz.
• Aktaş, C (2018). Müslüman Kadın: Ev, Sokak, Emek Ve Cehd. Doğu Üni̇versi̇tesi̇ İlahi̇yat Fakültesi̇ Dergi̇si̇, Yıl 4, Cilt 4, Sayı 1, Bahar, 119-144.
• Akyılmaz, Ö (2015). Bloglarda İslami̇-Femi̇ni̇st Yaklaşımla Yeni̇ Bi̇r Kadın Ki̇mliği̇ni̇n İnşası: Reçel Blog Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• Ali, Z (ed.) (2019). İslami Feminizmler. İstanbul: İletişim.
• Amir-Ebrahimi, M (2009). Weblogistan: The Emergence of a New Public Sphere in Iran. SSRC - Publics, Politics and Participation - Location the Public Sphere in the Middle East and North Africa, 325-358.
• Arıkan Sinkaya, P (2010). İran İslam Cumhuri̇yeti̇’nde Kadın Meselesi̇ ve İslamî Femi̇ni̇st Hareket. Akademik ORTA DOĞU, Cilt 5, Sayı 1, 43-67.
• Aydın Satar, N (2016). Müslüman Kadının Sesi̇: İslâmci Romanların Kadın Yazar ve Anlatıcıları. Muhafazakar Düşünce, Cilt 13, Sayı 49, 295-313.
• Badran, M (2019). İslami Feminizm: Nedir? İçinde: Z. Ali (der.), İslami Feminizmler, İstanbul: İletişim, 37-51. Başar, U (2020). İran’da İslami Feminizm Hareketleri. İran Araştırmaları Merkezi Yayınları,https://iramcenter. org// d_hbanaliz/iranda-islami-feminizm-hareketi.pdf.. Erişim Tarihi:12.06.2021
• Batmanghelichi, S& L Mour (2017). Cyberfeminism, Iranian Style: Online Feminism in Post-2009 Iran. Feminist Media Histories, Vol. 3, Number 1, 50-80. https://doi.org/10.1525/fmh.2017.3.1.50
• Cantek, F& A Bora (2021). Akacak Mecra Bulmak: www.5harfliler.com ve www.reçel-blog.com. İçinde: A. Bora (der.), İradenin İyimserliği. İstanbul: İletişim, 173-197.
• Castells, M (2013).İsyan ve Umut Ağları: İnternet Çağında Toplumsal Hareketler. İstanbul:Koç Üniversitesi Yayınları. Çakır, S (2016). Osmanlı Kadın Hareketi. Metis: İstanbul.
• Çamdereli, Rümeysa, Rümeysa Çamdereli: Nerden Çıktı Bu Müslüman Feministler?, https://hemhal.org/kadin/rumeysa-camdereli-nerden-cikti-bu-musluman-feministler/, Erişim tarihi:  17/01/2021
• Çayır, K (2008). Türkiye’de İslamcılık ve İslami Edebiyat: Toplu Hidayet Söylemlerinden Yeni Bireysel Müslümanlıklara.İstanbul:Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Dalaman, ZB (2021). Feminist Alternatif Medyanın Yarattığı Yeni Kadın Kimlikleri: Türkiye ve Tunus İncelemesi. Yıldız Social Science Review, 7(1), 36–57. DOI: 10.51803/yssr.901742
• Değer A ve R Çamdereli (2020). Konca Kuriş(1961-1998). İçinde: F. Saygılıgil ve N. Berber (haz.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm, 10. Cilt. İstanbul: İletişim, 224-230.
• Demirdirek, A (2016). Osmanlı Kadınlarının Hayat Hakkı Arayışının Bir Hikayesi. Ankara: Ayizi.
• Depeli, G (2015). Kadın Bloggerlar: Yeni Dil, Yeni Kadınlık, Yeni Tartışmalar. Folklor/Edebiyat, Cilt:21, Sayı:83, 271-294.
• Dorroll, P (2017). Post-Gezi Islamic Theology: Intersectional Islamic Feminism in Turkey. Review of Middle East Studies,50(2),157–171.
• 
Eltantawy, N (2013). From Veiling to Blogging: Women and media in the Middle East. Feminist Media Studies, Vol. 13, No. 5, 765–769. https://doi.org/10.1080/14680777.2013.838356
• Eslen-Ziya, H(2013). Social Media and Turkish Feminism: New Resources For Social Activism. Feminist Media Studies, 13:5, 860-870. DOI:10.1080/14680777.2013.838369
• Göker, Z G(2019). Memories, Stories and Deliberation: Digital Sisterhood on Feminist Websites in Turkey. European Journal of Women’s Studies, Vol. 26(3), 313–328. https://doi.org/10.1177/1350506819855414
• Göker, G(2015). Yeni̇ Medya Okuryazarlığın Yeni̇ Toplumsal Hareketler İçi̇n Sağladığı Olanaklar ve Sınırlılıklar. Yeni Medya Çalışmaları II. Ulusal Kongresi Kongre Kitabı, 409-413.http://www.yenimedya.org.tr/, Erişim Tarihi: 17.04.2022.
• İlhan, V(2014). Feminist Alternatif Medyanın İşleyişi Üzerine. Erciyes İletişim Dergisi “akademia”.Cilt: 3, Sayı: 3, 2-10. Kama-Özelkan F(2021).Digital Feminizm. https://feministbellek.org/dijital-feminizm/, Erişim Tarihi 15.05.2022.
• Küçüksaraç, B(2015). Yeni̇ Medya Okuryazarlığı Bağlamında Muhafazakar ve Modern Yaşam Tarzı Blogları Üzeri̇ne Bi̇r İnceleme. Yeni Medya Çalışmaları II. Ulusal Kongresi Kongre Kitabı, 547-575.http://www.yenimedya.org.tr/, Erişim Tarihi: 17.04.2022.
• Meşe, İ (2015). İslami bir moda dergisi örneğinde moda ve tesettür: Ne türden bir birliktelik?. Fe Dergi 7, No. 1, 146-158.
• Nas, A(2021). Women in Mosques: Mapping the Gendered Religious Space Through Online Activism. Feminist Media Studies,16 (4). 1102–1103. https://doi.org/10.1080/14680777.2021.1878547
• Parlak, D(2020). Paravanın Arkasından Çıkıp Mekanı Dönüştürmek: Kadınlar Camide.İçinde: F. Saygılıgil ve N. Berber (Haz.),Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm, 10. Cilt. İstanbul:İletişim, 251-260.
• Sakaranaho, T(2008). Equal but Different:Women in Turkey from the Islamic Point of View.İçinde: A. Kynsilehto (der.), Islamic Feminism: Current Perspectives,Finland: University of Tampere, 47-58.
• Sim, M.A (2017). Unveiling The Secret Stories: Conservative Female Blogosphere in Turkey. Galatasaray University Journal of Communication, 26, 39-63. DOI: 10.16878/gsuilet.324191.
• Toros, H (2000). Hayat, Hikayeler ve Suskunluğa Dair. İçinde: Y.Ramazanoğlu(der.), Osmanlı’dan Cumhuriyete Kadının Dönüşümü, İstanbul:Pınar, 189-208.
• Tschirhart P (2014). The Saudi Blogosphere: Implications of New Media Technology and the Emergence of Saudi-Islamic Feminism. CyberOrient, Vol. 8, Iss. 1,55-79. DOI:10.1002/j.cyo2.20140801.0004
• Şefkatli Tuksal, H (2020). Türkiye’de İslami Feminizm Tartışmaları. İçinde: F. Saygılıgil ve N. Berber (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm, 10. Cilt. İstanbul:İletişim, 216-237.
• Tugrul, G (2018). Dindar Kadınların Annelik Algısı: Reçel Blog ve Müslüman Anneler Blogunun Karşılaştırmalı Analizi. Fe Dergi 10, no. 2, 71-84.
• Uludağ, H(2017). Kolektif Müslüman Kadın Kimliğinin Yapıbozumu: Reçel Blog Örneği, 6. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı 2, https://tlck.org.tr/6-tlck-bildiriler-kitabi/p.297-303, Erişim Tarihi:10.05.2022.
• Yıldırım, A (2015) “Yeni̇ Medyanın Okur-Yazar Ki̇tlesi̇ Olarak Blog Yazarları ve Blog Yayıncılığı Üzeri̇ne Bi̇r İnceleme. Yeni Medya Çalışmaları II. Ulusal Kongresi Kongre Kitabı, 513-534.http://www.yenimedya.org.tr/, Erişim Tarihi: 17.04.2022.
• Yıldırım, K (2019). Kabul ile Red Arasında: İslami Feminizm. İstanbul:Avesta.
• Yılmaz Z (2017). Neoliberal Küreselleşmenin Melez İzdüşümleri: İslamcı Feminizm. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, The Journal of Social Sciences Institute Sayı/Issue:34. 267-288.
• Yüksel, E (2020). Türk Basınında Dağıtım Sorunları:1983-2020 Mukayesesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6 (1), Yaz, 262-268.
• Zareie, A (2013). From Blog Writing to Self-Consciousness: A Study of Iranian Bloggers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 91, 66-71. DOI:10.1016/j.sbspro.2013.08.402
• REÇEL BLOG YAZILARI http://recel-blog.com/anne-ol-anne-ol. Son Erişim Tarihi, 16/09/2022.
• http://recel-blog.com/evli-mutlu-cocuksuz/. Son Erişim Tarihi, 14/6/2022.
• http://recel-blog.com/annelik-aslinda-o-kadar-da-kutsal-olmayabilir-mi/. Son Erişim Tarihi, 16/5/2022
• http://recel-blog.com/evli-mutlu-cocuksuz/ . Son Erişim Tarihi, 16/09/2022.