Eril Tahakküm, Toplumsal Cinsiyet ve Gazetecilik: Kadın Araştırmacı Gazeteciler

Yıl 2023, Cilt: 47 Sayı: 3, 959 - 1005, 15.06.2023

Fatma Gürses

Öz

Pierre Bourdieu’nun ‘eril tahakküm’ kavramı dolayımıyla yürütülen sembolik şiddetin yarattığı hegemonik ilişki biçimleri içinde kadın gazeteciler, hem gazetecilik pratikleri çerçevesinde enformasyon elde ederken hem de haberin yayımlanma aşamasında dil, yaşam, düşünme, eylem, davranış biçimi olarak eril tahakkümü temsil edenlerle mücadele etmek zorunda kalmaktadırlar. Haberciliğin önemli bir türü olan araştırmacı gazetecilik, kamuoyundan gizlenen, bilerek üstü örtülen fikir ve durumları ortaya çıkarmak üzere gelişmiş, ayrıntılı araştırma sonucu elde edilen, enformasyonun sınıflandırıldığı ve analiz edildiği bir formdur. Kadın gazetecilerin, söz konusu tahakkümün yarattığı sembolik şiddeti barındıran ilişki biçimleri nedeniyle araştırmacı gazetecilik türü içinde sınırlı sayıda yer aldığı görülmektedir.

Bu çalışma, Bourdieu’nun malların üretim ve dolaşım alanı olarak betimlediği, erkekler için özel olarak yaratılmış, egemen ataerkil ideolojinin benimsendiği bir meslek grubu olan gazeteciliğin araştırmacı gazetecilik türü içinde, ‘profesyonellik’ kalıbı çerçevesinde, erilliğin daha belirgin biçimde hissedildiği varsayımına dayanmaktadır. Bu bağlamda bu çalışma, kadınların neredeyse sadece erkekler için ayrılmış gazetecilik mesleğinin araştırmacı gazetecilik türü içinde, söz konusu eril tahakkümün sembolik şiddet dayatması karşısında kadın gazetecilerin ‘itaat’ etmediklerini ve bu tahakküme meydan okudukları iddiasını taşımaktadır. Bu çalışma, tarihsel süreçte kadın gazetecilerin biyografileri, gazetecilik pratikleri çerçevesinde araştırmacı gazetecilikteki öncü rolleri ve katkıları ile eril tahakkümün habercilik uygulamalarında yarattığı cinsiyet eşitsizliğine karşı mücadelelerini ortaya çıkarmayı hedeflemiştir. Bu nedenle, çalışmada öncelikle, eril tahakküm kavramı, araştırmacı gazeteciliğin diğer gazetecilik türlerinden farkı, unsurları ve egemen ideolojinin yarattığı eril tahakkümün bu gazetecilik türü içinde doğallaştırılma biçimi açıklanmaya çalışılacaktır. Sonrasında toplumsal cinsiyet dolayımıyla kadın gazeteci olmak ve erilliğin kadın gazeteciler üzerindeki etkisi tartışılacak, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kanada, İrlanda, Malta, Hindistan örnekleminde on iki kadın gazetecinin biyografisi, yürüttükleri gazetecilik pratikleri ve araştırmacı gazeteciliğe katkıları incelenecektir. Son olarak kadın gazetecilerin, belirlenen araştırma bulguları çerçevesinde, karşılaştıkları engeller, zorluklar, sorunlar, meslekteki eşitsiz durumları ve eril tahakküm kodları karşısındaki konumlanma biçimleri ve araştırmacı gazeteciliğe katkıları çerçevesinde değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

eril tahakküm, araştırmacı gazetecilik, toplumsal cinsiyet, kadın gazeteci, medya

Kaynakça

• Agos. (13/09/2018). Malta’da bir ‘faili meçhul’ gazeteci cinayeti. http://www.agos.com.tr/tr/yazi/21260/maltada-bir-faili-mechul-gazeteci-cinayeti. Son erişim tarihi, 01/09/2019.
• Altıntaş, Z. (Güz 2017). İttihat ve Terakki’de Kadın Olgusu ve Selma Rıza. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (KOUSBAD)(6), 117-133. http://www.kousbad.org/Makaleler/682922829_6-Zekiye%20Altintas.pdf. Son erişim tarihi, 15/08/2019.
• Aytaç, B. (2002). The Question of Women in the Works of Selma Riza. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 42(1-2), 67-77. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/1012/12286.pdf. Son erişim tarihi, 15/08/2019.
• Barbara Ehrenreich Award Statement (t.y.). https://www.asanet.org/news-and-events/member-awards/excellence-reporting-social-issues-asa-award/barbara-ehrenreich-award-statement Son erişim tarihi, 12/09/2019.
• Barbara Ehrenreich Biography (t.y.). 0https://www.thefamouspeople.com/profiles/barbara-ehrenreich-3661.php. Son erişim tarihi, 12/09/2019.
• Barbara Ehrenreich (t.y.). https://www.discoverthenetworks.org/individuals/barbara-ehrenreich/ Son erişim tarihi, 12/08/2022.
• Bayer, B. M. (17/04/2014). Activist Barbara Ehrenreich on "Living With a 'Wild' God". The University of Chicago Divinity School The Martin Marty Center: https://divinity.uchicago.edu/sightings/activist-barbara-ehrenreich-living-wild-god-%E2%80%94-betty-m-bayer. Son erişim tarihi, 14/08/2022.
• Bly, N. (1877). A Ten Days In a Mad-House. (M. M. Ockerbloom, Dü.) New york, USA: Ian L. Munro, Publisher. A Celebration of Women Writers: http://digital.library.upenn.edu/women/bly/madhouse/madhouse.html. Son erişim tarihi, 13/08/2022.
• Bly, N. (1895). Interview with Eugene V. Debs at Woodstock Jail. (T. Davenport, Dü.) New York World, 19 January. https://www.marxists.org/archive/debs/works/1895/950119-bly-debsatwoodstock.pdf. Son erişim tarihi, 08/08/2022.
• Bourdieu, P. (2015 ). Eril Tahakküm. (B. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Bağlam Yayıncılık. doi:ISBN 978-605-5809-98-0
• CBC radio. (17/10/2017). Slain Maltese Journalist Daphne Caruana Galizia 'Had a lot of enemies,' Colleague Says. https://www.cbc.ca/radio/asithappens/as-it-happens-monday-edition-1.4356614/slain-maltese-journalist-daphne-caruana-galizia-had-a-lot-of-enemies-colleague-says-1.4356617. Son erişim tarihi, 22/09/2022.
• Chitra Subramaniam. (t.y.). https://www.revolvy.com/page/Chitra-Subramaniam. Son erişim tarihi, 05/09/2019.
• CNN Türk . (18/10/2017). "Annemi mafya devleti öldürdü". https://www.cnnturk.com/dunya/annemi-mafya-devleti-oldurdu. Son erişim tarihi, 01/09/2022.
• CNN Türk. (17/10/2017). Malta'da muhalif yazar Daphne Caruana Galizia öldürüldü. https://www.cnnturk.com/dunya/maltada-muhalif-yazar-daphne-caruana-galizia-olduruldu?page=1 Son erişim tarihi, 01/08/2022.
• Demircan, U. (2016). New York Times Seçti: 2016 Yılının En İyi 10 Kitabı,6 Aralık. Onedio: https://onedio.com/haber/new-york-times-secti-2016-yilinin-en-iyi-10-kitabi-743378 . Son erişim tarihi, 13/09/2019.
• Dizdar, O. (2010). Ida.M. Tarbell: The Historian. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Bilkent University. http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0003989.pdf. Son erişim tarihi, 22/08/2019.
• Dobson, K. (t.y.). Naomi Klein. Encyclopedia Britannica: https://www.britannica.com/biography/Klein-Naomi. Son erişim tarihi, 04/09/2019.
• Drohan, F. (t.y.). Veronica Guerin. Womens Museum of Ireland: https://womensmuseumofireland.ie/articles/veronica-guerin. Son erişim tarihi, 01/09/2019.
• Eğin, O. (2017). ABD Gezisi Vakit Kaybı mı?. Haber Türk, 07 Kasım. 09 13, 2019 tarihinde https://www.haberturk.com/yazarlar/oray-egin/1703043-abd-gezisi-vakit-kaybi-mi. Son erişim tarihi, 13/09/2019.
• Eugene V. Debs (t.y.). https://www.u-s-history.com/pages/h801.html. Son erişim tarihi, 08.08.2019
• Fairbanks, E. (2008). The Rich and the Rest. The New York Times, 10 August. https://www.nytimes.com/2008/08/10/books/review/Fairbanks-t.html. Son erişim tarihi, 25/09/2019.
• Feldstein, M. (2006, spring). A Muckraking Model Investigative Reporting Cycles in American. The Harvard International Journal of Press and Politics, s. 105-120. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1081180X06286780. Son erişim tarihi, 13/09/2022 . Gerger, H. (2012). Kan Tadı Belgelerle ABD'nin Kara Tarihi. İstanbul: Yordam Kitap.
• Groppo, M. (2011). Uncovering Nellie Bly. Kaleidoscope:, 10. https://uknowledge.uky.edu/kaleidoscope/vol10/iss1/41. Son erişim tarihi, 08/08/2019.
• Günaydın, A. U. (2012). Cumhuriyet Öncesi Kadın Yazarların Romanlarında Toplumsal Cinsiyet ve Kimlik Sorunsalı (1877-1923). (Basılmamış Doktora tezi). Ankara: Bilkent Üniversitesi. http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0006741.pdf. Son erişim tarihi, 13/08/2022.
• Hazer, G. (2011, Summer). Selma Rıza'nın Uhuvvet Romanında Kurmaca Yapı. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(3), 875-893. tarihinde http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423934019.pdf . Son erişim tarihi, 14/08/2019.
• Horwitz , S., Higham, S., & Cohen , S. (2001). 'Protected' Children Died as Government Did Little. The Washington Post, 9 September. https://www.washingtonpost.com/archive/politics/2001/09/09/protected-children-died-as-government-did-little/79c8cebd-6d41-4ebb-bdfe-1c450bcffe44/. Son erişim tarihi, 28/08/2019.
• Horwitz, S. (1998). Officers Go Too Far. The Washington Post, 19 November. https://www.washingtonpost.com/. Son erişim tarihi, 29/08/2019.
• Horwitz, S. (2014). In Rural Villages, Little Protection for Alaska Natives. The Washington Post, 02 August. https://www.washingtonpost.com/sf/national/2014/08/02/in-rural-villages-%E2%80%8Alittle-protection%E2%80%8A-for-alaska-natives/?utm_term=.0c7c2af9c8c5. Son erişim tarihi, 30/08/2019.
• Ida B. Wells Biography. (2021, January 06). https://www.biography.com/activist/ida-b-wells Son erişim tarihi, 08/03/2022.
• Ida Tarbell Biography. (24/02/2014). https://www.biography.com/writer/ida-tarbell. Son erişim tarihi, 18/08/2022.
• 2002 Pulitzer Prizes. (t.y.). https://www.pulitzer.org/prize-winners-by-year/2002. Son erişim tarihi, 14/08/2022.
• Jane Mayer (t.y.). http://www.jane-mayer.com. Son erişim tarihi, 13/08/2022.
• Jane Mayer American Writer and Investigative Journalist. (t.y.). https://peoplepill.com/people/jane-mayer/ Son erişim tarihi, 12/09/2019.
• Karasu, A. Ö. (2001). Asgari Ücretin Serüveni. Hürriyet, 21 Haziran. http://www.hurriyet.com.tr/ayse-ozek-karasu-asgari-ucret-seruveni-39250700. Son erişim tarihi, 25/09/2019.
• Klein, N. (t.y.). No Is Not Enough. https://naomiklein.org/no-is-not-enough/ . Son erişim tarihi, 23/09/2019.
• Köse, H. (Sonbahar 2016). Bourdieu Düşüncesinde Tahakküm-İtaat İlişkisi ve Sosyo-Politik Beden. İlef Dergisi, 3(2), 173-199.
• Küçüksarp, M. (2019). Basın Tarihimizin İlk Kadın Emekçisi: Selma Rıza. Bianet, 9 Şubat. https://m.bianet.org/biamag/toplum/205294-basin-tarihimizin-ilk-kadin-emekcisi-selma-riza. Son erişim tarihi, 27/09/2019.
• Larkin, L. (2016). Jimmy Guerin: We must stand firm. Independent, 12 February. https://www.independent.ie/irish-news/news/jimmy-guerin-we-must-stand-firm-34446459.html. Son erişim tarihi, 01/09/2019.
• Leen, J., Craven, j., Jackson, F., & Horwitz, S. (1998). District Police Lead Nation in Shootings. The Washington Post, 15 November. https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1998/11/15/district-police-lead-nation-in-shootings/4e17d28f-334b-408c-8ba9-788486eb70cd/. Son erişim tarihi, 29/09/2019 . Lewis, J. J. (2019, March 2019). Biography of Nellie Bly, Investigative Journalist, World Traveler. 08 14, 2022 tarihinde ThoughtCo.: https://www.thoughtco.com/nellie-bly-biography-3528562. Son erişim tarihi, 14/08/2019.
• McClure's Magazine, 2006, https://www.encyclopedia.com/history/culture-magazines/mcclures-magazine. Son erişim tarihi, 12/08/2022.
• Mikulec , M. (2009). Veronica Guerin: Film and Reality Compared. B. A. Thesis, Bryno/Çek Cumhuriyeti: Masaryk University Brno. 08 12, 2022 tarihinde https://is.muni.cz/th/jphcc/?lang=en. Son erişim tarihi, 12/08/2019.
• Muckraker Journalism. https://www.britannica.com/topic/muckraker. Son erişim tarihi, 13/09/2019.
• Naomi Klein Biography. (t.y.). https://naomiklein.org/about-naomi/ Son erişim tarihi, 14/08/2022.
• Naymansoy, G. (2009). Gölgeden Gerçeğe Osmanlı’dan Bugüne Aydın Kadınlarımız. Erdem(54), 137-148. https://dergipark.org.tr/download/article-file/670779. Son erişim tarihi, 14/08/2019.
• Nellie Bly Biography. (t.y.). https://www.thefamouspeople.com/profiles/nellie-bly-9296.php. Son erişim tarihi, 13/08/2022.
• Norwood, A. R. (2017a). Nellie Bly. National Women's History Museum: https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/nellie-bly. Son erişim tarihi, 13/08/2019.
• Norwood, A. R. (2017b). Ida B. Wells-Barnett. National Women's Gistory Museum: https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/ida-b-wells-barnett. Son erişim tarihi, 15/08/2022.
• Ogden, C. (2016). Hindistan Dış Politikası. (O. Yılmaz, Dü., & A. Y. Şir, Çev.) İstanbul: İyidüşün Yayınları. http://www.matbuat.com.tr/content_files/html/Matbuat/PDF/hindistandis.pdf. Son erişim tarihi, 15/09/2019.
• Oktay, G. (2016). Selma Rıza’nın Uhuvvet Romanında “Toplumsal Cinsiyet” ve. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı(20), 141-156. https://dergipark.org.tr/download/issue-full-file/45131 Son erişim tarihi, 15/08/2022.
• Os, N. A. (2013). Feminism, philanthropy and patriotism : female associational life in the Ottoman empire. Doctoral Thesis,, Leiden, Netherlands: Leiden University. https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/22075. Son erişim tarihi, 14/08/2019.
• Özbay, C. (2013). Türkiye’de Hegemonik Erkekligi Aramak. Doğu Batı(63), 185-204.
• Panitch, L., & Leys, C. (2010). Günümüzde Şiddet ya Barbarlık ya Sosyalizm. (U. Haskan, Çev.) İstanbul: Yordam Kitap.
• Prashad, V. (2018). Felaket Kapitalizmi Porto Riko’yu Yıktı. (Ö. Ş. Keyif, Çev.) Birgün, 14 Ekim. https://www.birgun.net/haber/felaket-kapitalizmi-porto-riko-yu-yikti-233524. Son erişim tarihi, 23/09/2019.
• Pulitzer Prize for Investigative Reporting (t.y.). https://www.revolvy.com/page/Pulitzer-Prize-for-Investigative-Reporting. Son erişim tarihi, 27.08.2019
• Sachs, J. D. (2017). Amerika’nın Demokrasisi Bozuldu. Ekonomik Forum(275), s. 100-101. https://www.tobb.org.tr/ekonomikforum/Sayfalar/2017/275.php. Son erişim tarihi, 13/09/2019.
• Sarah Cohen (journalist) (t.y.). https://www.revolvy.com/page/Sarah-Cohen-%28journalist%29. Son erişim tarihi, 27.08.2019
• Selma Rıza Feraceli (t.y.). http://www.istanbulkadinmuzesi.org/selma-riza-feraceli/?tur. Son erişim tarihi, 14/08/2022.
• Stephen Foster. (t.y.). https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Stephen_Foster. Son erişim tarihi, 13/08/2022.
• Şahin, H. (2012). Kim Korkar Soruşturmacı Gazeteciden? Araştırmacı ve Soruşturmacı. İstanbul: Say.
• The Economics. (26/04/2013). Survivor's tale: Chitra Subramaniam Duella's battle with cancer. Survivor's tale: Chitra Subramaniam Duella's battle with cancer. (2013, April 26). The Economic Times. 0https://economictimes.indiatimes.com/industry/healthcare/biotech/healthcare/survivors-tale-chitra-subramaniam-duellas-battle-with-. Son erişim tarihi, 23/09/2022.
• The Washington Post. (t.y.). Sari Horwitz. The Washinton Post: https://www.washingtonpost.com/people/sari-horwitz/. Son erişim tarihi, 15/08/2022.
• Toros, T. (1994). İlk Türk Kadın Gazeteci Selma Rıza. Skylife, s. 60-66. http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/10868/001580678010.pdf?sequence=6. Son erişim tarihi, 13/08/2022.
• TRT Haber. (17/12/2018). ABD Senatosundan "Rusya'nın seçim müdahalesi" raporu. https://www.trthaber.com/haber/dunya/abd-senatosundan-rusyanin-secim-mudahalesi-raporu-398048.html. Son erişim tarihi, 30/08/2019.
• Turhan, S. (2007). Araştırmacı Gazetecilik. Ankara: Um:ag.
• Uygur, T. (2014). 'Barışçı" Ülkenin Silahları Ölüm Saçıyor. Aydınlık, 21 Ekim. https://www.aydinlik.co m.tr/arsiv/barisci-ulkenin-silahlari-olum-saciyor. Son erişim tarihi, 05/09/2019.
• Wells, I. B. (1892). Excerpt from Southern Horrors: Lynch Laws in All Its Phases. Common Lit: https://www.commonlit.org/en/texts/excerpt-from-southern-horrors-lynch-laws-in-all-its-phases. Son erişim tarihi, 03/08/2022.
• Wells, I. B. (1895). A Red Record. Tabulated Statistics and Alleged Causes of 1892-1893-1894. Chicago, US: Donohue & Henneberry. 08 02, 2022 tarihinde Digital History: http://www.digitalhistory.uh.edu/disp_textbook.cfm?smtid=3&psid=3620. Son erişim tarihi, 02/08/2022.
• Yılmaz, Z. (2012). Hukuki Açıdan Toplumsal Şiddet Olarak Türkiye'de Linç. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.