Kültür Endüstrisinde Neoliberal Akıl: Dijital Yayın Platform İçeriklerinde Yeni Öznenin Normatif Kuruluşu

Yıl 2023, Cilt: 47 Sayı: 2, 713 - 738, 15.03.2023

Erdem İlic , Deniz Tansel

Öz

Bu araştırma yirminci yüzyılın son çeyreğinden itibaren dünyadaki bütün egemen ekonomi politik programlar, ideolojik formasyonlar ve toplumsal uzamın geneli üzerinde belirleyici bir etkide bulunmuş olan neoliberalizmin kültür endüstrisi ürünlerindeki güncel görünümleri üzerinedir. Ağırlıklı olarak makro iktisadi politik pratikler çerçevesinde tartışılan neoliberalizmin kapsamının örgütlenme modellerinin belirlenmesi, öznellik üretimi, normatif aklın inşası gibi konuları da içerecek derecede geniş olduğunu vurgulamak gerekir. Burada sıralanan konular aynı zamanda egemen bir aygıt olarak işleyen kültür endüstrisinin etkinlik alanına dahildir. Kültür endüstrisi ürünleri, içeriklerinde benimsedikleri etik değer yargıları, temsil görenekleri, ürettiği retorik ve mizansen ile egemen normların etkin üreticilerinden biri olur. Yerel ve küresel ölçekte karşılaşılan çeşitli krizler aynı zamanda neoliberalizmin de krizde olduğunu iddia eden argümanların üretilmesine sebep olmuştur. Buna karşın neoliberalizm, iktisadi politik uygulamaların ötesinde bir öznellik üretim kipi ve toplumu rekabet dinamiklerine tabi tutan bir yeni akıl biçimi olarak ele alındığında, krizde olmak ile krizleri içermek arasında bir ayrım yapmak gerekir. Bu ayrımlar ve güncel tartışmalar, genelde medyanın özelde ise kültür endüstrisinin içerikleri konuya dahil edilmeden yapılamaz. Kültür endüstrisi içerikleri bu yeni aklın inşasında bir çözümleme alanı olarak karşımıza çıkar. Dolayısıyla çalışmanın araştırma problemi neoliberalizm hakkında güncel tartışma ile bağlantılı olarak yeni normatif akıl ve yeni öznellik kipinin kültür endüstrisindeki bağlantıları üzerinedir. Çalışma eleştirel söylem çözümlemesi yöntemi ile son dönemde üretilen ve dijital platformlarda gösterilen popüler filmlerin içeriklerine neoliberal aklın inşası üzerinden odaklanmıştır. Araştırma örneklemi Türkiye’de de faaliyet gösteren Netflix adlı küresel ölçekteki yayın platformunun filmlerinden seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, kültür endüstrisi, sinema, dijital platform, Netflix

Neoliberal Reason in Cultural Industry: Normative Establishment of the New Subject in Digital Broadcast Platform Content

Öz

The aim of the present article is to research the current appearances of neoliberalism in the products of the culture industry, which has had a decisive impact on all the dominant political economy programs, ideological formations and social space since the last quarter of the twentieth century. It should be emphasized that the scope of neoliberalism, which is mainly discussed within the framework of macroeconomic political practices, is wide enough to include issues such as the determination of organizational models, the production of subjectivity, and the construction of normative reason. The subjects listed here also get involved in the scope of the cultural industry, which functions as a dominant device. The products of the cultural industry become one of the active producers of the dominant norms with the ethical values they adopt in their content, the traditions of representation, the rhetoric and mise-en-scene they produce. Various crises that encountered on a local and global scale have also led to the arguments claiming that neoliberalism is also in a crisis. On the other hand, when neoliberalism is considered as a mode of production of subjectivity beyond economic and political practices and a new form of reason that subjects society to the dynamics of competition, it becomes necessary to make a distinction between being in crisis and including crises. These distinctions and today’s discussions cannot be made without including the contents of the media in general and the cultural industry in particular. Therefore, the contents of the cultural industry appear as a field of analysis in the construction of this new reason. In this context, this study focuses on the content of popular films that have been produced and shown on digital platforms in the last period with the method of critical discourse analysis, through the construction of neoliberal reason. The sample of the research was selected from the films of the global broadcasting platform called Netflix, which is also active in Turkey, and focused on recent productions.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalism, cultural industry, cinema, digital platform, Netflix

Kaynakça

• Adorno T (1985). Fetish Character in Music and Regression of Listening. İçinde: A. Arato, & E. Gebhardt (der), The Essential Frankfurt School Reader, New York: Contınuum, 270-300.
• Adorno T (2017). Otoritaryen Kişilik Üzerine. Çev. D Şahiner, İstanbul: l Yayıncılık.
• Adorno T ve Max H (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. Çev. N Ülner ve Elif Öztarhan Karadoğan, İstanbul: Kabalcı.
• Aristoteles (2017). Poetika. Çev. N Kalaycı, Ankara: Pharmakon Kitap.
• Bourdieu P (2009). Sınırsız Sömürü Ütopyası: Neoliberalizmin Özü. İçinde: G Akalın ve U S Akalın (der), Neoliberal İktisadın Marksist Eleştirisi, Çev. U S Akalın, İstanbul: Kalkedon, 24-31.
• Brown W (2018). Halkın Çözülüşü Neoliberalizmin Sinsi Devrimi. Çev. B E Aksoy, İstanbul: Metis.
• Chion M (2003). Bir Senaryo Yazmak. Çev. N Tanyolaç, İstanbul: Agora.
• Dardot P ve Christian L (2012). Dünyanın Yani Aklı. Çev. I Ergüden, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Davis S (2021). What is Netflix imperialism? Interrogating the monopoly aspirations of the ‘World's largest television network’. Information, Communication & Society. 1-16.
• Deleuze G (2014). Sinema 1 – Hareket-İmge. Çev. S Özdemir, İstanbul: Norgunk.
• Doyuran L (2018). Medyatik Bir Çalışma Alanı Olarak Eleştirel Söylem Çözümlemesi (Televizyon Dizileri Örneğinde). Erciyes İletişim Dergisi, 5 (4), 301-323.
• Elkins E (2019). Algorithmic Cosmopolitanism: On The Global Claims of Digital Entertainment Platforms. Critical Studies in Media Communication, 36 (4): 376-389.
• Foucault M (2015). Biyopolitikanın Doğuşu. Çev. A Tayla, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Geray H (2006). Toplumsal Araştırmalarda Nicel ve Nitel Yöntemlere Giriş. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gökbel Ç (2018). Bir Popüler Kültür Masalı: Narcos Dizisine Eleştirel Bir Bakış . SDÜ İFADE, 1 (1), 62-86.
• Horkheimer M (2016). Akıl Tutulması. Çev. O Koçak, İstanbul: Metis.
• Köse H ve Bingöl T (2021). Neoliberal Düzende Panoptik Denetim Tahayyülü: The Platform Filmi ve Düşündürdükleri. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (35), 5-31.
• Nietzsche F (2015). Tragedyanın Doğuşu. Çev. M Tüzel, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sennett R (2008). Karakter Aşınması. Çev. B Yıldırım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sim G (2016). Individual Disruptors and Economic Gamechangers: Netflix, New Media, and Neoliberalism. İçinde: K McDonald ve D S Rowsey (der), The Netflix Effect: Technology and Entertainment in the 21st Century, New York: Bloomsbury Academic, 185-201.
• Şah U (2020). Eleştirel Söylem Analizi: Temel Yaklaşımlar. Kültür Araştırmaları Dergisi, (7): 210-231.
• Tiessen M ve Greg E (2013). Deleuze / Foucault: A Neoliberal Diagram. Media Tropes, (4), 1-16.
• Van Dijk T(1993). Principles of Critical Discourse Analysis, Discourse and Society, 4(2), 249-283.