Bir Siyasi Davanın Anatomisi: Barış için Akademisyenler Vakası Egemenlik Gösterisi olarak Dava ve Hakikatin Tersi yüzü

Yıl 2024, Cilt: 48 Sayı: 2, 403 - 435, 25.06.2024

Hülya Dinçer

Öz

2016’nın Ocak ayında Türkiye’nin ve dünyanın çeşitli üniversitelerinden 1128 akademisyen ve araştırmacı, kısaca “Barış Bildirisi” olarak bilinen “Bu suça ortak olmayacağız” başlıklı metinle, hükümetin Güneydoğu illerinde ilan ettiği süresiz sokağa çıkma yasaklarını ve yasaklar sırasındaki askeri operasyonlarda kullanılan orantısız kolluk gücünü protesto ettiler. Akademisyenler ayrıca hükümete, 2015’te kesintiye uğrayan barış görüşmelerine geri dönme çağrısı yaptılar. Hükümetin güvenlik politikalarını kınayan ve temel insan haklarını koruma çağrısı yapan, ülke tarihinde daha önce görülmemiş kitlesellikteki bu akademisyen girişimi, bildiri yayınlandığı andan itibaren hemen her resmî merciinin seferber edildiği, örgütlü ve çok yönlü bir siyasi baskıyla karşı karşıya kaldı. Bu siyasi baskının bir ayağı da, bildiri imzacılarının terör örgütü propagandası yapma suçlamasıyla yargılandıkları ve mahkûm edildikleri ceza davalarıydı. Bu çalışma, Barış Bildirisi imzacılarının yargılandığı üç yıllık sürece odaklanarak, ceza davasının siyasi rejimin düşman olarak işaretlediği grupları bastırmak için hangi yöntemlerle inşa edildiğini ve otoriter bir rejimde baskı aygıtı olarak yargıya nasıl işlev yüklendiğini incelemeyi amaçlıyor. Çalışma aynı zamanda, Barış için Akademisyenler vakası üzerinden, itham edilen politik öznelerin siyasi davayı bir itiraz ve direniş alanına dönüştürme ve failliğin anlamını ters yüz etme imkânını tartışmaya açıyor.

Anahtar Kelimeler

barış hareketi, siyasi dava, barış bildirisi, terör propagandası, siyasi hukuk

Kaynakça

• Abbas T ve Zalta A (2017). You Cannot Talk about Academic Freedom in Such an Oppressive Environment: Perceptions of the We Will Not Be a Party to This Crime Petition Signatories. Turkish Studies, 18:4, 624-643.
• Agtaş Ö (2012). Ceza Yasasının Gölgesinde Siyaset. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 67, 4, 1-23.
• Akdeniz Y ve Altıparmak K (2018). Türkiye’de Can Çekişen İfade Özgürlüğü: OHAL’de Yazarlar, Yayıncılar ve Akademisyenlerle İlgili Hak İhlalleri, English PEN.
• Allo A (2010). The ‘Show’ in the ‘Show Trial’: Contextualizing the Politicization of the Courtroom, Barry Law Review, 15 (1), 41-72.
• Aydın O (2012). Hukuk Devleti Nerede Biter, Polis Devleti Nerede Başlar?. Birikim Dergisi, 273, 24-29.
• Balibar E (2018). Demokrasiyi Demokratikleştirmek Özgür Konuşma, Çev. B Yılmaz, İstanbul: İletişim Yayınları. Barış için Akademisyenler Dayanışma Grubu Raporu (2019), https://barisicinakademisyenler.net/sites/default/files/Bakraportr041219.pdf.
• Başer B, Akgönül S ve Öztürk A E (2017). Academics for Peace’ in Turkey: A Case of Criminalising Dissent and Critical Thought via Counterterrorism Policy. Critical Studies on Terrorism, 10(2), 274-296.
• Boratav K (2017). Üniversite Tasfiyeleri: Geçmişten Bugüne. Birgün Pazar, 19 Şubat 2017, www.birgun.net.
• Butler J ve Ertür B (2017). Trials Begin in Turkey for Academics for Peace. Academics for Peace- A Case Study Documenting and Contextualizing the Instrumentalization of the Law in Turkey, https://afp.hypotheses.org/236. Commissionner for Human Rights of the Council of Europe Dunja Mijatovic (2019), Report following her visit to Turkey from 1 to 5 July 2019, https://rm.coe.int/report-on-the-visit-to-turkey-by-dunja-mijatovic-council-of-europe-com/168099823e.
• Chomsky N (1967). The Responsibility of Intellectuals. New York Review of Books, https://chomsky.info/19670223.
• Codaciotti V (2017). Le Procès Politique comme Coproduction entre l’État et ses Opposants : l’Exemple des Affaires Communistes (1947-1962). Histoire de la Justice, 2017/1 (N° 27), 163-175.
• Commissioner for Human Rights of the Council of Europe, Administration of justice and protection of human rights, CommDH(2012)2, 10 January 2012.
• Coşkun C (2019). Burası Mahkeme: Yeni Türkiye’de Yargı Rejimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demir Gürsel E (2018). A Brief Note on the “Crime” Allegedly Committed by the Academics for Peace: Propaganda for a Terrorist Organization or Degrading the State of Turkish Republic?. Academics for Peace- A Case Study Documenting and Contextualizing the Instrumentalization of the Law in Turkey, https://afp.hypotheses.org/236.
• Demir-Gürsel E ve Çalı B (2020). Stay Away from Using your Constitutional Rights. Verfassungsblog, https://verfassungsblog.de/stay-away-from-using-your-constitutional-rights/.
• Eckert J (2008). Laws for Enemies. İçinde: J Eckert (der) The Social Life of Anti-Terrorism Laws The War on Terror and the Classifications of the “Dangerous Other, Verlag, Bielefeld, 7-31.
• Ergün R ve Özenç B (2020). Barış Bildirisi Kararı: İfade Özgürlüğü, Akademik Özgürlük ve Devlete Sadakat Kavramı Çerçevesinde Bir İnceleme. Toplum ve Hekim, 35(6), 419-455.
• Ertekin O G (2011). Türkiye’nin İkinci Anayasası Terörle Mücadele Kanunu (söyleşen: Ayça Söylemez), Bianet, www.bianet.org.
• Ertür B (2015). Spectacles and Spectres: Political Trials, Performativity and Scenes of Sovereignty, PhD thesis, Birkbeck, University of London.
• European Commission for Democracy Through Law (Venice Commission) (2016), Opinion on Articles 216, 299, 301 and 314 of the Penal Code of Turkey, Opinion no. 831/2015.
• Fincancı Ş K (2019). Human Rights Activism. (söyleşen) Aylin Tekiner, İçinde: E Özyürek, G Özpınar ve E Altındiş (der), Authoritarianism
and Resistance in Turkey Conversations on Democratic and Social Challenges, Springer International Publishing, 203-215.
• Foucault F (2005). Hakikat ve Hukuksal Biçimler. İçinde: Büyük Kapatılma Seçme Yazılar 3. Çev. I Ergüden ve F Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 163-278.
• Frontline Defenders (2019). Barış için Akademisyenlere Yönelik Yargısal Taciz, https://www.frontlinedefenders.org/tr/case/judicial-harassment-academics-peace.
• Grunwald H (2012). Courtroom to Revolutionary Stage: Performance and Ideology in Weimar Political Trials
. Oxford University Press, Oxford.
• Human Rights Watch (2010). Protesting as a Terrorist Offense – The Arbitrary Use of Terrorism Laws to Prosecute and Incarcerate Demonstrators in Turkey.
• İlkiz F (2011). Terörle Mücadele Kanunu ve Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkındaki Kanun Üzerine. İçinde: H İnanıcı (der) Parçalanmış Adalet: Türkiye'de Özel Ceza Yargısı, İstanbul: İletişim Yayınları, 129-177.
• İlkiz F (2019). Freedom of Expression and the Press in Turkey (söyleşen Defne Över). İçinde: E Özyürek, G Özpınar ve E Altındiş (der), Authoritarianism
and Resistance in Turkey Conversations on Democratic and Social Challenges, Springer International Publishing.
• İnanıcı H (2011). Örfi İdare Yargısından Yeni Devlet Güvenlik Mahkemelerine Sanık Hakları. İçinde: H İnanıcı (der) Parçalanmış Adalet: Türkiye'de Özel Ceza Yargısı, İstanbul: İletişim Yayınları, 13- 65.
• Jansson J (2020). Terrorism, Criminal Law and Politics The Decline of the Political Offence Exception to Extradition, Routledge.
• Kars Kaynar A (2013). TMK ve Devlete Karşı Suçların Hukuksuzluğu. Toplum ve Bilim, 128, 145-163.
• Kars Kaynar A (2017). Political Trials and the Second Jurisdiction of the State: Normalcy of the Exception. İçinde: M Ersoy ve E Ozyurek (der), Contemporary Turkey at a Glance II Turkey Transformed, Springer International Publishing, 25-37.
• Kirchheimer O (1961). Political Justice: The Use of Legal Procedure for Political Ends, Princeton University Press, Princeton.
• Kozağaçlı S (2012). Olağanüstü Yargı Rejimi ve Polis- Elastik ve Yapışkan bir Ağ, (Söyleşen: Tanıl Bora), Birikim Dergi, 273, 30-40.
• Körükle L, Akbaş Demirel C, Aksu Tanık F, Biter N, Davas A, Kurt H, Özatağan, G, Özen Barkot Z, Toker Kılınç N (2019), Akademisyen İhraçları, Hak İhlalleri Kayıplar ve Güçlenme Stratejileri, Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları, İzmir.
• Kural B (2019). Çağlayan’ın Barış Çağrısına Tanıklığı, Adaletten Hikayeler, MLSA, https://www.mlsaturkey.com/tr/caglayanin-baris-cagrisina-tanikligi/.
• Molu B (2020). İfade Özgürlüğü ve Türkiye: AİHM Kararlarının Uygulanması, Expression Interrupted, P24, https://expressioninterrupted.com/tr/uploader/uploader/rapor-aihm-kararlarinin-uygulanmasi-pdf.
• Moustafa T ve Ginsburg T (2008). Introduction: The Functions of Courts in Authoritarian Politics. İçinde: T Moustafa ve T Ginsburg (der), Rule by Law Politics of Courts in Authoritarian Regimes, Cambridge: Cambridge University Press, 1-23.
• Moustafa T (2007). The Politics of Domination: Law and Resistance in Authoritarian States. İçinde: T Moustafa (der), The Struggle for Constitutional Power: Law, Politics, and Economic Development in Egypt, Cambridge: Cambridge University Press, 19-56.
• Office of the High Commissioner for Human Rights (OHCHR) (2021). Turkey: Stop mis-using the law to detain human rights defenders, urges UN expert. https://www.ohchr.org/en/press-releases/2021/06/turkey-stop-mis-using-law-detain-human-rights-defenders-urges-un-expert.
• Özatalay C (2020). Purge, Exile, and Resistance: Rethinking the Conflict of the Faculties through the Case of Academics for Peace in Turkey. European Journal of Turkish Studies, 30, 1-20.
• Pişkin T (2020). Barış Akademisyenlerinin Kısa Tarihi: Hedef Gösterilme, İhraç, Yargılama. Expression Interrupted, https://expressioninterrupted.com/tr/baris-akademisyenlerinin-kisa-tarihi-hedef-gosterilme-ihrac-yargilama/.
• Roach K, Hor M, Ramraj V V, ve Williams G (2012). Introduction. İçinde: Victor V R, M Hor, K Roach ve G Williams (der), Global Anti-terrorism Law and Policy, Cambridge: Cambridge University Press, 1-17.
• Saul B (2015). Terrorism as Legal Concept. İçinde: G Lennon ve C Walker (der), Routledge Handbook of Law and Terrorism , New York: Routledge, 19-38.
• Sertdemir Özdemir S (2020). Civic Death as a Mechanism of Retributive Punishment: Academic Purges in Turkey. Punishment and Society, 0(0), 1-19.
• Tekin S (2019). Üniversitenin Olağanüstü Hali Akademik Ortamın Tahribatı Üzerine Bir İnceleme, TİHV İzmir: Akademi Yayınları.
• Timur T, Üstel F, Alkan M Ö, Dinçer H ve Doğan G, (2017). Günümüzden Geçmişe Üniversitelerde Tasfiyeler. Toplumsal Tarih, 279, 40–49.
• Salas D (2017). Introduction. Le Procès Politique Entre Réalité et Tentation, Histoire de la Justice, 2017/1 (N° 27), 5-10.
• Shklar J N (1986). Legalism Law, Morals, and Political Trials, Cambridge: Harvard University Press.
• Umphrey M (2012). Law in Drag: Trials and Legal Performativity. Columbia Journal of Gender and Law, 21, 516-531.
• Yarsuvat D ve Soygüt B (2019). ‘Bu Suça Ortak Olmayacağız’ Başlıklı Yazıya İlişkin Türk Ceza Hukuku Derneği’nin Hazırladığı Bilimsel Rapor”, TCHD, https://www.tchd.org.tr/wp-content/uploads/2019/07/TCHD_bilimsel_rapor_bu_suca_ortak_olmayacagiz.pdf.
• Yonucu D (2017). The Absent Present Law: An Ethnographic Study of Legal Violence in Turkey. Social and Legal Studies, 1-18.